فلوراید در آب شرب شهری؛ ۴ باور نادرست

اگر دکتر استرنج‌لاو، ساخته‌ی کوبریک را دیده باشید، در سکانسی از فیلم، جنرال ریپر افزودن فلوراید به آب را توطئه‌ی کمونیست‌ها می‌داند و معتقد است که این ماده ضریب هوشی کودکان را پایین می‌آورد و در نتیجه سلطه‌ی حکومت‌ها را آسان تر می‌کند.

شواهدی که از دهه‌ی ۶۰ میلادی تاکنون در مورد اضافه کردن فلوراید به آب آشامیدنی جمع آوری شده است، نمی‌تواند مردم را قانع کند که این ابتکار سلامت عمومی نه تنها بی‌خطر است، بلکه از پوسیدگی دندان هم جلوگیری می‌کند.

باورهای نادرست در مورد فلوراید آب آشامیدنی هنوز هم وجود دارند. به عنوان مثال مردم باور دارند که فلوراید طبیعی نیست و اضافه کردن آن به منابع آب آشامیدنی نه تنها از پوسیدگی دندان جلوگیری نمی کند؛ بلکه شرایطی خاص نظیر ابتلا به سرطان یا سندرم داون را ایجاد می‌کند.

شورای پژوهش‌های دارویی و سلامت عمومی استرالیا در حال به روز رسانی شواهدش از تاثیر فلوراید آب آشامیدنی بر سلامت انسانی است. آخرین باری که آن‌ها در این موضوع بیانیه دادند، سال ۲۰۰۷ بود.

یافته‌های خام و توصیه‌های آن‌ها کاملا واضح و قاطع است:

شورای پژوهش‌های دارویی و سلامت عمومی استرالیا قویا اضافه کردن فلوراید به آب آشامیدنی را به عنوان راهی بی‌خطر، موثر و اخلاقی جهت کاهش پوسیدگی دندان در میان جمعیت توصیه می‌کند.

این مقاله پس از تحلیل شواهد و ارائه‌ی یک گزارش فنی برای کسانی که به دنبال جزییات بیشتری هستند به‌پایان می‌رسد.

شواهد می‌گویند که چهار باور زیر نادرست هستند:

فلوراید ترکیبی است که به صورت طبیعی در صخره‌هایی که در آب‌های زیرزمینی حل می‌شوند، پیدا می‌شود. این ماده در آب‌های سطحی هم وجود دارد. سطح طبیعی فلوراید در آب به نوع آب (آب زیرزمینی یا سطحی) و نوع صخره‌ها و مواد معدنی که با آب با آن در تماس بوده است، بستگی دارد.

فلوراید با غلظت‌های گوناگون در همه‌ی منابع آب طبیعی پیدا می‌شود. غلظت این ماده در آب اقیانوس در حدود ۱ قسمت در میلیون است. غلظت فلوراید اضافه شده به آب آشامیدنی استرالیا نیز همین مقدار است.

مکان‌های بسیاری در استرالیا وجود دارد که غلظت فلوراید منابع آبی آن‌ها به صورت طبیعی در حالت بهینه برای سلامت دندان است. به عنوان مثال، در مناطق پورتلند و پورت‌فری در ویکتوریا، غلظت فلوراید آب به صورت طبیعی در حدود ۰.۷-۱ قسمت در میلیون است.

منبع فلوراید در منابع آبی و در صخره‌ها و سنگ‌ها، کلسیم فلوراید است.

برای افزودن فلوراید به آب از سه ترکیب اصلی استفاده می‌شود: سدیم فلوراید، هیدروفلوئوریک اسید (هگزا فلوئوریک اسید) و سدیم سیلیکوفلوراید. همه‌ی این مواد در آب حل می‌شود و با آزاد کردن یون فلوراید، امکان جلوگیری از پوسیدگی دندان را فراهم می‌کنند.

بنابراین فارغ از اینکه ماده‌ی تامین کننده‌ی یون فلوراید چه باشد، نتیجه یکسان است.

شواهد فلوراید آب آشامیدنی به دهه‌ی ۴۰ میلادی باز می‌گردد. در این زمان دندان پزشک‌ها متوجه شدند که در مناطقی که فلوراید به صورت طبیعی در آب آشامیدنی وجود دارد، پوسیدگی دندان کمتر شایع است.

در اینجا بود که یک پژوهش تازه کلید خورد. در این پژوهش، فلوراید به‌صورت مصنوعی به منابع آبی جمعیت بزرگی اضافه شد. سپس نرخ پوسیدگی دندان را در این مناطق با مناطقی که آب آشامیدنی در آنجا فاقد فلوراید بود، مقایسه کردند.

پس از شش سال، تفاوت کودکان این دو منطقه خیلی بارز بود؛ چراکه فواید فلوراید برای کودکان خیلی زیاد است. اجرای آزمایش در این زمان متوقف شد؛ زیرا فراهم نکردن این امکان برای همه کودکان، غیراخلاقی بود. پس از آن افزودن فلوراید به آب شرب در همه جا انجام شد.

از آن زمان به بعد، پوسیدگی دندان خیلی کاهش یافته است. آخرین شواهد از استرالیا و کشورهای دیگر هم این تفاوت را نشان می‌دهند.

پزوهش شورای پژوهش‌های دارویی و سلامت عمومی استرالیا دریافت که کودکان و نوجوانانی که در مناطقی با آب فلوراید دار زندگی می‌کنند، بین ۲۶ تا ۴۴ درصد کمتر سطح دندان‌هایشان پوسیده می‌شود. بزرگسالان هم تا ۲۷ درصد کمتر پوسیدگی دندان دارند.

البته این مقدار در جوامع مختلف متفاوت است؛ زیرا به موارد دیگری مانند رژیم، دسترسی به خدمات دندان‌پزشکی و میزان آب شربی که مردم می‌نوشند بستگی دارد.

پژوهش شورای پژوهش‌های دارویی و سلامت عمومی استرالیا دریافت که شواهد بسیار قابل اطمینانی وجود دارد که مقادیر فعلی فلوراید در استرالیا، یعنی ۰.۶-۱.۱ قسمت در میلیون با مواردی مانند سرطان، سندرم داون، مشکلات شناختی، سطح هوش پایین، شکستگی مفصل‌ها، بیماری مزمن کلیه، سنگ کلیه، سخت شدن سرخرگ‌ها، فشار خون بالا، وزن کم هنگام تولد، مرگ زودهنگام با هر دلیلی، درد اسکلتی عضلانی، پوکی استخوان، فلوروسیز استخوانی (فلوراید بالا در استخوان)، مشکلات تیروئید یا دیگر موارد گزارش شده، هیچ ارتباطی ندارد.

این پژوهش بیانیه‌های قبلی شورای پژوهش‌های دارویی و سلامت عمومی استرالیا در مورد امنیت آب فلورایدی و بیانیه‌هایی از سازمان‌های بین المللی مانند سازمان سلامت جهانی، بنیاد جهانی دندان‌پزشکی، انجمن دندان پزشکی استرالیا و مراکز کنترل و پیشگیری بیماری ایالات متحده را تایید می‌کند.

بیشتر پژوهش‌هایی که ادعا می‌کنند فلوراید اثرات نامطلوبی بر سلامتی دارد، پژوهش‌های خود را در مناطقی انجام داده‌اند که سطح طبیعی فلوراید آب بالا بوده است. مقادیری مانند ۲-۱۰ قسمت در میلیون که ۱۰ برابر غلظت‌های فلوراید در آب‌های استرالیا است.

این پژوهش‌های اغلب کیفیت چندانی ندارند. مثلا از نمونه‌های خیلی کوچک استفاده می‌کنند یا دیگر عوامل موثر در مشکلات سلامتی را در نظر نمی گیرند.

با این حال شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد آب فلوراید دار شده با فلوئورسیز دندان در ارتباط است. این بیماری به سبب قرارگیری در معرض غلظت‌های اضافی از فلوراید از هر منبع هنگام شکل گیری دندان‌ها به وجود می‌آید و بر شکل گیری مینای دندان اثر می‌گذارد.

بیشتر موارد فلوئورسیز دندانی در استرالیا خیلی ملایم هستند و بر شکل یا عمکرد دندان اثری نمی گذارند. اگر این وضعیت قابل دیدن باشد، خط‌های نازک سفیدی روی دندان‌ها می‌بینید. فلوئورسیز متوسط دندانی خیلی کم رخ می‌دهد و به شکل لکه‌های قهوه ای روی دندان دیده می‌شود. فلوئورسیز دندانی شدید در استرالیا کمیاب است.

برخی از مردم در مورد استفاده از آب فلوراید دار شده برای درست کردن شیر خشک نگران هستند.

تمامی شیر خشک‌هایی که در استرالیا فروخته می‌شوند، میزان بسیار کمی، کمتر از مقدار آستانه ۱۷ میکروگرم، فلوراید دارند.

بنابراین درست کردن شیر خشک با آب فلوراید دار شده‌ی لوله کشی در غلظت‌های ۰.۶-۱.۱ قسمت در میلیون بی خطر است و موجب فلوئورسیز دندانی نمی شود. پژوهش‌های استرالیایی نشان می‌دهند که هیج ارتباطی بین استفاده از شیر خشک و فلوئورسیز دندانی وجود ندارد.

افزودن فلوراید به آب شرب لوله کشی به منظور پیشگیری از پوسیدگی دندان از بزرگ‌ترین دستاوردهای سلامت عمومی ما است. شواهدی که در طی بیش از ۶۰ سال جمع آوری شده‌اند، بی خطر بودن این متد را نشان می‌دهند.