انزوای دیرینه جنوبگان چگونه به لطف استارلینک به پایان رسید؟

متی جردن، متخصص ساخت‌وساز در پایگاه اسکات نیوزیلند در جنوبگان، در توضیح ویدیویی که در اکتبر ۲۰۲۳ در اینستاگرام و تیک‌تاک به اشتراک گذاشت، نوشته است: «اینجا یکی از مکان‌هایی است که کمترین بازدید را در زمین دارد و من باید در را باز کنم». او در ویدیو، بینندگان را به درون کلبه‌ای کوچک و خالی می‌برد که صدا در آن پژواک می‌یابد. این کلبه در سال ۱۹۰۷، محل زندگی و کار ارنست شکلتون، کاوشگر جنوبگان اهل ایرلند و گروه همسفرانش بود.

جردن با انتشار ویدیوهای تیک‌تاکی قصد داشت که خانواده و دوستانش را در جریان روند زندگی در جنوبگان قرار بدهد، اما او ناگهان به مرکز توجه مردم دنیا تبدیل شد. کانال‌های او اکنون بیش از یک میلیون دنبال‌کننده دارد. این اتفاق به نوعی معجزه محسوب می‌شود، زیرا تا همین اواخر ساکنان پایگاه‌های جنوبگان ارتباط محدودی با دنیای بیرون داشتند.

جنوبگان برای مدت‌ها از دنیا جدا بود. در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم که اکتشافات اختصاصی آغاز شد، کاوشگران جنوبگان سال‌ها از خانه‌های خود دور و برای ارسال نامه و بسته به کشتی‌ها وابسته بودند. آن‌ها کاملا تنها بودند، تنها انسان‌هایی که هزاران کیلومتر از باقی نقاط دنیا فاصله داشتند.

کار از نظر روحی و جسمی بسیار دشوار بود. آزمایش‌های علمی کاوشگران به تدارکات در دسترس محدود بود. در شرایط اضطراری نمی‌توانستند درخواست کمک کنند و همچنین برای تأمین منابع مالی به جلب توجه عموم متکی بودند، اما نمی‌توانستند به دنیا بگویند که در جنوبگان چه می‌گذرد.

در سال ۱۹۱۱، گروه اعزامی اکتشافات جنوبگان از استرالیا به رهبری داگلاس ماوسون، برای اولین بار یک آنتن را به جنوبگان برد و تلاش کرد تا سیگنال‌های بی‌سیم را دریافت و ارسال کند. ماوسون در طول فصل اول اکتشافات تیم موفق شد که چند پیام ارسال کند، اما هرگز پیامی دریافت نکرد. بنابراین نمی‌دانست که آیا موفق شده است یا خیر.

باد از سمت پایگاه گروه ماوسون در کیپ‌دنیسون در سواحل جنوبگان، با سرعت ۷۰ کیلومتر در ساعت در هر شبانه‌روز، مستقیماً به سمت جنوب استرالیا می‌وزید. گروه در زمستان دوم به هدف رسید، اما بلافاصله با مشکل دیگری مواجه شد: متصدی رادیو نمی‌توانست کار کند، زیرا در طول ۶ ماه تاریکی از روان‌پریشی رنج می‌برد. بنابراین گروه اعزامی دوباره منزوی شد.

ارتباطات مخابراتی جنوبگان از زمان تأسیس اولین پایگاه‌های دائمی به طور پیوسته در حال بهبود بوده است. تا چندین دهه پس از سفر نافرجام ماوسون، زندگی روی یخ همیشه با سطحی از قطع ارتباط با دنیا همراه بود و از آنجایی که زندگی مدرن خوب یا بد بیش از پیش به اتصال مداوم، به‌روزرسانی‌های فوری، استریم محتوا و الگوریتم‌ها وابسته شده است، سکونت در جنوبگان به‌عنوان وقفه‌ای در تمام آن جنب‌وجوش‌های دیجیتالی تلقی می‌شود.

اما اکنون به نظر می‌رسد که انزوای طولانی‌مدت جنوبگان در حال پایان است. استارلینک، منظومه‌ی ماهواره‌ای شرکت اسپیس‌ایکس ایلان ماسک که برای فراهم‌کردن اینترنت ماهواره‌ای و خدمات‌رسانی به جهان با اینترنت پرسرعت با پهنای باند بالا ساخته شده، به جنوبگان آمده و در نهایت امکان اتصال مداوم ساکنان این منطقه به باقی دنیا را فراهم کرده است.

داستان‌های اولین سفرهای اکتشافی جنوبگان در اوایل قرن بیستم خاص و کمیاب به حساب می‌آمد. روزنامه‌ها برای دریافت اخبار از کاوشگرانی مانند ماوسون و شکلتون در رقابت بودند. اکنون ویدئوها، پست‌های شبکه‌های اجتماعی و تماس‌های فیس‌تایم افراد مستقر در پایگاه‌های جنوبگان، اردوگاه‌ها و گردشگران کشتی‌های اعزامی، بسیار رایج است. با گذشت بیش از یک قرن، کمتر دیده‌شده‌ترین بخش از جهان به باقی نقاط دنیا نزدیک‌تر شده و کار را برای افرادی که زندگی و معیشت آن‌ها به جنوبگان مرتبط است، راحت‌تر کرده است.

مردم همیشه تشنه‌ی اخبار زندگی در جنوبگان بوده‌اند. به‌روزرسانی‌های منظم در روزهای اولیه راهی عالی برای جلب توجه مطبوعات و کلیدی برای تأمین بودجه‌ی لازم برای هیئت‌های اعزامی خصوصی در اوایل قرن بیستم بود. هیچ‌کس بهتر از دریاسالار ریچارد ای. برد که پایگاه‌هایش در یخ‌تاق راس را «آمریکای کوچک» نامید، رابطه‌ی نزدیک بین کاوش و جلب‌توجه را نشان نداد. برد یک کاوشگر مشهور بود که دائماً با شاهکارهای جسورانه‌اش خبرساز می‌شد.

در سال ۱۹۲۹، هدف اولین هیئت اعزامی برد با بودجه‌ی خصوصی، رسیدن به جنوبگان با هواپیما بود. برد به‌روزرسانی‌ها در مورد پیشرفتش را از طریق تلگراف رادیویی به مطبوعات ارائه می‌کرد و با استفاده از سیگنال‌های بی‌سیم و کد مورس، مستقیماً از آمریکای کوچک به ایستگاه‌های ساحلی در سان‌فرانسیسکو و لانگ‌آیلند پیام می‌فرستاد و مردم را در جریان قرار می‌داد.

در سال ۱۹۳۳، همراه با هیئت اعزامی بعدی برد، فناوری آنقدر پیشرفت کرده بود که امکان احداث اولین ایستگاه پخش صوتی در جنوبگان را فراهم کند. ایستگاه از قابلیت‌های رادیویی موج کوتاه برای ارسال گزارش‌های رسمی مأموریت استفاده می‌کرد و همچنین، می‌توانست پیام دریافت کند. یک برنامه‌ی هفتگی که توسط چارلز مورفی، روزنامه‌نگار هیئت اعزامی سازماندهی شده بود، به طور زنده از ایستگاه‌های رادیویی برای مردم پخش می‌شد.

برنامه‌ی رادیویی نوآورانه‌ی برد به مخاطبان در خانه این امکان را می‌داد که احساس کنند خودشان هم در سفر اکتشافی نقش دارند. ماجراهای دریاسالار برد، به‌روزرسانی‌های پیشرفت هیئت اعزامی را مستقیماً از زبان خود کاوشگران ارائه می‌داد. یکی از مزایای برنامه این بود که آمریکایی‌ها می‌توانستند با کاوشگران ساکن آمریکای کوچک به طور زنده روی آنتن صحبت کنند. این برنامه میلیون‌ها شنونده را در مقیاسی وسیع به جنوبگان نزدیک کرد.

تا سال ۱۹۵۷، دریاسالار برد در دنیا به عنوان برجسته‌ترین کاوشگر جنوبگان شناخته می‌شد و مأموریت حضور دائمی آمریکا در این قاره را رهبری می‌کرد. در همین سال، گردان‌های نیروی دریایی ایالات متحده برای ساخت پایگاه مک‌موردو در جزیره‌ی راس مستقر شدند.

حضور دائمی نظامیان در جنوبگان، ساخت یکی از پیچیده‌ترین و پیشرفته‌ترین آرایه‌های ارتباطی نیروی دریایی را به دنبال داشت. افرادی که می‌خواستند با عزیزانشان در خانه صحبت کنند، همچنان گزینه‌های محدودی داشتند. نامه‌ها فقط چند بار در سال با کشتی‌ ارسال و دریافت می‌شد و تلگراف‌های گران‌قیمتی که از طریق بی‌سیم ارسال می‌شد، هر ماه به ۱۰۰ یا ۲۰۰ کلمه محدود بود. البته این روش‌های ارتباطی برخلاف ارتباط از طریق رادیو، خصوصی بود.

برخی از فرستنده‌های موج کوتاه نیز افسانه‌ای شدند. جولز مدی و برادرش جان، دو نوجوان از نیوجرسی با شناسه‌ی تشخیص هویت K2KGJ، یک برج رادیویی با ارتفاعی حدود ۳۴ متر در حیاط خانه‌ی خود ساخته بودند. این فرستنده از بیشترین توانایی برای برقراری ارتباط با مک‌موردو برخوردار بود.

از مک‌موردو در جنوبگان و پنجمین پایگاه آمریکای کوچک در یخ‌تاق راس، اپراتورهای فرستنده‌ی موج کوتاه می‌توانستند تقریباً در هر زمانی از شبانه‌روز با جولز تماس بگیرند و او آن‌ها را به تلفن خانه وصل می‌کرد. جولز اینگونه به چهره‌ی مشهور و نماد جنوبگان تبدیل شد.

در اوایل دهه ۱۹۶۰، با ادامه‌ی عملیات حضور دائمی آمریکایی‌ها در جنوبگان، ارتباطات پایگاه‌های آمریکا در جنوبگان نیز بهبود یافت. آنتن‌های بزرگ‌تر، گیرنده‌ها و فرستنده‌های قوی‌تر و نصب سیستم‌های ارتباطی زمین به هوا، ظرفیت فعالیت‌های علمی، حمل‌ونقل و ساخت‌و‌ساز را تقویت کرد.

در همان زمان، هیئت اعزامی تحقیقاتی ملی استرالیا در جنوبگان نیز در حال بهبود ارتباطات خود بود. آن‌ها مانند سایر برنامه‌های جنوبگان، از دستگاه‌های تلکس (دورنویس تلفنی) استفاده می‌کردند و متن را از طریق امواج رادیویی برای اتصال به یک سیستم مبتنی بر خط تلفن ارسال می‌کردند. تلکس، به عنوان نسخه‌ی پیشین فناوری فکس، پیام‌های متنی و ایمیل، بعد از دهه‌ی ۱۹۶۰ جایگزینی برای کد مورس و رادیو بود.

افراد برای صرفه‌جویی در هزینه‌های گران‌قیمت تلکس، کد ویژه‌ی «ویزا WYSSA» را به وجود آوردند. این راه‌حل خلاقانه نیز در تاریخ جنوبگان افسانه‌ای شد. کد ویزا مخفف «با تمام عشقم، عزیزم» بود و طیف گسترده‌ای از عبارات از پیش تعیین‌شده را برای موضوعات رایج ارائه می‌کرد، از مشکلات زندگی در جنوبگان (YAYIR: برف از شکاف‌های کوچک به کلبه نفوذ کرده است) گرفته تا احساسات محبت‌آمیز (YAAHY: در آرزوی دوباره شنیدن صدای تو، عزیزم).

اگر امروزه از پایگاه‌های جنوبگان دیدن کنید، سازه‌های کروی‌شکل رادیویی عظیمی را می‌بینید که آنتن‌پوش یا رِیدوم نام دارند. درون این سازه‌ها، دیش‌هایی قرار دارد که ماهواره‌های پایگاه‌های جنوبگان را ردیابی می‌کنند.

اولین ماهواره‌ها که توسط شرکت بریتانیایی اینمارسَت اداره می‌شدند، در اوایل دهه‌ی ۱۹۸۰ آنلاین شدند و پیشرفت بزرگی در پخش رادیویی رقم زدند. شبکه‌ی اینمارست تا ۷۵ درجه عرض جغرافیایی، ۹ درجه از جنوب دایره‌ی جنوبگان را پوشش می‌داد؛ به این معنی که امروزه نیز بعضی از پایگاه‌های جنوبگان را پوشش می‌دهد.

در دهه‌ی ۱۹۹۰، منظومه ماهواره‌ای ایریدیوم که از ماهواره‌های مدار پایینی زمین تشکیل شده بود، وارد عمل شد. این ماهواره‌ها به مدارهای قطبی پرتاب شدند و خدمات مستمری را به تمام نقاط جنوبگان ارائه دادند. دسترسی گسترده به تلفن ماهواره‌ای و ایمیل به سرعت جایگزین رادیو شد. اما تماس‌های تلفنی با وجود امکان‌پذیر بودن، همچنان به‌طرز ناخوشایندی گران و دشوار بود.

اکنون، انقلاب ماهواره‌ای جنوبگان وارد مرحله‌ی جدیدی شده است. سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ در جنوبگان تحولی هیجان‌انگیز را برای ساکنان یخ‌ها به ارمغان آورد: اتصال ماهواره‌ای استارلینک اسپیس‌ایکس برای اولین بار آزمایش شد.

معرفی استارلینک بدین معنی است که حتی دورافتاده‌ترین نقاط در منطقه (مکان انجام مهم‌ترین مطالعات جنوبگان) می‌توانند بهتر و بیشتر با دیگران در ارتباط باشند. برای مثال، زمانی که پیتر نف، متخصص یخچال‌ها از دانشگاه مینه‌سوتا، برای اولین بار در تابستان ۲۰۰۹ـ۲۰۱۰ در جنوبگان به میدان رفت، مجبور شد عکس‌های اردوگاهش را با فلش به مک‌موردو بفرستد.

اکنون نف مدیر تحقیقات میدانی و داده‌های مرکز قدیمی‌ترین اکتشافات یخ است. او در تابستان ۲۰۲۲ـ۲۰۲۳ اتصال استارلینک را در سایت میدانی رهبری کرد و به یکی از اولین اردوگاه‌های میدانی با اینترنت پرسرعت تبدیل شد. تیم نف اکنون به آسانی با جهان در ارتباط است و می‌تواند از راه دور داده ارسال کند.

نف می‌گوید استارلینک به سهولت ارتباطات کمک می‌کند و همه‌ی ما به آن عادت کرده‌ایم. متی جردن نیز که در پایگاه اسکات ساکن است، می‌گوید استارلینک انجام تحقیقات علمی جنوبگان را آسان‌تر کرده است. او می‌افزاید: «دانشمندان می‌توانند میزان بیشتری از داده‌ها را به نیوزیلند ارسال کنند و کار بسیار سریع‌تر و کارآمدتر شده است.»

مهم‌تر از همه، دانشمندان ساکن در پایگاه‌های جنوبگان اکنون می‌توانند یافته‌های مطالعاتشان را با مردم به اشتراک بگذارند. مردم می‌توانند ببینند که در پایگاه‌های تحقیقاتی چه می‌گذرد و در مطالعات مشارکت داشته باشند. به اعتقاد دانشمدان، اولین و مهم‌ترین مزیت این ارتباطات ارضای حس کنجکاوی و میل مردم دنیا به شنیدن مستقیم داستان‌های جنوبگان است؛ دقیقاً مانند کاری که دریاسالار برد با رادیو انجام داد.

گام بعدی در راه ارتقای ارتباطات جنوبگان، کابل فیبر نوری زیردریایی است که نیوزیلند و ایستگاه مک‌موردو را به هم متصل می‌کند. هزینه‌ی این پروژه بیش از ۲۰۰ میلیون دلار خواهد بود، اما نه تنها برای ایالات متحده و نیوزیلند، بلکه برای همه‌ی کشورهایی که برنامه‌های علمی جنوبگان را هدایت می‌کنند، موهبت بزرگی خواهد بود.

براساس گزارش‌هایی که در سال ۲۰۲۱ و قبل از استقرار استارلینک انجام شد، جامعه‌ی علمی جنوبگان با استفاده از ظرفیت اتصالی مشابه با بسیاری از خانه‌های آمریکایی یا کسب‌وکارهای کوچک، یعنی بسیار کمتر از ۱۰۰ مگابیت در ثانیه برای هر کاربر، اطلاعات بسیاری را به اشتراک گذاشتند. اتصال فیبری با سرعت ۱۰۰ گیگابیت در ثانیه تا ۳۰۰ ترابیت در ثانیه، می‌تواند تحقیقات جنوبگان را به سطح مشابه دیگر دانشمندان در بسیاری از نقاط دنیا برساند.

همچنین، جنوبگان به مکان محبوب‌تری برای گردشگران تبدیل می‌شود. در سال ۲۰۲۳، تعداد بازدیدکنندگان جنوبگان ۴۰ درصد بیشتر از دوران پیش از دنیاگیری کرونا بود. اکنون با ایجاد امکان اتصال به اینترنت پرسرعت، گردشگران می‌توانند از روی عرشه‌ی کشتی‌ها از کوه‌های یخ و حیات‌وحش لذت ببرند و همزمان، با دیگر نقاط دنیا در ارتباط باشند.

برخی ساکنان جنوبگان نیز طرفدار حفظ تجربه‌ی زندگی با امکانات کم‌فن‌آور هستند. رسانه‌های اجتماعی ممکن است شاخه‌های خود را در سرتاسر جهان پیچیده باشند، اما جنوبگان تا حدودی امن مانده است.

خوشبختانه، استارلینک تاکنون پایگاه‌های جنوبگان را ناامید نکرده است. ساکنان جنوبگان می‌خواهند مطمئن شوند که ورود اینترنت پرسرعت با گذشت زمان اوضاع را خیلی تغییر نمی‌دهد. جردن می‌گوید: «ما در زمستان قانونی وضع کردیم که استفاده از تلفن سر میز شام مجاز نباشد، تا اطمینان حاصل شود که ساکنان پایگاه‌ها شخصاً با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.»

جنوبگان در هر حالتی، همیشه به شکل مکانی جادویی باقی خواهد ماند، حتی اگر از دیگر نقاط دنیا جدا نباشد. از زمانی که اسکات و شکلتون کتاب‌های پرفروششان را منتشر کردند، داستان‌های آن‌ها به یکی از بزرگ‌ترین منابع طبیعی برای شناخت جنوبگان تبدیل شد. مردم از پنگوئن‌ها، کوه‌های یخی، داستان‌های ماجراجویی‌ها و تماشای طبیعت سیر نمی‌شوند. به همین دلیل است که ویدیوهای متی جردن میلیون‌ها بازدیدکننده دارد.

حضور در جنوبگان دیگر به معنای خروج از زمان و مکان و ورود به دنیایی دیگر نیست، اما هیچ‌گونه ارتقایی در ارتباطات مخابراتی نمی‌تواند در ماهیت جادویی این مکان یا احساساتی که برمی‌انگیزد، تغییر ایجاد کند. جادوی مکان هیچ تغییری نمی‌کند، فقط آزادانه و بدون معطلی با دنیا به اشتراک گذاشته می‌شود.