مرگبارترین عنکبوت جهان می‌تواند زهر خود را بسته به خلق‌وخویش تغییر دهد

به‌نظر می‌رسد که ترکیبات سم یکی از کشنده‌ترین عنکبوت‌های جهان در موقعیت‌های مختلف، متفاوت است.

به‌گزارش ساینس آلرت، تجزیه‌وتحلیل جدیدی در مورد نحوه‌ی تولید زهر عنکبوت تار قیفی نشان می‌دهد که عواملی مانند ضربان قلب و حالت دفاعی عنکبوت می‌توانند در نسبت مواد شیمیایی واردشده به انتهای دندان‌های نیش عنکبوت خشمگین مؤثر باشند.

زهر عنکبوت‌های تار قیفی، ترکیبی پیچیده‌ با طیف وسیعی از کاربردها است که نه‌تنها در ساخت پادزهرهایی برای درمان نیش‌های کشنده‌ی عنکبوت‌ها، بلکه در تولید آفت‌کش‌های طبیعی و داروها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به‌ همین دلیل نیز درک دلیل تولید این ترکیبات توسط عنکبوت‌های قیفی می‌تواند روی فرایند گرفتن این زهر و استفاده‌ی موثرتر از آن تاثیرگذار باشد و به ما کمک کند تا عملکرد این زهر را بفهمیم.

لیندا هرناندز دوران، زیست‌شناس از دانشگاه جیمز کوک استرالیا می‌گوید: «عنکبوت‌های تار قیفی پیچیده‌ترین سم‌ها را در جهان دارند و به‌دلیل کاربردهای درمانی و استفاده از آن‌ها در آفت‌کش‌های زیستی بسیار ارزشمند هستند. دانستن بیشتر در مورد نحوه‌ی تولید این زهر توسط عنکبوت‌های تار قیفی گامی به‌سوی گسترش این پتانسیل است.»

به‌گفته‌ی هرناندز، محققان پژوهش‌های بسیاری روی سم عنکبوت تار قیفی انجام داده‌اند؛ سمی که فقط برای حشراتی که عنکبوت شکار می‌کند و به‌دلیل ویژگی‌های عجیب تکامل، برای نخستی‌سانان کشنده است.

عنکبوت‌های تار قیفی استرالیایی به مرگبارترین عنکبوت‌های جهان معروف هستند. بد نیست بدانید که سالانه ۳۰ تا ۴۰ نفر توسط این حشرات گزیده می‌شوند و از میان این موارد، تنها عنکبوت نر سیدنی به مرگ انسان منجر شده است. بااین‌حال پس از آنکه در سال ۱۹۸۱ پادزهر برای زهر عنکبوت تار قیفی ساخته شد، هیچ مرگی در اثر گزیدگی این حیوان ثبت نشد.

تاکنون تحقیقات بسیاری برای درک پیچیدگی مولکولی این زهر انجام شده است؛ اما هیچ‌کدام از این پژوهش‌ها رفتار، وضعیت فیزیکی و محیط عنکبوت را مورد بررسی قرار نداده‌اند. همین موضوع نیز باعث شد تا هرناندز و همکارانش دست‌به‌کار شوند.

گروه پژوهشی نمونه‌هایی از چهار گونه‌ی مختلف عنکبوت تار قیفی استرالیایی را جمع‌آوری کردند: Hadronyche valida از پارک ملی بوردر رنجز، Hadronyche infensa از دارلینگ داونز،Hadronyche cerberea از تری‌دولینگ جنوبی و Atrax robustus از سیدنی. این عنکبوت‌ها پس از جمع‌آوری، تحت آزمایش‌هایی ناخوشایند قرار گرفتند.

آزمون‌ها رفتار چمبره‌زننده، دفاعی، بالارونده و به‌طور کلی حرکات فعال عنکبوت را در سه زمینه‌ی مختلف ارزیابی کردند.

اولین گزینه، شکار بود که محققان این موقعیت را با دمیدن هوا یا تحریک عنکبوت به کمک یک موچین تقلید کردند. در آزمایش دوم، عنکبوت مورد نظر با عنکبوت دیگری از همان گونه وقت می‌گذراند و آزمایش سوم هم کشف یک قلمروی جدید بود.

براساس گفته‌های هرناندز، محققان در طول این آزمایش‌ها علاوه بر ثبت رفتار عنکبوت‌ها، ضربان قلب آن‌ها را نیز با مانیتوری لیزری اندازه گرفتند تا شاخصی برای میزان سوخت‌وساز آن‌ها تعیین کنند. در مرحله‌ی بعد، سم عنکبوت‌ها جمع‌آوری شد و با طیف‌سنج جرمی مورد ارزیابی قرار گرفت.

بررسی سه گونه از عنکبوت‌ها نشان داد که هیچ ارتباطی بین رفتار، ضربان قلب و ترکیبات سم آن‌ها وجود ندارد. بااین‌حال دانشمندان متوجه تفاوتی در یک عنکبوت شدند. به‌نظر می‌رسید که ضربان قلب و قدرت دفاعی بالاتر عنکبوت ناحیه‌ی بوردر رنجز با ترکیبات متفاوت زهر آن‌ها در ارتباط است.

این واقعیت که سه گونه‌ی دیگر ارتباط مشابهی را بین ترکیبات زهر و عوامل فیزیکی نشان ندادند، ثابت می‌کند که چنین ارتباطی احتمالاً فقط مختص گونه‌ای خاص باشد و هنوز نمی‌توانیم بگوییم که این موضوع در مورد گونه‌های دیگر هم صدق می‌کند یا نه.

پژوهش اخیر، ارتباط دیگری را نیز تأیید کرد. می‌دانیم که تولید زهر و حرکات نمایشی عنکبوت‌های تار قیفی بدجنس، پیامدهای سوخت‌وسازی هم به‌ دنبال دارد. تحقیقات پژوهشگران نشان داد که آن‌ها برای جبران این تغییرات ممکن است رفتاری مانند افزایش سرعت سوخت‌وساز بدن هنگام تولید زهر یا کاهش میزان حرکات خود در مواقع تهدید نیز انجام دهند.

تنظیم تعداد نیش‌ها، تعدیل مقدار زهر و انجام حرکات نمایشی بدون نیش‌زدن از دیگر استراتژی‌هایی هستند که این حشرات در شرایط تهدید‌آمیز از خود نشان می‌دهند.

به‌گفته‌ی محققان، نتایج این پژوهش می‌تواند در تولید پادزهر و مطالعه‌ی اجزای زیست‌فعال موجود در سم این عنکبوت‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

هرناندز دوران می‌گوید: «ما برای اولین‌ بار نشان دادیم که چگونه اجزای یک سم خاص با متغیرهای رفتاری و فیزیولوژیکی مرتبط هستند و روابط موجود هم با شرایط ارتباط دارند.» به‌عقیده‌ی هرناندز، محققان بینش بسیار ارزشمندی برای اکتشاف و درک بیشتر نقش بوم‌شناختی سم به‌ دست آورده‌اند.

این مطالعه در نشریه‌ی پلاس وان منتشر شده است.