لحظه فاجعه؛ صدای هولناک انفجار زیردریایی تایتان برای اولین‌بار در مستند بی‌بی‌سی پخش شد

هیچ‌کس روی عرشه کشتی پشتیبان نمی‌دانست که صدای ضربه‌ای فلزی، آغازی برای پایان است. در ژوئن ۲۰۲۳، زیردریایی تایتان شرکت اوشن‌گیت، با پنج سرنشین در راه تماشای بقایای تایتانیک به اعماق اقیانوس اطلس فرو رفت، اما هرگز بازنگشت. اکنون، مستند تازه‌ای با اتکا به تصاویر واقعی و داده‌های رسمی، صدای واقعی لحظه‌ی انفجار زیردریایی را منتشر کرده و از هشدارهای نادیده‌گرفته‌شده، تصمیم‌های پرخطر و اشتباهاتی پرده برداشته که در نهایت، به از‌دست‌رفتن جان ماجراجویان تایتان منجر شدند.

به‌طور خلاصه، ماجرا این است که در ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳، پنج سرنشین با زیردریایی تایتان راهی اعماق دریا شدند تا بقایای کشتی تایتانیک را از نزدیک تماشا کنند، اما تایتان در میانه‌ی راه منفجر شد و همه‌ی سرنشینان جان خود را از دست دادند. این مأموریت پرهزینه برای برخی مسافران حکم ماجراجویی عمرشان را داشت، اما در پایان به داستانی تراژدی تبدیل شد.

قربانیان حادثه، چهره‌های شناخته‌شده‌ای بودند: استاکتون راش، بنیان‌گذار و مدیر اوشن‌گیت؛ همیش هاردینگ، کارآفرین بریتانیایی، پل آنری نارژوله، کارشناس مشهور ژرف دریا، شاهزادہ داوود، تاجر پاکستانی‌تبار و پسر جوانش سلیمان. این جمع با اهدافی متفاوت اما اشتیاقی مشترک به اکتشاف، پا به سفری گذاشتند که نمی‌دانستند بازگشتی ندارد.

اکنون، بی‌بی‌سی برای نخستین بار در مستند جدیدی با عنوان «انفجار: فاجعه زیردریایی تایتانیک»، روایت‌هایی تازه و گاه شوکه‌کننده را از دل داده‌ها و اسناد رسمی گارد ساحلی ایالات متحده بیرون کشیده است. یکی از منابع، ویدیویی است که صدای واقعی انفجار زیردریایی را در لحظه‌ی وقوع، ثبت کرده است. این صدا توسط وندی راش، همسر استاکتون راش، از روی عرشه‌ی کشتی پشتیبان شنیده شد. او در لحظه‌ی شنیدن صدا با نگرانی پرسید: «این صدای ضربه چی بود؟»

همین ویدیو، حالا به یکی از مدارک کلیدی در جریان تحقیقات رسمی گارد ساحلی ایالات متحده تبدیل شده است؛ تحقیقاتی که از دو سال پیش و با هدف آشکارسازی علت فاجعه آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که بدنه‌ی اصلی زیردریایی، ساخته‌شده از الیاف کربن، یک سال پیش از حادثه نیز نشانه‌هایی را از فرسایش و اختلال ساختاری بروز داده بود. این شواهد اکنون به محور اصلی تحقیقات تبدیل شده‌اند.

اندکی بعد، پیامی متنی از تایتان می‌رسد که از جداشدن دو وزنه از بدنه خبر می‌دهد، این اقدام در شرایط معمول نشانه‌ای از پیشرفت مأموریت به حساب می‌آید.

اما بررسی‌های گارد ساحلی مشخص کرده است که صدای مذکور، دقیقاً در لحظه‌ی انفجار ثبت شده بود. در واقع، پیام متنی پیش از انفجار ارسال شده بود، اما به‌دلیل تأخیر، پس از شنیده‌شدن صدای نابودی بدنه به کشتی رسید و همین امر، موجب برداشت نادرست شد. اختلاف زمانی، تیم حاضر روی کشتی را به این تصور رساند که زیردریایی همچنان در حال حرکت است.

انفجار یا به عبارت دقیق‌تر، درون‌پاشی زیردریایی به‌قدری سریع رخ داد که هیچ شانسی برای نجات یا واکنش باقی نگذاشت. همه‌ی سرنشینان در لحظه جان باختند.

نکته‌ی نگران‌کننده این است که پیش از مأموریت مرگبار، هشدارهایی جدی درباره‌ی ضعف‌های ایمنی تایتان داده شده بود که متأسفانه نادیده گرفته شدند. حتی برخی کارکنان سابق اوشن‌گیت نیز نگرانی‌هایی را مطرح کرده بودند. یکی از کارکنان، تایتان را «فاجعه‌ای در انتظار وقوع» نامیده بود.

بررسی‌ها نشان داده‌اند که زیردریایی هرگز از سوی نهادهای مستقل ایمنی مورد ارزیابی یا تأیید قرار نگرفته بود. بدنه‌ی اصلی که فضای نشستن سرنشینان محسوب می‌شد، از الیاف کربن و رزین ساخته شده بود؛ ترکیبی که در شرایط فشار شدید ژرف دریا، واکنشی پیش‌بینی‌ناپذیر دارد.

اکنون، کارشناسان موفق شده‌اند لحظه‌ی آغاز روند فروپاشی بدنه را شناسایی کنند. به‌گفته‌ی آن‌ها، جدایی لایه‌های بدنه یا «لایه لایه شدگی»، یکی از مشکلات شناخته‌شده‌ی الیاف کربن است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این پدیده، همان عاملی بوده که واکنش زنجیره‌ای منتهی به انفجار را کلید زده است.

نخستین نشانه‌های آسیب در مأموریت هشتادم تایتان در سال ۲۰۲۲ دیده شده بود. در طول مسیر بازگشت از مأموریت، صدای عجیبی شنیده شد که در آن زمان، توسط راش به «حرکت طبیعی ساختار زیردریایی» نسبت داده شده بود. اما داده‌های حسگرها نشان می‌دهند که این صداها در واقع آغاز فروپاشی داخلی بدنه بوده است.

کتی ویلیامز، فرمانده‌ی گارد ساحلی آمریکا، می‌گوید: «با شکست ساختاری در مأموریت هشتادم، روند پایان آغاز شد. از آن نقطه به بعد، هر مأموریت تایتان با خطر مرگ همراه بود.»

با‌این‌حال، تایتان پس از مأموریت هشتادم در سال ۲۰۲۲، سه مأموریت دیگر را نیز انجام داد، از جمله یک عملیات در نزدیکی صخره‌ای مرجانی و دو سفر دیگر به سوی لاشه‌ی تایتانیک. در نهایت، در تابستان ۲۰۲۳، در نخستین مأموریت غواصی عمیق فصل، فاجعه رخ داد.

ویکتور وسکوو، کاوشگر باسابقه‌ی ژرف دریا، از منتقدان جدی تایتان به‌شمار می‌رفت. او در مستند بی‌بی‌سی، با صراحت می‌گوید: «به افراد زیادی هشدار دادم که وارد این زیردریایی نشوند. حتی به خود استاکتون راش هم گفتم که مسئله فقط زمان است. وقوع فاجعه حتمی بود.»

پس از فاجعه، قطعاتی از تایتان در بستر اقیانوس کشف شد. لباس‌هایی که به راش تعلق داشت، کارت‌های شناسایی و وسایلی با لوگوی تایتانیک نیز در میان بقایا شناسایی شد.

انتظار می‌رود که گارد ساحلی ایالات متحده، گزارش نهایی خود از سانحه را اواخر امسال منتشر کند. این گزارش با هدف آشکارسازی جزئیات وقوع حادثه و جلوگیری از تکرار فجایع مشابه تدوین خواهد شد.

کریستین داوود، همسر شهزادہ داوود و مادر سلیمان، در گفت‌وگویی با تیم سازنده‌ی مستند بی‌بی‌سی تأکید کرد که این حادثه، زندگی او را به‌کل دگرگون کرده است. او با چشمانی اشکبار گفت: «فکر نمی‌کنم کسی که چنین فاجعه‌ای را تجربه کرده باشد، بتواند به زندگی قبلی بازگردد. من دیگر آدم سابق نیستم.»

پیامدهای حادثه همچنان ادامه دارد. خانواده‌ها در حال پیگیری شکایات مدنی هستند و احتمال طرح اتهامات کیفری نیز وجود دارد.

شرکت اوشن‌گیت، در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرده است: «بار دیگر عمیق‌ترین همدردی خود را با خانواده‌های جان‌باختگان حادثه ۱۸ ژوئن ۲۰۲۳ و همه‌ی افرادی که تحت‌تأثیر این تراژدی قرار گرفتند، ابراز می‌کنیم. از زمان وقوع حادثه، فعالیت شرکت به‌طور کامل متوقف شده و تمام منابع در اختیار تحقیقات قرار گرفته است. تا زمان انتشار گزارش رسمی، از هرگونه اظهارنظر بیشتر خودداری خواهیم کرد.»