پارکینسون ممکن است دو بیماری در قالب یک بیماری باشد
بیماری پارکینسون از دیرباز بهعنوان نوعی بیماری نورودژنراتیو (مخرب سیستم عصبی) شناخته شده که از مغز شروع میشود. درحالیکه ممکن است در برخی موارد درست باشد، شواهد زیادی نشان میدهد این بیماری درواقع دو نوع دارد و یکی از انواع آن از روده آغاز میشود.
پژوهشگران در یک مطالعهی تصویربرداری جدید از مغز دریافتهاند که در برخی از افراد مبتلا به پارکینسون، آسیب وارده به سیستم عصبی از سیستم عصبی روده آغاز میشود و سپس به مغز میرسد. بهنظر میرسد این بیماری در سایر بیماران ابتدا در مغز ظاهر میشود. پر بورگهامر، از دانشگاه آرهوس دانمارک میگوید: «تاکنون بسیاری از افراد، بیماری را نسبتا همگن میدانستند و آن را براساس اختلالات حرکتی کلاسیک تعریف میکردند. اما در همین حال، ما درمورد علت وجود تفاوتهای بزرگ میان علائم بیماران سردرگم بودهایم. با دانش جدید، علت علائم متفاوت مشخص میشود و این چشمانداز باید در مطالعات آینده درنظر گرفته شود.»
درحالیکه مطالعهی جدید ازنظر اندازه کوچک است (شامل ۳۷ فرد مبتلا به پارکینسون یا درمعرض خطر ابتلا میشود که دارای سن ۵۰ تا ۸۵ سال بودهاند)، پژوهشگران میگویند گروه مورد مطالعهی آنها بهاندازهی کافی بزرگ است که تفاوتهای چشمگیر را با استفاده از تکنیکهای تصویربرداری پیشرفته نظیر PET و MRI نشان دهد.
در این مطالعه، تعداد قابلتوجهی از شرکتکنندگان همچنین دارای نوعی اختلال خواب REM بودند که ارتباط نزدیکی با بیماری پارکینسون دارد. اختلال خواب REM موجب بروز رفتارهایی هنگام خواب میشود. پژوهشگران دریافتند که این مشکل خاص معمولا سیگنالی از پیشرفت اولیه پارکینسونی است که از بدن آغاز میشود و گمان میکنند احتمالا به این دلیل است که آسیبشناسی بیماری قبل از رسیدن به توده سیاه در مغز، اول از روده بهسمت بخشی از مغز میرود که ارتباط نزدیکی با خواب REM دارد. توده سیاه، منطقهای از مغز است که پارکینسیونی که از مغز آغاز میشود، معمولا از آنجا منشا میگیرد.
مطالعهی جدید از اختلال خواب REM بهعنوان راهی برای تعیین اینکه چه کسی ممکن است درمعرض خطر توسعهی پارکینسون باشد، استفاده کرد و این چنین فرض کرد که اختلال مذکور میتواند نشانهای از تخریب عصبی باشد که در آینده اتفاق خواهد افتاد. اسکنهای مغز و ارزیابیهای دیگر درمورد سلامت بدن و عملکرد اعصاب، پروفایلهایی را ایجاد کرد که بهوضوح هر دو سیگنال زیستی مختلف را نشان میداد. بنابراین، ممکن است درواقع دو نوع از بیماری وجود داشته باشد که هریک از آنها در بخش متفاوتی از بدن آغاز میشود و سپس به روشهای کمی متفاوت پیشرفت میکنند.
نویسندگان دو تظاهر مختلف بیماری را «پارکینسونی که از بدن آغاز میشود» و «پارکینسونی که از مغز آغاز میشود»، مینامند. بورگهامر میگوید: «مطالعات گذشته نشان دادهاند که بیش از یک نوع پارکینسون ممکن است وجود داشته باشد اما این موضوع تا قبل از این مطالعه که بهطور خاص با هدف پاسخ دادن به این سؤال طراحی شده بود، نشان داده نشده بود. ما اکنون دانشی داریم که امیدبخش درمان بهتر و هدفمندتر برای افرادی است که در آینده به بیماری پارکینسون دچار میشوند.»
دانشمندان نزدیک دو قرن پیش برای اولینبار به ارتباط روده و بیماری پارکینسون اشاره کردند. امروزه یبوست بهعنوان یکی از شایعترین نشانههای این وضعیت شناخته میشود. بااینحال، در سال ۲۰۰۳ پس از مطالعهی دقیق اجساد بود که هیکو براک، متخصص کالبدشناسی اعصاب منشا رودهای را برای بیماری پارکینسون پیشنهاد کرد.
از آن زمان، مطالعات بیشتری که انجام شدهاند، نظرات مختلطی را ارائه کردهاند. درحالیکه برخی مطالعات حیوانی نشان میدهد مسیری برای انتشار نشانگرهای پارکینسون از روده به مغز وجود دارد، مطالعات کالبدشکافی روی انسانها نشان میدهد این وضعیت تنها بخش کمی از کل موارد را شامل میشود.
در مطالعهای روی بیش از ۶۰۰ جسد، پژوهشگران حتی یک مورد پارکینسون منشا گرفته از روده پیدا نکردند. منشا تمام موارد مشاهده شده در مغز بود؛ اما این بدان معنا نیست که سیستم عصبی رودهای در این وضعیت دخیل نیست. مجرای گوارشی بزرگ است و برخی از پژوهشگران استدلال میکنند که برای رد کردن آسیبشناسی موضعی روده با هر درجه اطمینانی، به صدها اسلاید میکروسکوپی نیاز است.
نویسندگان پیشبینی میکنند که تمامی بیماران، صرفنظر از اینکه بیماری پارکینسون آنها چگونه آغاز شده باشد، درنهایت دچار آسیب شدیدی در سیستم عصبی سمپاتیک خواهند شد. این بدان معنا است که هر دو نوع درنهایت شبیه بههم بهنظر میرسند؛ خواه این سیستم دوپامین درون مغز آنها باشد که ابتدا شروع به تخریب میکند یا اینکه ابتدا سیستم عصبی محیطی آنها درگیر شود. کسب دانش درمورد این دو نوع میتواند به ما کمک کند تا مراحل اولیهی پارکینسون را حداقل برای نوعی که ابتدا از بدن شروع میشود، خیلی زودتر تشخیص دهیم. بورگهامر میگوید: «مرحلهی بعدی بررسی این موضوع است که برای مثال آیا بیماری پارکینسونی که از بدن آغاز میشود میتواند با درمان روده با پیوند مدفوع یا روشهای دیگری که روی میکروبیوم اثر میگذارند، درمان شود.»
اگر منشا بدنی پارکینسون واقعا وجود داشته باشد، ممکن است بتوانیم بیماری را قبل از رسیدن به مغز متوقف کنیم. وقتی بیماری به مغز میرسد، کنترل آن بسیار دشوارتر میشود. متاسفانه زمانیکه علائم نوعی که ابتدا از مغز آغاز میشود، شروع به بروز میکند، تخریب شناختی نیز بسیار پیشرفت کرده است. بورگهامر میگوید تا آن زمان، آنها بیش از نیمی از سیستم دوپامین خود را از دست دادهاند که بهمعنای آن است که کند کردن روند بیماری بسیار دشوارتر خواهد بود.
این مطالعه در مجلهی Brain منتشر شده است.
نظرات