D1-lg

سراب چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

دوشنبه 13 شهریور 1402 - 19:00
مطالعه 3 دقیقه
سراب
شاید شما هم در بیابان یا در جاده‌های آسفالت داغ با سراب برخورد کرده باشید؛ اما سراب چیست و چرا این پدیده نوری موجب می‌شود واقعیت را متفاوت ببینیم؟
تبلیغات
D4-mcid4

سراب‌ها ازنظر فریب‌دادن مشهور هستند. نمونه‌ی کلاسیک سراب در بیابان رخ می‌دهد. گفته می‌شود سراب در غرق‌شدن کشتی تایتانیک تأثیرگذار بود. کشتی ارواح افسانه‌ای هلندی، یعنی «هلندی سرگردان»، نیز نوعی سراب است.

حال سراب چیست؟ آیا تصاویری که در جاده‌های داغ و امتداد بیابان‌ها و سطح دریا می‌رقصند، حاصل تخیل هستند یا تصاویری از پدیده‌های واقعی هستند؟ پاسخ در نحوه‌ی تفسیر چشم از نور خم‌شده‌ای نهفته است که این تصاویر را ایجاد می‌کند.

برخلاف تصور عموم، سراب نوعی توهم نوری نیست. به‌نوشته‌ی لایوساینس، سراب تصویری از پدیده‌ای واقعی است که حتی می‌توان از آن عکس گرفت؛ اما اغلب تصویر تحریف‌شده‌ای است که به‌راحتی می‌توان آن را به اشتباه تفسیر کرد.

بینندگان نمی‌دانند که آن چیست؛ بنابراین، آن را با چیز مشابهی اشتباه می‌گیرند. برای مثال، در بیابان سراب‌هایی که آسمان را منعکس می‌کند، اغلب با برکه‌ی آب اشتباه گرفته می‌شوند.

سراب نوعی توهم نوری نیست

حتی اگر سراب را اشتباه تفسیر کنیم، سؤالی که باقی می‌ماند، این است که چگونه تصویر شیئی واقعی در مکان اشتباهی قرار گرفته می‌گیرد؟ پاسخ کوتاه شکست یا انکسار است: خم‌شدن پرتوهای نور حین عبور از مواد مختلف. سراب زمانی رخ می‌دهد که امواج نور از لایه‌های هوایی عبور می‌کنند که تراکم یکنواختی ندارد.

وقتی نور از ماده‌ای عبور می‌کند، معمولاً در خط مستقیمی حرکت می‌کند؛ اما وقتی نور به ماده‌ی متفاوتی می‌رسد، به‌سمت چگالی بیشتر خم می‌شود. چگالی هوا به دما بستگی دارد؛ بنابراین، وقتی نور از هوا در دماهای مختلف عبور می‌کند، به‌سمت هوای خنک‌تر خم می‌شود که چگالی آن بیشتر است.

سراب در خیابان
نمونه‌ای از سراب پایین که در جاده تشکیل شده است.

دو نوع سراب وجود دارد. اولین نوع یعنی «سراب بالا» چیزی است که در بهار و تابستان، وقتی‌که دریا بسیار خنک‌تر از هوای گرم تابستان است، ایجاد می‌شو‌د. مورخان گمان می‌کنند در شبِ غرق‌شدن کشتی تایتانیک چنین سرابی روی آب یخ‌زده تشکیل شد و کاپیتان کشتی را سردرگم کرد.

هوای نزدیک به آب، سردتر از هوای بالای آن است و با دور‌شدن از سطح دریا، هوا گرم‌تر می‌شود. درنتیجه‌ی این امر، شیب دمایی و چگالی ایجاد و موجب می‌شود نور منعکس‌شده به‌وسیله‌ی شیء (مانند کشتی یا کوه یخ یا جزیزه نزدیک) خم شود.

نحوه تشکیل سراب
سراب به‌دلیل خم‌شدن نور در لایه‌های هوا که چگالی متفاوتی دارند، تشکیل می‌شود.

نوری که به‌سمت هوای سردتر سطح دریا خم می‌شود، سراب را ایجاد می‌کند. این امر موجب می‌شود جسم بالاتری از جایی که واقعاً قرار دارد، به‌نظر برسد. چشم شما انتظار دارد نور در خط مستقیم حرکت کند؛ بنابراین، به‌دلیل خم‌شدن نور شیء را در نقطه متفاوتی تفسیر می‌کند. سراب‌های بالا در اقیانوس‌ها تشکیل می‌شوند و پدیده‌ی فاتا مورگانا هم به سرابی اشاره می‌کند که در دریا تشکیل می‌شود.

سراب در دریا
نمونه‌ای از سراب بالا که در آب دریا تشکیل شده است.

نوع دیگر سراب، یعنی «سراب پایین»، چیزی است که در بیابان یا روی آسفالت‌های داغ زمانی اتفاق می‌افتد که سطح و هوای مجاور آن گرم‌تر از هوای بالای آن است. برای دیدن این سراب‌ها باید بالاتر از گرم‌ترین لایه هوا قرار داشته باشید. در این‌جا هم چون چشم پیش‌بینی می‌کند که نور در خط مستقیمی سیر می‌کند، تصویر را پایین‌تر و وارونه تفسیر می‌کند. بدین‌ترتیب، تصویر آسمان می‌تواند مانند سطح آب روی کف بیابان ظاهر شود.

مشاهده‌ی سراب به موقعیت و زاویه‌ی مشاهده‌گر بسیار بستگی دارد. با تغییر کوچکی در موقعیت، این پدیده‌ی نوری ناپدید می‌شود. اگر بدانید کجا را باید نگاه کنید، پیدا‌کردن سراب‌های پایین راحت‌تر است؛ اما تماشای سراب‌های دیدنی‌تر می‌تواند سخت باشند. سراب‌های بالا فقط گاهی از فاصله‌ی چند‌سانتی‌متری دیده می‌شوند و ممکن است به‌مدت کوتاهی ظاهر شوند.

مقاله رو دوست داشتی؟
نظرت چیه؟
داغ‌ترین مطالب روز
نمای جلو خودرو دانگ فنگ M Hero m817
تنها در یک ساعت ۱۰ هزار سفارش برای این ماشین شاسی‌بلند ثبت شد!

برای شاسی‌بلند جدید دانگ‌فنگ تنها در یک ساعت ۱۰ هزار سفارش ثبت شد. این خودرو با همکاری هواوی توسعه پیدا کرده است.

25
1 روز قبل
بهترین گوشی های زیر ۱۵ میلیون تومان بازار
بهترین گوشی ها تا ۱۵ میلیون تومان [مرداد ۱۴۰۴]

با صرف هزینه‌ای کمتر از ۱۵ میلیون تومان، چه گوشی‌هایی در بازار ایران ارزش خرید بالایی دارند؟ در مقاله‌ی پیش‌ رو بهترین مدل‌ها را معرفی خواهیم کرد.

325
حدود 5 ساعت قبل
موشک بالستیک روسیه
سلاح‌های هسته‌ای مدرن چقدر ویرانگرتر از بمب‌های انداخته‌شده روی ژاپن هستند؟

هشتاد سال از زمان بمباران اتمی ژاپن می‌گذرد و در این مدت ساخت سلاح‌های هسته‌ای تغییراتی را پشت سر گذاشته است.

66
1 روز قبل
بهترین ویدیو پروژکتورهای بازار
بهترین ویدئو پروژکتورهای بازار [بهار و تابستان ۱۴۰۴]

با بهترین ویدئو پروژکتورهای بازار برای فیلم دیدن و مصارف خانگی، جلسات اداری و ارائه‌های درسی و گیمنیگ آشنا شوید.

8
حدود 12 ساعت قبل
شخصیت هیولایی در فیلم مورتال کامبت ۲
۱۰۶ میلیون بازدید در یک روز؛ تریلر فیلم جدید مورتال کامبت ۲ نگاه‌ها را خیره کرد

اولین تریلر فیلم مورتال کامبت ۲ تنها پس از ۲۴ ساعت از انتشار، به رکوردشکنی رسید.

9
1 روز قبل
مسعود پزشکیان
پزشکیان: تهران آب ندارد و پایتخت باید جابه‌جا شود

رئیس‌جمهور می‌گوید ناترازی‌ها ما را به لبه پرتگاه رسانده و ادامه مسیر فعلی دیگر ممکن نیست.

238
1 روز قبل
شارژ ایرانسل
چگونه شارژ ایرانسل بخریم؟ انواع روش‌ های خرید شارژ

راه‌های مختلفی برای خرید شارژ ایرانسل وجود دارد که در این مطلب به تمام آن‌ها اشاره می‌کنیم.

4
1 روز قبل
تبلیغات
DN-DNShatel

نظرات

تبلیغات
44 مطلب
کالکشن بیوگرافی
بیوگرافی بزرگان علم و فناوری با زندگی و دستاوردهای استادان نوآوری و شکل‌دهندگان دنیای علم و تکنولوژی آشنا شوید.
59 مطلب
لوگوی اندروید
ترفند ها و آموزش های اندروید در مجموعه مطالعاتی آموزش اندروید با برترین و کاربردی‌ ترین ترفند های اندروید آشنا خواهید شد و صفر تا صد تبلت و گوشی اندرویدی خود را آموزش می‌بینید.
14 مطلب
طرح مفهومی سخت‌افزار
شیرجه در سخت افزار با مقالات سخت‌افزاری زومیت در دریای هیجان‌انگیز سخت‌افزار از CPU و GPU تا هوش مصنوعی و شرکت‌های فناوری پیشرو شیرجه بزنید.
18 مطلب
پیکان زرد در کنار کنسول گیم‌بوی و نوکیا 6600
ماشین زمان با مقالات «ماشین زمان» به گذشته دنیای فناوری سفر کنید و همراه ما محصولات و تکنولوژی‌های نوستالژیک را مرور کنید.
48 مطلب
کره لاس وگاس درکنار شاتل فضایی
مهندسی بی‌نهایت داستان ساخت پیچیده‌ترین و خلاقانه‌ترین سازه‌های مهندسی دنیا، از آسمان‌خراش‌های بلند تا شاتل‌های فضایی را در بخش مهندسی بی‌نهایت دنبال کنید.
آخرین ویدیوها
پخش از رسانه
عکس محمد سیار در کنار مسعود یوسف نژاد
گفت‌وگوی اختصاصی زومیت با طراح ارشد ایرانی متا
01:20:40
گلکسی زد فولد ۷ / Galaxy Z Fold 7 سامسونگ در دست با پس زمینه آبی ۱۶:۹
بررسی ویدیویی گلکسی زد فولد ۷ سامسونگ
00:14:15
عکس میلاد منشی پور در کنار مسعود یوسف نژاد
راه‌اندازی استارتاپ در دبی تا شرایط سخت کشور پس از جنگ
00:49:01
عکس هادی و شادان با گلکسی زد فولد ۷
گلکسی زد فولد ۷ به زومیت رسید🔥
00:12:30
معرفی کیس آکواریومی Awest GT-AQ16
معرفی کیس آکواریومی Awest GT-AQ16
00:06:18
عکس مصاحبه در مورد جنگ ایران و زومیت
زیر سایه جنگ؛ فناوری در جنگ ۱۲ روزه از نگاه زومیت
01:05:43
عکس شادان و مهرداد و هادی درکنارهم برای پوشش رویداد سامسونگ
نسخه آفلاین پوشش زنده زومیت از رویداد گلکسی آنپکد ۲۰۲۵
02:11:16
بررسی وان‌پلاس ۱۳ اس؛ این گوشی کوچولو رکورد زومیت رو زد!
بررسی وان‌پلاس ۱۳ اس؛ این گوشی کوچولو رکورد زومیت رو زد!
00:12:57
تصویر بهزاد در کنار آیکون ابزارهای هوش مصنوعی مثل چت‌جی‌پی‌تی
با هوش مصنوعی سرعتت رو دو برابر کن!
00:23:15
تصویر رندرهای گلکسی زد فلیپ ۷ و زد فولد ۷
هرآنچه از رویداد معرفی گلکسی زد فولد۷ سامسونگ انتظار داریم
00:10:24
گفتگو زومیت با دیجی کالا
گفتگو زومیت با مدیرعامل دیجی‌کالا: ظرفیت جهش ۱۰ برابری داریم
01:16:00
‍زومکست پست
گفتگو با مدیرعامل پست؛ نیاز به سرمایه‌گذاری و رفع تحریم‌ها
01:09:00
شیرجه‌ای به عمق؛ blu Deep Dive گزارش اولین رویداد باگ‌بانتی بلوبانک سامان
شیرجه‌ای به عمق؛ blu Deep Dive گزارش باگ‌بانتی بلوبانک سامان
00:10:26
نگاه نزدیک به iOS26؛ شیشه‌ای‌ترین سیستم عامل اپل!
نگاه نزدیک به iOS26؛ شیشه‌ای‌ترین سیستم عامل اپل!
00:20:26
تو رویداد WWDC 2025 اپل چه خبر بود؟ خلاصه و مفید
تو رویداد WWDC 2025 اپل چه خبر بود؟ خلاصه و مفید
00:13:23
شنوتو: چهارده هزار پادکستر فارسی
مدیرعامل شنوتو: حدود ۱۴ هزار عنوان پادکستر فارسی فعال است
00:48:57
۵ دلیل برتری مانیتور اولتراواید
۵ دلیل برتری مانیتور اولتراواید + آنباکس ROG Swift PG35V
00:11:02
عکس گلکسی اس ۲۴ اف ای در دستان بهزاد
بررسی طولانی مدت گلکسی S24 FE
00:10:44
عکس تبلت‌های شیائومی پد ۷ و پد ۷ پرو در کنار هم
بررسی تبلت‌های شیائومی پد ۷ و پد ۷ پرو
00:18:54
ضبط مکالمه گوشی سامسونگ
فعال‌سازی ضبط مکالمه سامسونگ؛ آموزش صفر تا صد
00:13:56
عکسی از وان یو آی ۸ در گوشی اس ۲۵ اولترا
نگاهی به تمام ویژگی‌های جذاب وان یو آی ۸
00:08:02
آب میوا
نمایشگاه آگروفود؛ مصاحبه با مدیرعامل برند میوا
00:15:22
وقتی ناتینگ تجربه می‌فروشه! بررسی ناتینگ فون ۳ای پرو
وقتی ناتینگ تجربه می‌فروشه! بررسی ناتینگ فون ۳ای پرو
00:13:55
باریکی به چه قیمتی؟ بررسی گلکسی اس۲۵ اج
باریکی به چه قیمتی؟ بررسی گلکسی اس۲۵ اج
00:11:09
مالیات در کمین است
چرا کسب‌وکارهای محلی به حاشیه رانده شدند؟
00:56:01
فروش آنلاین لباس‌های ایرانی اصیل در بانی‌مد
بانی‌مد میزبان بیش از هزار برند ایرانی اصیل
00:45:24
عکس بهزاد در کنار تبلت‌های شیائومی پد ۷ و پد ۷ پرو
آنباکس تبلت‌های شیائومی؛ پد ۷ و پد ۷ پرو
00:12:19
رویداد گوگل I/O در ۱۸ دقیقه! از ترجمه فارسی تا عینک واقعیت ترکیبی 🥽✨
رویداد گوگل I/O در ۱۸ دقیقه!
00:18:44
زومکست با جاب ویژن
هوش مصنوعی، جایگزین نیروی انسانی؟
01:04:35
عکس گلکسی اس ۲۵ اج در تمام رنگ‌ها
آنباکس گلکسی اس ۲۵ اج؛ باریک و سبک و دوست داشتنی
00:12:54
عکس تبلت‌های گلکسی تب S10 FE و گلکسی تب S10 FE Plus
بررسی گلکسی تب S10 FE و FE پلاس
00:14:14
زومکست فضاهای اشتراکی
گفتگو زومیت با مدیران انجمن فضاهای اشتراکی
00:44:45
یک شب دو گوشی؛ گلکسی اس۲۵ اج و اکسپریا ۱ مارک ۷ معرفی شد
یک شب دو گوشی؛ گلکسی اس۲۵ اج و اکسپریا ۱ مارک ۷ معرفی شد
00:07:40
عکس بهزاد در حال ساختن اپل اکانت
آموزش جامع ساخت اپل آیدی؛ قدم به قدم
00:25:22
پادشاه جدید عکاسی موبایل؟ بررسی شیائومی ۱۵ اولترا 🐲📸
پادشاه جدید عکاسی موبایل؟ بررسی شیائومی ۱۵ اولترا 🐲📸
00:15:17
عکس سعیده اسلامیه در کنار سحر بختیاری از دیجی‌کالا
صفر تا صد دیجی‌کالا ادز؛ مصاحبه با سحر بختیاری
00:41:20
بررسی بلندمدت آیفون ۱۶ پرو مکس 🤑 با این قیمت ارزش خرید داره؟
بررسی بلندمدت آیفون ۱۶ پرو مکس 🤑
00:09:06
تغییرات باورنکردنی در راه اندروید! 🤯🔥
تغییرات باورنکردنی در راه اندروید! 🤯🔥
00:14:52
کاور زومکست اسنپ فود
گفتگو مفصل زومیت با رئیس هیأت مدیره اسنپ‌فود
00:55:58
بررسی لپ‌تاپ دانشجویی Asus Vivobook S14
بهترین لپ‌تاپ دانشجویی وجود ندار... بررسی Asus Vivobook S14
00:11:41
عکس گوشی‌های گلکسی A26 و A36 سامسونگ در کنارهم
بررسی گوشی‌های گلکسی A26 و A36 سامسونگ
00:16:53
گفتگو زومیت با مدیرعامل فیلمنت
گفتگو با مدیرعامل فیلم‌نت؛ از نتفلیکس بهتر خواهیم شد!
00:57:47
تصویر ماشین‌ لباسشویی LG WT1310YJ
خشک‌شویی رو بیار خونه‌! ماشین لباس‌شویی Wash Tower LG
00:05:50
جنجالی‌ترین ویژگی ویندوز ۱۱؛ نگاه نزدیک به Recall مایکروسافت 👀
جنجالی‌ترین ویژگی ویندوز ۱۱؛ نگاه نزدیک به Recall مایکروسافت
00:13:09
عکس گوشی شیائومی ۱۵ اولترا در کنار جعبه دستگاه
آنباکس و نگاه نزدیک شیائومی ۱۵ اولترا
00:12:44
عکس گوشی آیفون ۱۶ ای در دست
بررسی آیفون ۱۶ ای؛ ارزون‌ترین آیفون سال
00:13:37
پرچمدار میان‌رده‌های سامسونگ؛ بررسی گلکسی A56
پرچمدار میان‌رده‌های سامسونگ؛ بررسی گلکسی A56
00:12:58
کولر بادی یا واترکولینگ؟ بهترین راه خنک کردن پردازنده کدومه؟ 🌡️
کولر بادی یا واترکولینگ؟ بهترین راه خنک کردن پردازنده کدومه؟
00:16:44
عکس بهزاد با آیکون‌های گرد شده iOS19
iOS19 قراره چه فرقی کنه؟ نگاهی به تمام تغییرات احتمالی
00:10:59
اوضاع عجیب سامسونگ! 💩
اوضاع عجیب سامسونگ! 💩
00:07:04

مقایسه قیمت و مشخصات 🛒

پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A36 سامسونگ ارغوانی / Samsung Galaxy A36پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A36 سامسونگ ارغوانی / Samsung Galaxy A36
3.9
گلکسی A36 سامسونگ

از21,799,000تومان

پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A36 سامسونگ سبز نعنایی / Samsung Galaxy A36پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A36 سامسونگ سبز نعنایی / Samsung Galaxy A36
3.9
گلکسی A26 سامسونگ

از17,490,000تومان

پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A56 سامسونگ زیتونی / Samsung Galaxy A56پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A56 سامسونگ زیتونی / Samsung Galaxy A56
3.9
گلکسی A56 سامسونگ

از27,900,000تومان

با چشم باز خرید کنید
زومیت شما را برای انتخاب بهتر و خرید ارزان‌تر راهنمایی می‌کند
ورود به بخش محصولات
دانلود اپ زوبین بازار و مایکت
دانلود اپلیکیشن زوبینزوبین عضو جدید خانواده زومیت به عنوان یک سرویس مقایسه کالا و قیمت از این پس در اختیار کاربران وب و اپلیکیشن خواهد بود.