پژوهشی جدید علت تکامل موی فر در انسان را توضیح می‌دهد

انسان‌های امروزی درمقایسه با سایر نخستی‌سانان بسیار عجیب به‌نظر می‌آیند. ما تنها گونه‌ی بدون موی بدن سرتاسری هستیم و بااین‌حال، به‌دلایلی یک دسته‌ی کامل مو داریم که به‌طور تصادفی از نقاط مختلف بدن‌‌، مانند روی سرمان جوانه می‌زنند. دانشمندان هنوز دلیل قطعی این پدیده را نمی‌دانند؛ اما شواهد جدید از این نظریه حمایت می‌کنند که موهای ما برای کمک به خنک‌ماندن بدن‌مان تکامل یافته‌اند.

یک سر پُرمو، به‌عنوان ضدآفتابی ذاتی ممکن است مزیت آشکاری برای انسان به‌نظر برسد؛ اما علم به شواهد محکم‌تری نیاز دارد تا بتواند این نظریه را به‌طور قطعی تایید کند. محققان برای بررسی این موضوع، یک مانکن حرارتی را در محفظه‌ی دارای محیط کنترل‌شده و با کلاه‌گیسی از موی انسان مورد آزمایش قرار دادند. نتیجه‌ی آزمایش‌ها نشان داد که مانکن وقتی کلاه‌گیس بر سر داشت نسبت به زمانی که این کلاه‌گیس را نداشت، گرمای کم‌تری جذب می‌کرد.

محققان، این آزمایش را با انواع مختلف کلاه‌گیس تکرار کردند؛ مانند کلاه‌گیس‌هایی با موهای صاف، فر درشت و فر ریز. تمام این کلاه‌گیس‌ها عملکرد مشابهی زیر نور داغ انواع لامپ‌ها از خود نشان دادند؛ اما فرهای ریز، بهترین عملکرد را در زمینه‌ی خنک نگه‌داشتن مانکن در مقابل تابش‌های خورشیدی داشتند.

نتایج این آزمایش‌ها هنوز مورد داوری همتا قرار نگرفته‌اند؛ اما روی سرور پیش‌انتشار بیوآرکایو در دسترس عموم قرار دارند. نتایج حاصل بیانگر این واقعیت است که وجود هرنوع مانعی روی سر، با کاهش میزان گرمای دریافتی از خورشید، نیاز بدن به عرق‌کردن را کم‌تر می‌کند.

به گزارش ساینس‌آلرت، یافته‌های جدید نشان می‌دهند که موهای سر در پاسخ به وضعیت عمودی و بزرگ‌ترشدن مغز گونه‌ی ما تکامل یافته‌اند. محققان بر این باور هستند که ظهور یا حفظ موهای سر ممکن است بین به‌حداکثررساندن اتلاف گرما در سطح وسیع بدن و به‌حداقل‌رساندن دریافت گرمای خورشید در سطح کوچک پوست سر که به‌طور مستقیم روی مغز قرار دارد، تعادلی مطلوب ایجاد کرده باشد.

پژوهشگران در مطالعه‌ی خود می‌نویسند: «موهای فر ریز ممکن است فراتر از ظرفیت معمولی موهای معمولا صاف پستانداران، موجب کاهش بیش‌ازپیش نفوذ گرما شود.»

موی فر ریز خصیصه‌ای است که در هیچ پستاندار زنده‌ای وجود ندارد. مسلما تجربه‌ای انسانی باعث شده است تا این ویژگی به‌ پوششی برای سرِ گونه‌ی ما تبدیل شود. سال‌ها است که دانشمندان این فرضیه را مطرح کرده‌اند که موی سر، به‌ویژه موهای فرفری، به‌عنوان یک واکنش تنظیم‌کننده‌ی حرارت در انسان تکامل یافته‌اند؛ اما آزمایشی در سال ۱۹۸۸ انجام شد که نشان می‌داد مردان طاس، دو تا سه برابر بیشتر از مردانی عرق می‌کنند که موی سر دارند. یافته‌ی فوق ابتدا این‌گونه تعبیر شد که سرهای بدون مو، برای خنک نگه‌داشتن سر عملکرد بهتری دارند.

مطالعه‌ای جدیدتر که در سال ۲۰۱۰ انجام شد، فرضیه‌ی دیگری را تایید کرد؛ آن هم اینکه سرهای طاس گرمای بیشتری جذب می‌کنند و به همین دلیل نیز به عرق بیشتری نیاز دارند تا خنک شوند. آزمایش‌های فعلی، نخستین پژوهش‌هایی هستند که به بررسی تاثیر موهای سر روی بار حرارتی کلی فرد می‌پردازند؛ نه صرفا واکنش عرق‌کردن بدن.

محققان در نوشته‌های خود روی این موضوع تاکید می‌کنند که براساس یافته‌های آن‌ها، مو (صرف‌نظر از بافت) عملکردی مشابه مانع دارد و انتقال گرما از بدن به اطراف را کاهش می‌دهد. فرهای ریزی که صاف نمی‌شوند، درعین‌حال که از پوست سر درمقابل نور خورشید محافظت می‌کنند، به آن اجازه می‌دهند بهتر نفس بکشد.

با افزایش فرهای کلاه‌گیس، محققان دریافتند که تبخیر کمتر عرق برای دفع گرما از پوست سر نیاز است و درنتیجه درمصرف آب و انرژی صرفه‌جویی می‌شود. البته باید این موضوع را درنظر داشت که یک مانکن در محفظه‌ی دارای محیط کنترل‌شده شرایط واقع‌بینانه‌ای نیست و برای رسیدن به جواب قطعی این سوال که چگونه موهای سر انسان برای داشتن عملکرد طبیعی‌تر تکامل یافته‌اند، به آزمایش‌های انسانی بیشتری نیاز داریم.

باوجود شرایط غیرواقعی آزمایش اخیر، یافته‌های حاصل این ایده را تایید می‌کنند که موهای انسان برای انطباق با سبک زندگی وی تکامل یافته‌اند؛ به‌ویژه برای انطباق با مناطق گرم و خشکی که آب آشامیدنی در آن‌ها کمیاب بود. محققان بر این باور هستند که موهای فر به اجداد ما این امکان را داده‌اند که پیش از نیاز به نوشیدن آب شیرین، فعالیت‌های بدنی طولانی و شدیدی داشته باشند.

با توجه به یافته‌ی اخیر دانشمندان شاید بتوان گفت که سر فرفری در رطوبت بالا اتفاق چندان ناخوشایندی نیست.