میراث مشترک انسان، نئاندرتال‌ها و شامپانزه‌ها؛ بوسه در اعماق تاریخ ریشه دارد

برخلاف تصور رایج که بوسه‌ی محبت‌آمیز را پدیده‌ای فرهنگی و نسبتاً جدید در تاریخ بشر می‌داند، پژوهشی جدید نشان می‌دهد این رفتار ریشه‌هایی بسیار عمیق‌تر و باستانی‌تر دارد. یافته‌های این مطالعه که تاریخچه تکاملی بوسیدن را بازسازی کرده، حاکی از آن است که این رفتار احتمالاً حدود ۲۱ میلیون سال پیش در اجداد میمون انسان‌نما تکامل یافته و حتی نئاندرتال‌ها، خویشاوندان منقرض‌شده‌ی ما، نیز یکدیگر را می‌بوسیدند.

تا پیش از این، قدیمی‌ترین شواهد از بوسه‌ به متون ۴۵۰۰ ساله‌ی بین‌النهرین و مصر بازمی‌گشت. این موضوع باعث شده بود برخی دانشمندان بوسیدن را اختراعی فرهنگی بدانند که در تاریخ بشر نسبتاً دیر ظهور کرده است. اما ماتیلدا بریندل از دانشگاه آکسفورد و همکارانش، این رفتار را یک «معمای تکاملی» می‌دانند که ظاهراً به بقا کمکی نمی‌کند و حتی می‌تواند با انتقال بیماری‌های خطرناک همراه باشد.

به‌گزارش نیوساینتیست، تیم پژوهشی برای حل معما، ابتدا تعریف دقیقی از بوسیدن ارائه داد: «تماس دهان به دهان غیرتهاجمی همراه با حرکت لب‌ها که شامل انتقال غذا نمی‌شود.» سپس، با بررسی گسترده‌ی مقالات علمی و تماس با پژوهشگران نخستی‌سان‌ها، داده‌هایی درباره‌ی رفتار بوسیدن در میمون‌ها و میمون‌های انسان‌نمای امروزی جمع‌آوری کردند. در نهایت، با قراردادن داده‌ها روی یک درخت تبارزایی و اجرای ۱۰ میلیون شبیه‌سازی کامپیوتری، سناریوهای مختلف تکامل را مدل‌سازی کردند.

نتایج شگفت‌انگیز بود: بوسیدن به احتمال زیاد بین ۱۶٫۹ تا ۲۱٫۵ میلیون سال پیش در اجداد میمون‌های انسان‌نمای امروزی پدیدار شده است. همچنین، مدل‌سازی با احتمال ۸۴ درصد نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها نیز این رفتار را داشته‌اند.

بریندل با اشاره به شواهد ژنتیکی و میکروبی مبنی بر ارتباط نزدیک انسان خردمند و نئاندرتال می‌گوید:«آن‌ها احتمالاً یکدیگر را می‌بوسیدند، این موضوع دیدگاهی واقعاً رمانتیک‌تر به رابطه‌ی انسان و نئاندرتال می‌افزاید.»

اما چرا این رفتار پرخطر تکامل یافت؟ محققان دو فرضیه اصلی را مطرح می‌کنند:

• فرضیه اول این است که بوسه به ارزیابی کیفیت جفت کمک می‌کند (برای مثال، بوی بد دهان می‌تواند یک عامل بازدارنده باشد) و با افزایش برانگیختگی، شانس موفقیت باروری را بالا می‌برد.
• فرضیه دوم، بوسه را شکلی از رفتار اجتماعی برای تقویت پیوندها و کاهش تنش می‌داند که از «تیمارگری» (Grooming) مشتق شده است. به گفته‌ی بریندل، شامپانزه‌ها واقعاً بعد از دعوا همدیگر را می‌بوسند و آشتی می‌کنند.

مطالعه با ارائه‌ی شواهد محکم، نتیجه می‌گیرد که بوسیدن نه صرفاً ابداع فرهنگی، بلکه یک رفتار تکامل‌یافته است. ترولس پانک آربول از دانشگاه کپنهاگ که پیش‌تر سوابق بوسه در متون باستانی را بررسی کرده بود، با این دیدگاه موافق است. با‌این‌حال، زانا کلی از دانشگاه دورهام معتقد است که عنصر فرهنگی نیز بسیار قدرتمند است و توضیح می‌دهد چرا بوسیدن در تمام فرهنگ‌های انسانی رواج ندارد. به نظر می‌رسد ریشه‌های بوسه در اعماق تاریخ تکامل ما نهفته است، اما فرهنگ، چگونگی و زمان استفاده از آن را شکل می‌دهد.

مطالعه در نشریه‌ی Evolution and Human Behavior منتشر شده است.