دانشمندان فهمیده‌اند چرا موش‌های حفار برهنه هرگز از بچه‌دارشدن دست برنمی‌دارند

اکثر پستانداران ماده دارای تعداد محدودی سلول تخم هستند و با افزایش سن باروری آن‌ها کاهش پیدا می‌کند، اما به‌نظر می‌رسد موش‌های حفار برهنه برای همیشه بارور هستند. اکنون پژوهشگران فکر می‌کنند کشف کرده‌اند که این پستانداران عجیب چگونه این کار را انجام می‌دهند.

موش‌های حفار برهنه (Heterocephalus glaber) از عجیب‌ترین پستانداران روی زمین هستند. آن‌ها نه تنها بیشتر از جوندگان دیگر عمر می‌کنند (تا ۳۷ سال)، بلکه همچنین تا سنین پیری هنوز بچه‌دار می‌شوند. دانشمندان می‌گویند راز باروری طولانی‌مدت این جوندگان این است که هرگز سلول‌های تخمک آن‌ها تمام نمی‌شود.

به گزارش لایوساینس، مطالعه جدید که ۲۱ فوریه در مجله‌ی Nature Communications منتشر شد، بررسی کرد که چگونه موش‌های حفار برهنه تا سنین پیری بارور می‌مانند. یافته‌های پژوهشگران این باور را که پستانداران مخزن محدودی از سلول‌های تخمک دارند که قبل از تولد یا اندکی پس از آن تکمیل می‌شود و پس از آن دوباره پر نمی‌شود، به چالش کشیدند.

میگوئل برینو انریکز، نویسنده اصلی مطالعه و استادیار گروه زنان و زایمان و علوم تولیدمثل دانشکده پزشکی پیتسبورگ می‌گوید: «موش‌های حفار برهنه عجیب‌ترین پستانداران هستند. آن‌ها بیشتر از جوندگان دیگر عمر می‌کنند، تقریبا هرگز دچار سرطان نمی‌شوند، مانند پستانداران دیگر درد را احساس نمی‌کنند، در کلنی‌های زیرزمینی زندگی می‌کنند و فقط ملکه می‌تواند بچه‌دار شود. اما به‌نظر من شگفت‌انگیزترین ویژگی آن‌ها این است که هرگز دست از بچه‌دارشدن نمی‌کشند.»

این موجودات بدون مو و نقب‌زن برخلاف پستانداران دیگر، وقتی پیر می‌شوند، کاهش باروری را تجربه نمی‌کنند. اما تا‌به‌حال دانشمندان از علت این توانایی آن‌ها آگاه نبودند. پژوهشگران در مطالعه جدید خود تعداد سلول‌های تخمک و نرخ مرگ‌و‌میر این سلول‌ها را در موش‌های معمولی و موش‌های حفار برهنه در مراحل مختلف رشد مقایسه کردند.

اکثر پستانداران ماده ازجمله موش‌های معمولی و انسان‌ها با مخزن محدودی از سلول‌های تخمک متولد می‌شوند که به‌طور طبیعی در طول زمان تخلیه می‌شود. دانشمندان دریافتند که این مورد درباره موش‌های حفار برهنه صدق نمی‌کند. موش‌های حفار برهنه ماده بدون سلول‌های تخمک متولد می‌شوند و در مراحل ابتدایی زندگی تعداد بسیار زیادی تخمک تولید می‌کنند.

علاوه بر ماندگاری بیشتر تخمک‌های موش‌های حفار برهنه نسبت‌به موش‌های معمولی، ذخیره تخمدانی در سراسر زندگی این جوندگان تجدید می‌شود. پژوهشگران نشانه‌هایی از تولید سلول‌های تخمک را در موش‌های حفار برهنه ماده‌ای که ۱۰ سال سن داشتند، مشاهده کردند. دکتر ند پلیس، نویسنده ارشد مقاله و استاد کالج دامپزشکی دانشگاه کورنل گفت: «این یافته فوق‌العاده است و این باور ۷۰ ساله را به چالش می‌کشاند که می‌گوید پستانداران ماده قبل از تولد یا اندکی پس از آن، دارای تعداد محدودی تخمک می‌شوند و پس از آن هیچ تخمکی به مخزن تخمدانی آن‌ها اضافه نمی‌شود.»

پژوهشگران بر این باورند که یافته‌های مطالعه جدید علاوه بر افزودن به فهرست طولانی ویژگی‌های عجیب موش‌های حفار برهنه، می‌تواند به توسعه درمان‌های جدیدی برای انسان‌ها منجر شود.

موش‌های حفار برهنه در کلنی‌های بزرگی زندگی می‌کنند که در آن‌ها فقط یک ماده غالب می‌تواند تولیدمثل کند. وقتی او جایگزین می‌شود یا می‌میرد، ماده‌های زیردست برای فعالیت تولیدمثلی با هم رقابت می‌کنند. به‌گفته‌ی برینو انریکز، هر دختری می‌تواند به ملکه تبدیل شود.

دانشمندان برای کسب دانش بیشتر درمورد انتقال از ماده زیردست به ملکه، ماده‌های غیرمولد را از کلنی خارج کردند. در غیاب ملکه، سلول‌های تخمک پیش‌ساز در تخمدان‌های ماده‌های غیرمولد شروع به تقسیم‌شدن کرد که نشانگر فعال‌شدن ماده‌ها ازنظر تولیدمثلی بود. برینو انریکز گفت: «این امر مهم است، زیرا اگر بتوانیم کشف کنیم که آن‌ها چگونه می‌توانند این کار را انجام دهند، ممکن است بتوانیم اهداف دارویی یا تکنیک‌های جدیدی را برای کمک به سلامت انسان ایجاد کنیم. با اینکه انسان‌ها به مدت بیشتری زندگی می‌کنند، همچنان یائسگی در همان سنی رخ می‌دهد که در گذشته رخ می‌داد. امیدواریم بتوانیم از آن‌چه از موش‌های حفار برهنه یاد می‌گیریم، برای حفاظت از عملکرد تخمدان در سنین بالا و افزایش مدت باروری در انسان استفاده کنیم.»