دانشمندان یک گام به سوی درمان آسیب‌ مغزی نزدیک‌تر شده‌اند

دانشمندان دانشگاه کوئینز در بلفاست، به‌تازگی کشف کرده‌اند که ترمیم آسیب‌ مغزی با استفاده از سلول‌های خاصی در سیستم ایمنی بدن تسهیل می‌شود. یافته‌های جدید، پیشرفت بزرگی در علم پزشکی محسوب می‌شوند که در درمان بیماری ام‌اس و سایر بیماری‌های نورولوژیک و ناتوان‌کننده تحول بزرگی ایجاد خواهد کرد.

این تحقیقات توسط پروفسور دنیس فیتزجرالد و ایوان دومبروسکی از مؤسسه‌ی تحقیقاتی ولکام ولفسان در دانشگاه کوئینز بلفاست انجام شده است. دانشمندانی از سراسر جهان این تحقیقات را یک رویداد بزرگ و نقطه‌ی عطفی در علم پزشکی دانسته‌اند. این تحقیقات چگونگی ترمیم آسیب‌ مغزی را نشان می‌دهد.

بیماری ام‌اس شایع‌ترین بیماری نورولوژیک است که افراد جوان را مبتلا می‌کند. به‌طور تقریبی دو میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند که ۴۵۰۰ نفر از این مبتلایان در ایرلند شمالی زندگی می‌کنند. بیماری ام اس در اثر آسیب‌های واردشده به غلاف میلین ایجاد می‌شود. غلاف میلین، یک پوشش محافظتی است که اطراف فیبرهای عصبی را در سیستم عصبی مرکزی شامل نخاع، مغز و اعصاب بینایی می‌پوشاند. در این بیماری، سیستم ایمنی اشتباهاً به غلاف میلین که در اطراف رشته‌های عصبی مغز و نخاع وجود دارد، حمله می‌کند و به این غلاف پوششی آسیب می‌رساند. بیماری ام‌اس (Multiple sclerosis) جزو بیماری‌های خودایمنی محسوب‌ می‌شود. در بیماری‌های خودایمنی، سیستم ایمنی که نقش محافظت از بدن و نابود کردن عوامل خارجی را بر عهده دارد، اشتباهاً به بافت‌های بدن حمله می‌کند و در نتیجه باعث آسیب‌های شدید می‌شود.

در بیماری ام‌اس سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین حمله می‌کند و در نتیجه انتقال پیام‌های عصبی در سیستم عصبی مرکزی دچار اختلال می‌شود. علائم و نشانه‌های ام اس بین افراد مختلف، ممکن است متفاوت باشد و به‌طور کلی شامل علائمی مانند ضعف و بی‌حسی در اندام‌های بدن، دوبینی یا تاری دید، احساس درد و خستگی، فلج اندام‌ها به‌خصوص پا و از دست دادن بینایی می‌شود. در زمان حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و درمان‌های پزشکی فقط تعداد دفعات عود بیماری را کاهش می‌دهند؛ اما آسیب‌های که در اثر این بیماری بر سیستم عصبی فرد وارد شده است، دائمی و غیر قابل بازگشت هستند. موضوع مهم درباره‌ی تحقیقات اخیر این است که محققان در مطالعات خود به تأثیرات سودمند سلول‌های ایمنی در ترمیم یافتن غلاف میلین پی برده‌اند؛ در نتیجه این احتمال وجود دارد که در آینده دانشمندان بتوانند آسیب‌های وارد‌‌شده بر غلاف میلین را درمان کنند.

در مقاله‌ای که در مجله‌ی Nature Neuroscience به چاپ رسیده است، محققان نشان داده‌اند پروتئینی که توسط سلول‌های خاصی در سیستم ایمنی ساخته می‌شود، باعث تبدیل سلول‌های بنیادی مغز به سلول‌های الیگودندروسیت (oligodendrocytes) می‌شود که این سلول‌ها توانایی ساخت غلاف میلین در اطراف رشته‌های عصبی را دارا هستند. به عبارت دیگر، این سلول‌ها باعث می‌شوند غلاف میلین ازدست‌رفته، دوباره ساخته شود. در واقع سلول‌های الیگودندروسیت، یاخته‌ی تولیدکننده‌ی میلین در دستگاه عصبی مرکزی هستند. با این کشف جدید، محققان می‌توانند اکنون از این دانش برای تولید دارویی استفاده کنند که این سلول‌های خاص در سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و در نتیجه باعث ترمیم غلاف‌های میلین آسیب‌دیده می‌شود. بدین ترتیب ممکن است در آینده یک روش درمانی جدید برای این بیماری کشف شود.

پروفسور دومبروسکی تحقیقات انجام‌شده را بسیار مهم می‌داند و یادآور می‌شود در این مطالعات که نشان می‌دهند چگونه سیستم ایمنی بدن، آسیب‌های واردشده  به مغز را ترمیم می‌کند، یک رویکرد منحصربه‌فرد و کاملا جدید به کار گرفته شده است.

 اطلاعات به‌دست‌آمده از این تحقیقات بسیار مهم و ارزشمند هستند و می‌توانند در درمان بیماری ام‌اس و سایر بیماری‌های ناتوان‌کننده که به مغز و اعصاب مربوط می‌شوند، بسیار سودمند باشند. دانشمندان بر این باورند که با ایجاد روش‌های درمانی جدید، به‌جای اینکه فقط حمله‌ها و آسیب‌های این بیماری را کاهش دهند، می‌توانند آسیب‌های مغزی را نیز درمان کنند. محققان امیدوار هستند که در آینده با ترکیب این دو رویکرد، نتیجه‌ی درمانی بهتری برای بیماران حاصل شود.