معبد ۴۵۰۰ ساله سومری که به خدای تندر تعلق داشت، در عراق کشف شد

براساس اعلام باستان‌شناسان، معبدی باستانی که به تازگی کشف شده، به خدای تندر بهاری در بین‌النهرین‌ باستان مشهور به «نینورتا» اختصاص داشته است. به‌گزارش خبرگزاری لایوساینس، این معبد گمشده که از آجر ساخته شده، روزگاری در مرکز شهر باستانی گیرسو قرار داشت. ویرانه‌ی این شهر باستانی حالا در محوطه باستان‌شناسی تل تلوه قرار دارد.

سباستین رِی، باستان‌شناس و متصدی بخش بین‌النهرین باستان از موزه بریتانیا که وظیفه سرپرستی تیم حفاری اخیر را برعهده داشت در این مورد اظهار داشت: «ما در قلبِ شهر گیرسو یکی از مهم‌ترین مکان‌های مقدس در تمام بین‌النهرین باستان را کشف کردیم. حفاری‌ها همچنان ادامه دارد. معبدی که کشف کردیم متعلق به خدای حامی این شهر بوده است.»

گیرسو از مراکز فرهنگی شلوغ و پررونق در بین‌النهرین بود. بین‌النهرین باستان سرزمین وسیعی بین رودهای دجله و فرات بود که نواحی مختلفی از کشورهای فعلی عراق، شرق سوریه، جنوب شرق ترکیه،‌ غرب ایران و همین‌طور کویت را دربرمی‌گرفت. بین‌النهرین همان‌جایی است که برخی از اولین تمدن‌های روی کره خاکی پا به عرصه وجود گذاشتند. سومریان که از قوی‌ترین تمدن‌هایی هستند که در سرزمین بین‌النهرین به وجود آمدند نیز احتمالاً قدیمی‌ترین تمدن در جهان باشند که از دین و قانون بهره برده‌اند.

ارنست دو سِرزک، باستان‌شناس فرانسوی در سال ۱۸۷۷ برای اولین بار مخروبه‌های گیرسو را کشف کرد. او در حفاری‌های خود غنائم شگفت‌انگیزی از جمله یک مجسمه ۴۰۰۰ ساله از گودئا، پادشاه سومری که در پایان هزاره‌ی سوم ق.م. بر این شهر حکمرانی می‌کرد و بسیاری دیگر از آثار باستانی را کشف کرد.

رِی در همین رابطه گفت: «بعد از جنگ جهانی دوم و سال‌ها نزاع و درگیری که بعداً عراق را به خاک و خون کشید، گیرسو به مکانی فراموش‌شده بدل شد. اما امروز اصلاً خیال باطلی نیست اگر بگوییم گیرسو احتمالاً یکی از مهم‌ترین میراث‌های باستانی جهان است که عده کمی در موردش می‌دانند.»

اکنون بیش از یک قرن پس از آخرین کاوش‌های باستان‌شناسی که در این محوطه انجام گرفتند، رِی و همکارانش توانستند یک معبد بزرگ را پیدا کنند. باستان‌شناسان از فناوری‌های سنجش از دور برای مشخص کردن شکل و شمایل محوطه‌ی مدفون زیر شن‌وماسه‌ها استفاده کردند. آن‌ها همچنین از نمایش سه‌بعدی سطح زمین نیز بهره بردند تا تغییرات این محوطه نسبت به حفاری‌های قرن نوزدهم را درک کنند.

کشف اخیر حاصل پنج فصل کاوش در محوطه‌ معبد است که باعث شد یک نیایشگاه باستانی پیدا شود. در این نیایشگاه یک محراب کوچک‌تر، میدان آئینی و دیوار داخلی با یک دروازه قرار داشت. در کتیبه‌های باستانی از این معبد با نام «انینو» یا «پرنده‌ی تندر سفید» یاد شده است. همچین مجسمه‌ای از نینورتا، یکی از مهم‌ترین خدایان حامی سومریان نیز در این معبد پیدا شده است. سومری‌ها بر این باور بودند که نینورتا بر تندر بهاری، طوفان بارانی، سیل و کشتزارها حکمرانی می‌کرده است.

نکته جالبی که باستان‌شناسان در حفاری‌های خود متوجه شدند این بود که دیوارهای اطراف معبد دقیقاً با نقشه‌ای که بر روی مجسمه‌ی گودئا (که در حفاری‌های قدیمی پیدا شد) حکاکی شده بود، مطابقت داشت. رِی گفت: «انینو، پرنده‌ی تندر سفید، قدیمی‌ترین معبدی است که کتیبه‌های دقیقی از آن در اختیار داریم، یعنی همان نقشه باستانی که روی مجسمه‌ی پادشاه سومریان حکاکی شده است. همچنین برخی از فرضیه‌های خود را بر بوته‌ی آزمایش گذاشتیم و برای مثال فهمیدیم که پایه‌های دروازه‌ی معبد درست همان جایی که در نقشه‌ی ۴۰۰ ساله‌ گفته شده، قرار داشتند.»