گاهی‌اوقات وقتی نوزادان کپی‌ها یا میمون‌ها می‌میرند، مادران آن‌ها همچنان روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها به تیمار کردن و نگه‌داری از آن اجساد کوچک ادامه می‌دهند؛ حتی زمانی که بدن نوزادان پوسیده شده یا خشک می‌شود. مطالعه جدیدی نشان می‌دهد این رفتار غم‌انگیز بیش از چیزی که قبلا تصور می‌شد، رواج دارد.
پژوهشگران اخیرا اولین تجزیه‌و‌تحلیل را به‌منظور مقایسه‌ی بیش از ۴۰۰ مورد مستند از تعامل نخستی‌های مادر با نوزادان مرده‌ی خود انجام داده‌اند. به گزارش لایو ساینس، آن‌ها نمونه‌هایی را از بیش از یک قرن مشاهده جمع‌آوری کرده‌اند که ۵۰ گونه از نخستی‌ها را در بر می‌گیرد. دانشمندان سپس بزرگ‌ترین پایگاه داده واکنش نخستی‌های مادر دربرابر مرگ نوزاد را ایجاد کردند. آن‌ها دریافتند عواملی نظیر سن مادر و نوزاد و ناگهانی بودن مرگ حیوان خردسال می‌تواند اقدامات مادر را در برابر نوزاد مرده تحت‌تأثیر قرار دهد.
الیسا فرناندز فویو، نخستی‌شناس و دانشجوی گروه انسان‌شناسی کالج دانشگاهی لندن گفت از اوایل قرن ۲۰، دانشمندان توضیحاتی درمورد رفتار حمل جسد نوزاد در نخستی‌ها منتشر کرده‌اند که یکی از اولین گزارش‌ها به سال ۱۹۱۵ برمی‌گردد که در مجله‌ی Journal of Animal Behavior منتشر شد.
در مطالعه‌ی سال ۲۰۱۵، نخستی‌شناس و روانشناسی به نام رابرت یرکیز، میمون رزوس ماده‌ای را گزارش کرد که نوزاد مرده خود را به مدت ۵ هفته حمل می‌کرد. یرکیز پیشنهاد کرد که رفتار مادر نشانگر غریزه مادری است.
نویسندگان مطالعه جدید گزارش‌هایی را از سال ۱۹۱۵ تا ۲۰۲۰ تجزیه‌و‌تحلیل کردند که مربوط به میمون‌ها، کپی‌ها، گالاگوها و لمورها بود که از نوزاد مرده خود نگه‌داری می‌کردند. تقریبا ۸۰ درصد از گونه‌های مورد بررسی رفتار حمل جسد را از خود نشان می‌دادند. اگرچه این فعالیت بیشتر در کپی‌های بزرگ (نزدیک‌ترین خویشاوندان نخستی ما) و میمون‌های دنیای قدیم گزارش شده بود. به‌گفته‌ی فرناندز فویو، هر دوی این گروه‌های نخستی نوزادان خود را پس از مرگ برای مدت طولانی حمل می‌کردند.
برای مثال، در مارس ۲۰۲۰، پژوهشگران ۱۲ مورد بابون مادر را در حیات وحش توصیف کردند که نوزادان مرده‌ی خود را تا ۱۰ روز حمل می‌کردند. در سال ۲۰۱۷ یک ماکاک ماده (جنسی از میمون‌های دنیای قدیم) در پارک حیات وحشی در ایتالیا نوزاد مرده خود را به مدت چهار هفته حمل می‌کرد و درنهایت جسد خشک‌شده را خورد. در سال ۲۰۰۳، پس از مرگ دو نوزاد شامپانزه براثر بیماری تنفسی، مادران آن‌ها جسد نوزادان خود را برای ماه‌ها حمل می‌کردند.
بابون مادر در نامیبیا کودک مرده خود را حمل می‌کند
لمورها که بیش از ۶۰ میلیون سال پیش از دیگر گروه‌های نخستی‌ها جدا شدند، در تجزیه‌و‌تحلیل جدید استثنا بودند و نوزادان مرده را حمل نمی‌کردند. اگرچه، لمورهای مادر هنوز اندوه خود را با رفتارهای دیگری مانند مراجعه به جسد یا ایجاد صدای مخصوص نشان می‌دادند.
در گونه‌هایی که تمایلی به رها کردن نوزادان مرده خود ندارند، علت بروز رفتار حمل جسد ممکن است این باشد که مرگ نوزاد به‌خوبی آشکار نیست (برای مثال، وقتی نوزاد به‌جای ضربه‌ی ناگهانی براثر بیماری می‌میرد) یا زمانی که مادر جوان است و نسبتبه ماده‌های مسن‌تر، تجربه‌ی مستقیم کمتری درزمینه‌ی مرگ دارد.
به‌گفته نویسندگان، مدت زمانی که ماده‌ها جسد را حمل می‌کردند، می‌تواند بیانگر شدت ارتباط عاطفی میان مادر و نوزاد باشد. فرناندز فویو گفت: «پیوند مادر و نوزاد در نخستی‌ها توسط عواطف تنظیم می‌شود. برای مثال، جدایی مادر از نوزادان زنده موجب اضطراب مادر می‌شود». به‌عبارت‌دیگر، اضطراب جدایی می‌تواند محرکی برای بروز رفتار حمل جسد در نخستی‌ها باشد و می‌تواند توضیح دهد که چرا اجساد نوزادان شیرخوار، نسبتبه نوزادان بزرگ‌تر معمولا به مدت طولانی‌تری حمل می‌شد.
درواقع، برخی از نخستی‌های مادر که نوزادان مرده خود را حمل می‌کردند، در صورت از دست دادن جسد یا اگر جسد از آن‌ها گرفته می‌شد، صدای هشدار از خود درمی‌آوردند که نشانه‌ی استرس است. این امر نشان می‌دهد حمل جسد ممکن است راهی برای مقابله با استرس ناشی از دست دادن نوزاد باشد.
یافته‌های این پژوهش در مجله‌ی Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences منتشر شده است.
نظرات