بدن انسان درمقایسه‌با نخستی‌های دیگر در مصرف آب صرفه‌جوتر است
انسان‌ها در طول تکامل مغزهای بزرگ و انرژی‌خواهی به‌دست آورده‌اند که درمقایسه‌با نزدیک‌ترین خویشاوندان حیوانی ما به کالری بسیار بیشتری نیاز دارد؛ اگرچه به‌نظر نمی‌رسد همین وضعیت درباره‌ی مصرف آب ما نیز صادق باشد.
مطالعه‌ای جدید در ساینس‌الرت گزارش شده است که نشان می‌دهد بدن انسان درمقایسه‌با کپی‌ها، روزانه مایعات کمتری مصرف و دفع می‌کند. پژوهشگران دریافتند انسان‌ها روزانه به‌طورمتوسط سه لیتر یا حدود دوازده فنجان آب و شامپانزه‌ها و بونوبوها و گوریل‌ها روزانه حدود دو برابر این مقدار آب را فرایند می‌کنند.
نتایج تاحدودی غیرمنتظره بود. ازآنجاکه غده‌های عرق انسان‌ها دَه برابر شامپانزه‌ها است و درمجموع، انسان‌ها بسیار فعال‌تر از کپی‌ها هستند، انتظار می‌رود روزانه آب بیشتری از دست بدهیم. با‌این‌حال، حتی با درنظرگرفتن دمای خارجی و اندازه‌ی بدن و سطح فعالیت، بدن انسان‌ها همچنان برای حفظ تعادل سالم به آب کمتری نیاز دارد. نویسندگان می‌نویسند:
در مطالعه‌ی حاضر، انسان‌ها درمقایسه‌با کپی‌های دیگر، با تغییر و تبدیل کمتری از نظر آب مواجه شدند و به‌ازای هر واحد انرژی متابولیزه‌شده‌ی غذا، آب کمتری مصرف کردند.
این موضوع نشان می‌دهد انسان‌تباران اولیه روش یا روش‌هایی برای حفظ مایعات بدنشان تکامل داده‌اند که به آن‌ها امکان داده است از جنگل‌های بارانی به مناطق خشک‌تر بروند. اینکه دقیقا این توانایی چگونه به‌دست آمده است، مشخص نیست. هرمان پونتزر، نویسنده‌ی ارشد مطالعه و انسان‌شناس دانشگاه دوک در آمریکا، توضیح می‌دهد:
توانایی زندگی بدون آب حتی به میزان کم، می‌تواند مزیت بزرگی باشد؛ زیرا انسان‌های اولیه در مسیر زندگی در مناطق خشک‌تر بودند.
در مطالعه‌ی جدید، پژوهشگران تغییر و تبدیل روزانه‌ی آب ۷۲ کپی ساکن باغ‌وحش و جنگل‌های بارانی را با استفاده از آب دوبار نشان‌دارشده‌ی حاوی دوتریوم و اکسیژن ۱۸ ردیابی کردند. با این روش، پژوهشگران می‌‌توانستند مشخص کنند چه مقدار آب ازطریق غذا و نوشیدن به‌دست آمده و چه مقدار آب ازطریق تعرق و ادرار و دستگاه گوارش از دست رفته است. نتایج حاصل با ۳۰۹ انسان امروزی مقایسه شد که همان آب دوبار نشان‌دار‌شده را می‌نوشیدند.
انسان‌های مطالعه‌شده سبک‌های زندگی متفاوتی داشتند و کشاورزان و شکارچی‌گردآورندگان و کارمندان کم‌تحرک را شامل می‌شدند. حتی در میان نمونه‌ی کوچکی از افراد بزرگ‌سال در بخش روستایی اکوادور که به‌دلایل فرهنگی آب زیادی می‌نوشند (مردان بیش از نُه لیتر و زنان حدود پنج لیتر در روز)، هنوز نسبت کلی آب به انرژی با این نسبت در انسان‌های دیگر تطابق داشت؛ یعنی حدود ۱/۵ میلی‌لیتر به ازای هر کالری مصرفی بود.
گفتنی است همین نسبت در انسان‌ها در شیر مادر نیز وجود دارد. افزون‌براین، نسبت آب به انرژی در شیر کپی‌ها ۲۵ درصد کمتر است. چنین یافته‌هایی حاکی از آن است که پاسخ تشنگی بدن انسان به‌طریقی به‌مرور‌زمان تنظیم مجدد شده است؛ به‌گونه‌ای که انسان‌ها درمقایسه‌با کپی‌های خویشاوند خود به‌ازای هر کالری مصرفی، آب کمتری طلب می‌کنند.
در جنگل‌های بارانی، کپی‌ها بیشتر آب خود را از غذاهای گیاهی به‌دست می‌آورند؛ بنابراین، آن‌ها می‌توانند روزها یا هفته‌ها را بدون نوشیدن آب سپری کنند. اگرچه انسان‌ها فقط حدود سه روز بدون آب دوام می‌آورند که احتمالا دلیلش آن است غذاهای ما حاوی آب زیادی نیست. این امر موجب می‌شود درمقایسه‌با به کپی‌ها به دفعات بیشتری مایعات بنوشیم. پونتزر می‌گوید انتخاب طبیعی به انسان‌تباران این قابلیت را داده است که بتوانند مسافت بیشتری بدون آب سفر کنند و به آن‌ها اجازه داده است تا در محیط‌های خشک‌تر گسترش پیدا کنند که در آن استرس گرمایی بیشتر است و برای پیداکردن غذا به تلاش بیشتری نیاز است.
بدن ما ممکن است به شیوه‌ی دیگری نیز برای صرفه‌جویی در آب تغییر کرده باشد. انسان‌ها برخلاف کپی‌ها بینی خارجی دارند که موجب کاهش میزان از‌دست‌رفتن آب حین تنفس می‌شود. این بینی‌های برجسته اولین‌بار در‌حدود ۱/۶ میلیون سال پیش، یعنی در رکوردهای فسیلی انسان راست‌قامت، ظاهر می‌شود. وجود فضای بیشتر در مجرای بینی موجب می‌شود که آب سرد و متراکم شود و امکان جذب مجدد مایعات به‌جای بازدم آن در هوا ممکن می‌شود. علاوه‌بر پاسخ تشنگی، بینی‌های جدید ممکن است برای کمک به انسان برای فعالیت بیشتر در محیط‌های خشک بسیار مهم بوده باشد. پونتزر می‌گوید: «این معمایی است که باید حل شود؛ اما بدن انسان‌ها به‌وضوح ازنظر آب صرفه‌جو است.»
این مطالعه در مجله‌ی Current Biology منتشر شده است.
نظرات