کشف آثار باستانی گمشده‌ای از هرم بزرگ جیزه در قوطی سیگاری در اسکاتلند
تکه چوب‌های سدر که اخیرا کشف شدند، یکی از ۳ اثر باستانی هستند که تا به حال از مقبره جیزه خارج شدند. دو بریتانیایی در سال ۱۸۷۲ سه شی باستانی از مقبره بزرگ جیزه را به همراه خود بردند. این آثار باستانی تاکنون تنها اقلامی هستند که از این بنای ۴۵۰۰ ساله خارج شدند. یکی از این اشیای باستانی، قطعه چوب سرو ۱۲،۷ سانتی‌متری است که بعدها سر از دانشگاه آبردین اسکاتلند درآورد. اکنون خبر می‌رسد که یکی از متصدیان موزه دوباره این اقلام باستانی را پیدا کرده است. ظاهرا این تکه چوب‌ها برای چند ده سال به اشتباه در یکی از کالکسیون‌های بخش آسیای این دانشگاه بایگانی شده بودند.
عبیر العدانی، باستان‌شناس مصری است که قبلا در موزه مصر قاهره کار می‌کرد، سال گذشته در حال بررسی اقلام موجود در بایگانی بود که به یک قوطی سیگار قدیمی مزین به پرچم سابق مصر برخورد. العدانی در این خصوص گفت: «هنگامی که به اعداد و ارقام موجود در سوابق مصر نگاهی انداختم، بی‌درنگ منظور این ارقام را فهمیدم. من یک باستان‌شناسم و در مصر اکتشافاتی را انجام دادم، ولی هیچ‌وقت به خیالم نمی‌رسید که در اینجا در شمال شرقی اسکاتلند بتوانم اشیایی را کشف کنم که برای میراث کشورم بسیار مهم باشند. مجموعه‌های دانشگاه بسیار وسیع هستند و در آن صدها هزار قلم اثر باستانی نگه‌داری می‌شود. بنابراین جستجوی آن به مانند یافتن سوزنی در میان کاهدان بود.»
باستان‌شناسان هنوز کاربرد این چوب‌ها را به درستی نمی‌دانند، ولی برخی از محققان معتقدند که این چوب‌ها ممکن است نوعی ابزار اندازه‌گیری بوده باشند. به این ترتیب، این قطعات چوب ممکن است سرنخ‌های تازه‌ای از نحوه‌ی ساخت بنای کهن جیزه را در خود داشته باشند. وینمن دیکسون که یک مهندس بود و دوستش جیمز گرانت، پزشک و سیاح، در حین تحقیقات خود این چوب‌ها را با اجازه اداره خدمات باستانی مصر به همراه خود به کشورشان بردند. اداره خدمات باستانی در اواسط قرن نوزدهم برای جلوگیری از دادوستد آثار باستانی مصر تأسیس شده بود.
این تکه‌های چوب سدر ممکن است ابزارهای اندازه‌گیری بوده باشند که سازندگان اهرام ثلاثه از آن استفاده کردند
آثار باستانی که دیکسون و گرانت با خود برداشته بودند، در اصل در «تالار ملکه» پیدا شده بودند. این اشیا شامل یک گوی و قلاب نیز بودند که بعدها به «یادگارهای دیکسون» شهرت یافتند. گوی و قلاب هم‌اکنون در موزه بریتانیا در لندن نگه‌داری می‌شوند. تکه چوب‌ها تا زمان مرگ گرانت در سال ۱۸۹۵ نزد او باقی ماند. پس از آن، دخترش در سال ۱۹۴۶ آن‌ها را به دانشگاه اهدا کرد. بااین‌حال، این تکه چوب‌های ارزشمند هیچ وقت به درستی در بایگانی‌های دانشگاه طبقه‌بندی نشدند. بنابراین با وجود جستجوهای بسیار به مدت ده‌ها سال گمشده ماندند.
عمر چوب‌ها ۵۰۰ سال از هرم بزرگ جیزه نیز بیشتر است
سالیابی رادیوکربن ابهامات تازه‌ای را در خصوص این تکه‌های چوب به وجود آورده است. آزمایش رادیوکربن قدمت این چوب‌های سدر را بین سال‌های ۳۳۴۱ تا ۳۰۹۴ ق.م برآورد کرد. درواقع، به این ترتیب، عمر چوب‌ها حدود ۵۰۰ سال از هرم بزرگ جیزه بیشتر است. طبق اسناد تاریخی که مورد قبول بسیاری از مصرشناسان و مورخان نیز است، ساخت‌وساز هرم بزرگ جیزه در سال ۲۵۶۰ ق.م به پایان رسیده است. این هرم بزرگ، به‌عنوان مقبره‌ی خوفو (۲۵۸۰ تا ۲۵۶۰ ق.م)، فرعون دودمان چهارم مصر ساخته شده است.
به عقیده مصرشناسان، ساخت مقبره‌ی خوفو حدود ۲۰ سال طول کشیده است. هرم بزرگ جیزه، بزرگ‌ترین هرم از میان اهرام ثلاثه مصر و تنها بازمانده از عجایب هفتگانه جهان باستان است که همچنان پابرجا باقی مانده است. این بنای تاریخی در هنگام ساخت ۱۴۶،۵ متر ارتفاع داشته که باعث شده بود تا ۳۸۰۰ سال بلندترین سازه‌ی ساخت دست انسان باشد. وزن تقریبی این بنا حدود ۶ میلیون تن برآورد می‌شود. هرم بزرگ جیزه از ۲،۳ قطعه سنگ آهک و گرانیت ساخته شده که برخی از این قطعات تا ۸۰ تن وزن دارند.
عبیر العدانی باستان‌شناس مصری آثار باستانی گمشده را در یک قوطی سیگار قدیمی پیدا کرد
گستردگی و پیچیدگی ساخت‌وساز هرم بزرگ جیزه باعث شده تا نظریات بسیار و اغلب متناقضی در مورد تکنیک‌های ساخت آن مطرح شود. عقیده بر این است که به‌طور متوسط ۱۳ هزار نفر در جریان ساخت هرم کار می‌کردند و در اوج مراحل ساخت‌وساز بنا به حداکثر ۴۰ هزار احتیاج پیدا می‌شد. یونانیان بر این باور بودند که در ساخت این مقبره‌ی عظیم از بردگان استفاده شده است.
این باور بیشتر ناشی از روایات هِرودت، مورخ نامدار یونانی است که صحت آن‌ها اخیرا رد شده است. در دهه‌ی ۱۹۹۰ بود که مقبره سازندگان هرم کشف شد. مصرشناسان با توجه به شواهد و قرائن کاملا مطمئن هستند که سازندگان اهرام ثلاثه برده نبودند. بلکه کارگرانی بودند که ظاهرا به اقشار کم‌درآمد تعلق داشته و در ازای کار دستمزد می‌گرفتند. تدفین آنان در مقبره‌ها به خوبی گواهی بر ارج نهاده شدن به نقش آنان در ساخت اهرام است. در غیر این صورت، تصور نمی‌شود که با بردگان چنین رفتاری شده باشد.
در مورد تکنیک‌های به کار رفته در ساخت هرم بزرگ جیزه هم جان رومر، باستان‌شناسان و مصرشناس بریتانیایی، عقیده دارد که در ساخت این بنا نیز از روش‌هایی استفاده شده که برای ساخت سایر بناهای قبل و بعد آن استفاده شده بود. یعنی قسمت‌های از نقشه‌ی بنا را در مقیاس یک به یک روی زمین طرح‌ریزی کرده‌اند.
نیل کورتیس، رئیس موزه‌ها و کلکسیون‌های ویژه دانشگاه آبردین در بیانیه‌ای گفت: «پیدا کردن یادگارهای گمشده دیکسون واقعا شگفت‌آور بود، ولی سالیابی کربن هم ابهام دیگری بود. این [تکه‌های چوب] حتی از آنچه تصور می‌کردیم هم قدیمی‌تر هستند.»
هرم بزرگ جیزه برای هزاران سال بلندترین سازه‌ی جهان بود
کورتیس گمان می‌کند که قدمت این چوب‌ها ممکن است به دلیل برداشتن آن‌ها از درختی کهنسال بوده باشد. رئیس موزه‌های دانشگاه آبردین در ادامه توضیح داد، این امر می‌تواند به دلیل کمیابی درختان در مصر باستان نیز بوده باشد. بدین معنا که چوب همواره کمیاب و گران‌بها بوده و عموما بازیافت شده یا اینکه سال‌ها از آن نگه‌داری می‌شده است. توضیح احتمالی دیگر اینکه ممکن است سازندگان هرم بزرگ تعمدا از وسایل عتیقه و قدیمی استفاده کرده باشند تا بتوانند پیوند ناگسستنی را بین خوفو و گذشته برقرار کنند. مصریان بعدی در دوران پادشاهی نوین مصر (۱۵۷۰ تا ۱۰۷۰ ق.م) دست به اقدامات مشابهی زدند. کورتیس عقیده دارد که این کشف می‌تواند باعث توجهات دوباره به یادگارهای دیکسون شده و ممکن است مسائل جدیدی را از هرم بزرگ جیزه روشن سازد.
- میراث باستانی خاورمیانه و تأثیر گلوله‌ها و سلاح‌های جنگی بر آن‌ها
- عجایب هفتگانه دنیای باستان در ابتدا چگونه بودند
باستان‌شناسان در قرن‌های هجدهم و نوزدهم تلاش کردند با استفاده از مواد منفجره به دالان‌ها و گذرگاه‌های باریک هرم جیزه راه پیدا کنند. امروزه، محققان از ربات و دوربین‌های راه دور برای بررسی فضاهای داخلی این بنای باستانی استفاده می‌کنند. به گفته مسئولان دانشگاه آبردین، سالیابی تکه‌های چوب سدر به دلیل محدودیت‌های به وجود آمده بر اثر همه‌گیری کرونا، به تعویق افتاده بود. قطعه چوبی بزرگ‌تری که احتمالا این چوب از آن گرفته شده درون هرم بزرگ جیزه باقی مانده است. آخرین باری که این قطعه چوب دیده شده به سال ۱۹۹۳ بازمی‌گردد که محققان از یک دوربین رباتیک برای رؤیت آن استفاده کردند.
هرم بزرگ جیزه تنها دارای سه تالار بزرگ داخلی است که شامل، تالار ملکه، تالار پادشاه و تالار بزرگ است. تحقیقی که در سال ۲۰۱۷ با به کار بردن آشکارسازهای پرتوهای کیهانی انجام گرفت شواهدی از فضایی نشان داد که از آن زمان به آن «خالیگاه بزرگ» گفته می‌شود. در مورد جزئیات این تالار از اندازه، کاربرد و محتویات آن هنوز اطلاعات درستی در دست نیست. بااین‌حال، ازآنجاکه غارتگران و سارقان بارها از دوران کهن تا همین دوران معاصر به اهرام ثلاثه دستبرد زدند ممکن است محتویات آن به سرقت رفته باشد. چنانچه در انکلوپدیا بریتانیکا در این خصوص گزارش داده، وقتی پای دیکسون و گرانت به هرم بزرگ جیزه رسید، تقریبا هر آنچه قبلا در هرم نگه‌داری می‌شد، مدت‌ها قبل غارت شده بود.
نظرات