شکارچیان دریا ساکت نیستند؛ دانشمندان برای اولینبار صدای کوسهها را ضبط کردند
برای مدتها، کوسهها بهعنوان موجوداتی خاموش شناخته میشدند که برای شکار طعمه و اجتناب از شکارچیان، بر توانایی شگرف خود در پنهانکاری متکی هستند. اکنون، دانشمندان برای اولین بار موفق به ضبط صداهایی شدهاند که به کوسهها تعلق دارند؛ کشفی شگفتانگیز که دیدگاه پیشین دربارهی سکوت این موجودات را زیر سؤال میبرد.
پیشتر، تصور میشد که کوسهها کاملاً بیصدا هستند و برای شکار یا فرار از خطر، به تواناییهای دیگری مانند شنوایی، بویایی و حسگرهای الکتریکی متکی هستند. اما یافتهای جدید، نشان میدهد که نقش صدا احتمالاً در زندگی کوسهها بیشتر از آن چیزی است که تاکنون تصور میشد.
کوسههای صافدندان نیوزیلندی (Mustelus lenticulatus) که بهعنوان کوسه ریگ شناخته میشوند، در آبهای ساحلی نیوزیلند زندگی میکنند. این کوسهها در زمان برقراری ارتباط توسط پژوهشگران، صدایی شبیه به کلیک تولید کردند. بررسیهای انجامشده نشان داد که این صداها در میان چندین نمونه تکرار شده و احتمالاً نوعی واکنش دفاعی یا ناشی از استرس هستند.
تولید صدا در کوسهها تاکنون گزارش نشده بود. کارولین نیدر، پژوهشگر مؤسسه اقیانوسشناسی وودز هول و نویسنده اصلی مطالعه، به لایوساینس میگوید: «کوسهها حسگرهای پیچیدهای دارند، مانند الکتروگیرندهها و بویایی بسیار قوی که برای آنها مهمتر از شنوایی است. اما اینکه تصور کنیم صدا هیچ نقشی در زندگیشان ندارد، احتمالاً نادرست است.»
صدای کوسهها احتمالاً نوعی واکنش دفاعی یا ناشی از استرس است
صداها بهطور تصادفی در آزمایشگاه دریایی لی در دانشگاه اوکلند کشف شدند. پژوهشگران در جریان بررسی رفتار ۱۰ کوسه جوان، متوجه شدند که هنگام دستکاری آب، همگی کوسهها صدایی کلیکمانند تولید میکنند. کلیکها در دفعات اول بسیار پرتکرار بودند، اما با ادامهی آزمایشها کاهش یافتند. نیدر احتمال میدهد که کوسهها پس از مدتی متوجه شدند در معرض خطر واقعی قرار ندارند. در محیط طبیعی، این صداها میتوانند شکارچیان را برای لحظهای سردرگم کنند و به کوسه فرصت فرار بدهند.
کوسهها برخلاف بسیاری از ماهیها، کیسهی شنای پر از هوا ندارند که اغلب برای تولید صدا به کار میرود. اسکنهای سهبعدی نیز هیچ اندام خاصی را که مستقیماً مسئول تولید صدا باشد، نشان ندادند. این امر باعث شد که پژوهشگران فرض کنند کلیکها ممکن است از برخورد دندانهای کوسه ایجاد شوند.
ساختار دندانی کوسهها نیز چنین احتمالی را تقویت میکند. دندانهای آنها پهن و تخت هستند و برای خردکردن سختپوستانی مانند خرچنگها طراحی شدهاند. پژوهشگران گمان میکنند که دندانها علاوه بر کمک به تغذیه، با بستهشدن فکها میتوانند صدا نیز ایجاد کنند. البته این فرضیه هنوز تأیید نشده است. وقتی که صداها ثبت شدند، فک کوسهها مستقیماً مشاهده نشد.
کلیکهای ثبتشده بسیار کوتاه بودند (حدود ۴۸ میلیثانیه)، اما شدت آنها در برخی موارد به ۱۵۵ دسیبل میرسید که تقریباً به بلندی صدای شلیک اسلحه است. بیشتر کلیکها بهصورت تکپالس شنیده شدند، اما برخی نیز به شکل دو کلیک پشت سر هم رخ دادند. حدود ۷۰ درصد از کلیکها با حرکات ملایم بدن کوسه همراه بودند، اما برخی نیز بدون هیچ حرکت آشکاری اتفاق افتادند.
- وقتی کوسه فیلمبردار شد: دنیا از درون دهان شکارچیان دریا چگونه است؟08 12 03مطالعه '2
- این ماهی ۱۲ میلیمتری صدایی به بلندی صدای هواپیمای جت تولید میکند14 12 02مطالعه '2
البته، هنوز مشخص نیست که این صداها نوعی واکنش دفاعی هستند یا فعالیت طبیعی سیستم عصبی، باعث بههمخوردن فکهای کوسهها میشود. نکتهی جالب این است که کوسهها، صداها را در فرکانسی تولید میکنند که خودشان قادر به شنیدن آن نیستند. در نتیجه، صداها احتمالاً برای برقراری ارتباط با یکدیگر استفاده نمیشوند.
در عوض، امکان دارد که کلیکها نوعی واکنش دفاعی باشند. برخی شکارچیان کوسه، مانند فکهای خزدار نیوزیلند، به فرکانسهای بالاتر حساس هستند. در چنین شرایطی، صدای کلیک ناگهانی میتواند برای لحظهای شکارچی را گیج کند و به کوسه فرصت فرار بدهد.
رفتاری مشابه، در برخی خویشاوندان نزدیک کوسهها، مانند سفرهماهیها و سپرماهیان نیز دیده شده است. این جانوران با احساس خطر، صداهایی تولید میکنند که به نظر میرسد بهعنوان سیگنال هشدار یا نشانه استرس عمل میکنند.
دانشمندان معتقدند که این کشف، سرآغاز تحقیقات گستردهتری در زمینهی رفتار صوتی کوسهها خواهد بود. کشف جدید نهتنها درک ما را از رفتار کوسهها تغییر میدهد، بلکه میتواند مسیر جدیدی برای پژوهشهای آینده در مورد ارتباطات صوتی در جانورانی که پیشتر تصور میشد بیصدا هستند، باز کند.
مطالعه در نشریه Royal Society Open Science منتشر شده است.