چرا زمینلرزه ۶٫۹ ریشتری فیلیپین بسیار مرگبار بود؟
فیلیپین کشوری است که زمینلرزه برای آن پدیدهای تازه محسوب نمیشود؛ زیرا در ناحیهای بسیار فعال از نظر زمینساختی قرار دارد که به «حلقه آتش اقیانوس آرام» معروف است. بااینحال، زمینلرزهای که سهشنبه، ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۵ این کشور را لرزاند، به مرگبارترین زمینلرزه در بیش از یک دهه اخیر تبدیل شد.
طبق گزارش مؤسسه لرزهنگاری فیلیپین، این زمینلرزه با قدرت ۶٫۹ ریشتر، حدود ساعت ۱۰ شب به وقت محلی، در نزدیکی سواحل شهر بوگو در استان سبو و در عمق تنها ۵ کیلومتری زمین رخ داد. عمق کم باعث شد انرژی زمینلرزه پیش از رسیدن به سطح، فاصله زیادی را طی نکند و در نتیجه، شدت تخریب بسیار بیشتر شود.
قدرت لرزه آنقدر زیاد بود که ساختمانها، ازجمله کلیسایی تاریخی با بیش از صد سال قدمت، فرو ریختند و پلها دچار ترکهای عمیق شدند. در یکی از شهرهای نزدیک، بخشی از سالن ورزشی در هنگام برگزاری بازی بسکتبال بر روی تماشاگران فروریخت. در یکی از روستاهای بوگو، حدود ۱۰ نفر جان خود را از دست دادند؛ درحالیکه خانههای آن منطقه از نوع مقاوم در برابر بلایا بودند و پس از ابرطوفان سال ۲۰۱۳ ساخته شده بودند.
به گزارش تایم، هشدار سونامی برای چندین منطقه صادر اما دو روز بعد لغو شد. مقامات رسمی تاکنون مرگ دستکم ۷۲ نفر و زخمی شدن نزدیک به ۳۰۰ نفر را تأیید کردهاند؛ بااینحال، احتمال افزایش این آمار در روزهای آینده وجود دارد.
برناردو رافائلیتو آلخاندرو چهارم، مقام ارشد دفاع مدنی فیلیپین، اعلام کرد که عملیات جستوجو و نجات در «ساعت طلایی» خود قرار دارد و هنوز گزارشهایی از افراد گرفتار زیر آوار دریافت میشود. او افزود که وقوع زمینلرزه در شب یکی از دلایل اصلی مرگومیر بالاست؛ زیرا مردم در خواب هستند و واکنش به موقع دشوار میشود.
روز چهارشنبه در استان سبو وضعیت فوقالعاده اعلام شد و فردای آن، فردیناند بونگ بونگ مارکوس جونیور، رئیسجمهور فیلیپین از مناطق آسیبدیده بازدید کرد تا خسارات را از نزدیک بررسی کند.
کشور در معرض بلایای طبیعی
زمینلرزه اخیر از مرگبارترین زمینلرزه فیلیپین از سال ۲۰۱۳ تاکنون بود. در آن زمان، زلزلهای با قدرت ۷٫۲ ریشتر در جزیره بوهول جان بیش از ۲۰۰ نفر را گرفت. فیلیپین علاوه بر زمینلرزه، یکی از آسیبپذیرترین کشورهای جهان در برابر تغییرات اقلیمی است و هر سال بیش از ۲۰ طوفان و توفند استوایی را تجربه میکند.
عمق کم زلزله، وقوع در شب و آسیبهای باقیمانده از طوفان اخیر، شدت تخریب و تلفات انسانی را بهطور چشمگیری افزایش داد
تنها چند روز پیش از زمینلرزه سبو، یک طوفان گرمسیری بخشهایی از همین منطقه را درنوردید و باعث مرگ حداقل ۲۷ نفر شد. بسیاری از قربانیان در اثر سقوط درختان یا غرقشدن جان باختند. این طوفان برق شهرها و روستاها را قطع و هزاران نفر را مجبور به ترک خانههایشان کرد. بارانهای شدید نیز خاک دامنهها را سست کرد و احتمال رانش زمین را بالا برد.
ترکیب این دو فاجعه یعنی طوفان و زلزله، موجب قطعی گسترده برق شد و امدادرسانی به آسیبدیدگان را دشوار کرد. براساس آمار رسمی، بیش از ۱۷۰ هزار نفر تحت تأثیر زمینلرزه قرار گرفتند و حدود ۲۰ هزار نفر خانههای خود را از دست دادند.
زمینلرزه اخیر باعث افزایش نگرانیها درباره احتمال وقوع زلزلهای بزرگ در مانیل، پایتخت کشور شده است. بسیاری از مردم این سناریوی احتمالی را «زلزله بزرگ» یا Big One مینامند.
- زمینلرزه فقط لرزش نیست؛ بیشتر انرژی زلزلهها بهصورت گرما آزاد میشود06 مهر 04مطالعه '3
- زلزله ۷٫۷ ریشتری میانمار چگونه اتفاق افتاد و چرا تا این حد شدید بود؟09 فروردین 04مطالعه '5
- زلزلههای کوچک تاثیر زیادی بر حرکت گسلهای بزرگ دارند15 خرداد 04مطالعه '3
در منطقه کلانشهری مانیل گسلهایی وجود دارد که میتوانند زمینلرزههایی تا قدرت ۷٫۲ ریشتر ایجاد کنند. چنین زلزلههایی تقریباً هر ۲۰۰ تا ۴۰۰ سال یک بار رخ میدهند و آخرین مورد ثبتشده در قرن هفدهم میلادی بوده است. بر اساس برآوردها، وقوع چنین زمینلرزهای میتواند باعث فروریختن بیش از ۱۶۸ هزار ساختمان و مرگ بیش از ۳۳ هزار نفر در مانیل و استانهای اطراف شود.
آلخاندرو تأکید کرد که تجربه زمینلرزه سبو باید در آمادگی برای زلزله احتمالی مانیل به کار گرفته شود:
«هیچگاه نمیتوان صددرصد آماده بود، اما چنین رویدادهایی نوعی تمرین واقعی برای ما هستند. تصور کنید اگر چنین زلزلهای نیمهشب در مانیل رخ دهد چه خواهد شد.»
زمینلرزه فیلیپین تنها یکی از چندین زمینلرزه بزرگ ماههای اخیر در منطقه اقیانوس آرام است. در هفتههای گذشته، ژاپن، اندونزی و جزایر سلیمان نیز لرزههای شدیدی را تجربه کردهاند. کارشناسان میگویند این حوادث نشان میدهد که فعالیت گسلهای پیرامون «حلقه آتش» در حال افزایش است و کشورهایی که در این منطقه قرار دارند باید سیستمهای هشدار و زیرساختهای مقاوم خود را تقویت کنند.