جادوی ۶۷ میلیون ساله؛ چرا قارچ‌ها توهم‌زا شدند؟

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که مجیک ماشروم‌ها از پیش از انقراض دایناسورها وجود داشته‌اند؛ اگرچه اینکه دقیقا چرا قارچ‌ها توانایی تولید ترکیبات روان‌گردان را پیدا کردند، همچنان یک راز باقی مانده است. نویسندگان مطالعه‌ی اخیر با ردیابی تاریخچه‌ی ژن‌هایی که باعث ایجاد ماده‌ی روان‌گردان سیلوسایبین می‌شوند، به این نتیجه رسیدند که سرده‌ی قارچ سیلوسایبی (سربرهنه) برای اولین‌بار تقریبا ۷۰ میلیون سال پیش آنزیم‌های موردنیاز برای سنتز این ترکیب را تکامل داده است.

درحدود ۱۶۵ گونه‌ی مختلف قارچ سیلوسایبی در سراسر جهان شناسایی شده است که بیشتر آن‌ها روان‌گردان هستند. علی‌رغم محبوبیت قارچ‌ها به‌عنوان داروهای تفریحی و اخیرا به‌عنوان ابزارهای درمانی، شناسایی ژن‌های زیربنایی بیوسنتز سیلوسایبین تا سال ۲۰۱۷ طول کشید.

همان‌طور که مشخص شد، ترکیب روان‌گردان توسط ۴ آنزیم سنتز می‌شود که اسیدآمینه تریپتوفان را به سیلوسایبین تبدیل می‌کنند و ژن‌های آن در گروهی قرار می‌گیرند که به‌عنوان یک خوشه ژن بیوسنتزی (BGC) شناخته می‌شوند. بااین‌حال محققان تاکنون BGC را فقط در پنج گونه‌ی مختلف سیلوسایبی شناسایی کرده بودند که ردیابی تاریخچه‌ی تکاملی این ژن‌ها را دشوار می‌کرد.

نویسندگان مطالعه برای حل مشکل ردیابی تاریخچه‌ی تکاملی ژن‌ها، ژنوم ۷۱ قارچ سیلوسایبی مختلف را با هم مقایسه و توزیع ۲۹۸۳ ژن را تجزیه‌وتحلیل کردند تا نوعی درخت خانوادگی ژنتیکی به‌نام فیلوژنی ایجاد شود. با آشکارشدن زمان پدید‌آمدن ژن‌های مختلف در تاریخچه‌ی تکاملی قارچ‌ها، فیلوژنی حاصل نشان داد که BGC سیلوسایبین نخستین‌بار درحدود ۶۷ میلیون سال پیش ظاهر شد.

با وجود تاثیرات عمیق سیلوسایبین بر آگاهی انسان، پژوهش اخیر نشان می‌دهد که قارچ‌های جادویی بسیار قبل‌تر از ظهور اجداد نخستین ما روی زمین، تکامل یافته‌اند. درنتیجه بسیار بعید است که عملکرد اکولوژیکی سیلوسایبین ربطی به انسان داشته باشد؛ بنابراین سؤال اینجا است که در وهله‌ی اول اصلا چرا این ترکیب تکامل یافت؟

نویسندگان مطالعه باتوجه‌به نادربودن مصرف قارچ توسط حیوانات، بر این باور هستند که احتمالا سیلوسایبین هرگز برای موجودات بزرگ طراحی نشده است؛ درنتیجه متاسفانه احتمال اینکه تی‌-رکس و دوستانش در آخرین روزهای زندگیشان سرخوشی ناشی از مصرف قارچ‌های توهم‌زا را تجربه کرده باشند، بسیار اندک است.

محققان در بخشی از مقاله‌ی خود می‌نویسند: «تعامل قارچ‌ها و حشرات، قدیمی و گسترده است و فرضیه‌ی منطقی‌تری برای رشد سیلوسایبین به‌عنوان یک دفاع شیمیایی در قارچ‌ها محسوب می‌شود. تابه‌امروز این ایده، رایج‌ترین فرضیه برای نقش اکولوژیکی سیلوسایبین بوده است؛ اما هنوز مطالعات تجربی در این زمینه وجود ندارد.»

نظریه‌ی جدید محققان پذیرفتنی است؛ ولی با این واقعیت که حشرات به‌طور مرتب قارچ‌های سیلوسایبی را شکار می‌کنند یا در آن‌ها تخم می‌گذارند، تضعیف می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که یا حشرات درجه‌ای از مصونیت به سیلوسایبین را پیدا کرده‌اند یا این ترکیب در ابتدا هرگز برای جلوگیری از تهاجم حشرات نبوده است.

در نهایت محققان نمی‌توانند توضیح دهند که چرا قارچ‌ها روان‌گردان شده‌اند؛ اگرچه یافته‌های اخیر نشان می‌دهند که این اتفاق، سفری طولانی و قدیمی بوده است.

نتایج مطالعه در ژورنال Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است.