پیتر هیگز، نظریه‌پرداز ذره خدا در ۹۴ سالگی از دنیا رفت
پیتز هیگز، از مشهورترین فیزیکدانان جهان و نظریه‌پرداز ذره‌ی بنیادی «بوزون هیگز» که در سال ۲۰۱۲ پس از نیم‌قرن جستجو سرانجام کشف و به اسم «ذره خدا» معروف شد، ۷ آوریل ۲۰۲۴ در ۹۴ سالگی چشم از جهان فروبست.
۶۰ سال پیش، هیگز برای اولین‌بار پیشنهاد کرد که چگونه ذره‌ای بنیادی با ویژگی‌های غیرعادی می‌تواند به شکل میدانی نامرئی کیهان را فرابگیرد و به ذرات بنیادی دیگر جرم بدهد. چندین فیزیکدان دیگر ازجمله فرانسوا انگلرت که اکنون در دانشگاه آزاد بروکسل کار می‌کند، در همان زمان به‌طور مستقل به مکانیزم یادشده فکر کردند. ذره‌ی پیشنهادی در نظام نظری ساخت فیزیکدانان در آن سال‌ها که بعدها به‌عنوان مدل استاندارد ذرات و میدان‌ها شناخته شد، عنصری حیاتی محسوب می‌شد.
دو آزمایش جداگانه در برخورددهنده هادرونی بزرگ (LHC) در نزدیکی ژنو سوئیس به‌نام‌های اتلس و سی‌ام‌اس، با کشف بوزون هیگز در سال ۲۰۱۲، پیش‌بینی هیگز را پس از نیم‌قرن تایید کردند. ذره خدا آخرین عنصر گمشده‌ی مدل استاندارد بود و کشف آن، جایزه نوبل فیزیک ۲۰۱۳ را برای هیگز و انگلرت به ارمغان آورد.
بوزون هیگز آخرین عنصر گمشده‌ی مدل استاندارد بود
فیزیکدانان LHC همچنان درحال یادگیری در مورد خواص بوزون هیگز هستند؛ اما برخی از پژوهشگران می‌گویند فقط یک برخورددهنده‌ی اختصاصی با توانایی تولید ذره در مقادیر فراوان (معروف به کارخانه‌ی هیگز)، آن‌ها را قادر می‌سازد تا درک عمیقی از نقش بوزون هیگز در جهان به‌دست آورند.
چهره الهام‌بخش
فابیولا جیانوتی، مدیرکل سرن و دانشمندی که کشف بوزون هیگز را به جهان اعلام کرد، در بیانیه‌ی ترحیم منتشرشده در وب‌سایت این سازمان گفت: «پیتز هیگز علاوه‌بر مشارکت برجسته در فیزیک ذرات، شخصیتی بسیار خاص و الهام‌بخش برای فیزیکدانان سرتاسر جهان، آموزگاری بزرگ و کسی بود که فیزیک را به شکلی بسیار ساده و درعین‌حال عمیق توضیح می‌داد. من خیلی ناراحتم و دلم به‌شدت برایش تنگ خواهد شد.»
بسیاری از فیزیکدانان برای ادای احترام به هیگز و بازگویی خاطرات مورد علاقه‌شان از او، در شبکه اجتماعی ایکس (توییر سابق) نوشتند. کایل کرانمر، فیزیکدان دانشگاه ویسکانسین مدیسون و یکی از اعضای ارشد سابق تیم جستجوی هیگز در پروژه سی‌ام‌اس، در ایکس نوشت:
آسوده بخواب پیتر هیگز. جستجوی بوزون هیگز تمرکز اصلی من در بخش اول حرفه‌ام بود. او مردی بسیار متواضع بود که به درک ما از جهان، کمک بسیار بزرگی کرد.- کایل کرانمر
کلارا نلیست، فیزیکدان در دانشگاه آمستردام و یکی از اعضای پروژه اتلس نوشت: «من خوش‌شانس بودم که پیتر هیگز را در سال ۲۰۱۳، چند روز پس از اعلام جایزه نوبل ملاقات کردم. او هنگام بازگویی تاریخچه‌ی نظریه بوزون برای گروهی از دانشجویان دکترا، متواضع بود.»
سیناد فارینگتون، فیزیکدان از دانشگاه ادینبرو، گفت: دستاورد هیگز همچنان از اهمیت اساسی برخوردار است. ما هنوز در یک ماجراجویی هیجان‌انگیز هستیم تا به درستی پیش‌بینی‌های بیشتر پی ببریم. برای مثال، آیا بوزون هیگز به شکل پیش‌بینی‌شده با خود برهم‌کنش می‌کند و آیا ممکن است به ذرات دیگری فراتر از مدل استاندارد واپاشد یا خیر.»
برای مت استراسلر، فیزیکدان و نویسنده‌ی علمی، مرگ هیگز نمایانگر پایان یک دوران است. او در ایکس نوشت: «هیگز دانشمندی خوش‌شانس بود. او به قدر کافی عمر کرد تا ببیند که نظریه‌اش در ۳۰ سالگی، ۵۰ سال بعد در آزمایش‌ها ظاهر می‌شود.»
پایان یک دوران
توضیح ویدئو: لحظه اعلام خبر کشف بوزون هیگز در سرن.
هیگز در ۲۹ مه ۱۹۲۹ در نیوکاسل انگلستان به دنیا آمد و مدرک دکترای خود را در سال ۱۹۵۴ از کینگز کالج لندن دریافت کرد. در آن زمان، یکی از پرسش‌های کلافه‌کننده در فیزیک این بود که ذرات بنیادی مانند الکترون و کوارک چگونه جرم دارند. هیگز در مقاله‌ای در سال ۱۹۶۴ بیان کرد که این ذرات، جرم خود را از طریق برهم‌کنش با میدانی که اکنون به عنوان «میدان هیگز» شناخته می‌شود، به‌دست می‌آورند و این میدان باید ذره‌ای آشکارشدنی به نام «بوزون هیگز» را به‌وجود آورد.
بدون ذره خدا، هیچ ذره‌ی دیگری جرم نخواهد داشت
بااین‌حال، کشف بوزون هیگز چالشی بزرگ بود؛ زیرا این ذرات آن‌قدر کمیاب هستند و در کسری از ثانیه وامی‌پاشند که انگار اصلا وجود ندارند. دهه‌ها تلاش نیاز بود تا درنهایت بوزون هیگز آشکار و صحت نظریه‌ی هیگز تایید شود. جرم این ذره ۱۳۰ برابر بیشتر از پروتون است؛ اما بار و اسپین یا تکانه زاویه‌ای ندارد. بدون ذره خدا، هیچ ذره‌ی دیگری جرم نخواهد داشت.
با شنیدن خبر کشف بوزون هیگز، اشک در چشمان هیگز حلقه زد. او بعدا در گفتگو با ایان سمپل، نویسنده‌ی علمی واکنش احساسی خود را توضیح داد. سمپل در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۳ به‌نقل از هیگز نوشت: «موج واکنش حضار مرا شدیدا تحت تاثیر قرار داد. تا پیش از واکنش حضار تلاش می‌کردم احساساتم را بروز ندهم؛ اما بعدا دیگر نتوانستم جلوی خودم را بگیرم.»
نظرات