انتقال خاطرات از مغز یک حلزون به حلزونی دیگر برای نخستین بار

بدن ما از خود اسید سولفوریک ترشح نمی‌کند. در عین حال، ما نیز خانه‌مان را بر پشت خود حمل نمی‌کنیم؛ اما شباهت‌های بسیار زیادی، بیش از آن‌چه تصور شود، با یک حلزون دریایی داریم. به‌خصوص وقتی پای مغز در میان باشد.

حلزون‌های دریایی، حدود ۲۰ هزار نورون دارند. این مقدار در مقایسه با صد میلیارد نورونی که انسان دارد، رقم ناچیزی است. اما دانشمندان، از مدت‌ها قبل بررسی حلزون‌های دریایی را آغاز کرده‌اند و اکنون به اطلاعات زیادی درباره‌ی سازوکار یادگیری آنان دست یافته‌اند. به جز فرآیند زنده‌ ماندن که برای جانداران دریایی پیچیدگی کمتری نسبت به پستاندارن دارد، تعداد زیادی از سازوکار‌های طبیعی میان پستانداران و موجودات دریایی یکسان است. بنابراین حلزون‌های دریایی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. نورون‌های این موجودات هم پیام‌های عصبی را همانند سیستم عصبی بدن‌ ما انتقال می‌دهند.

پژوهشگران UCLA دست به کار چشم‌گیری زدند و موفق شدند تا خاطره‌‌ی اتفاقاتی را که باعث شوکه‌شدن یک حلزون دریایی شده‌ بود، به حلزون‌های دریایی دیگر انتقال دهند. این پژوهش می‌تواند راه‌گشای مسیری مهم باشد و روزی منجر به این شود که بشر با استفاده از روش‌های مشابه، این کار را روی خود انجام‌ دهد و این فوق‌العاده است.

در این مطالعه، که نتایج آن در نشریه eNeuro منتشر شد؛ گروهی از حلزون‌ها تحت آموزش قرار گرفتند، تا به شو‌ک‌هایی که به دُم آن‌ها به‌عنوان یک محرک وارد می‌شد، پاسخ دهند. (در این آزمایش، آسیبی به حلزون وارد نمی‌شود و شوک واردشده، تنها بدین شکل است که محرک‌های دفاعی حلزون تحریک می‌شود تا حیوان یک حرکت چرخشی انجام‌ دهد؛ مانند زمانی که وقتی شما متوجه داغ بودن جسمی می‌شوید، دست‌تان را از روی آن برمی‌دارید). در ابتدا حلزون‌ها تنها چندثانیه می‌چرخیدند؛ اما با تکرار مکرر آزمایش و شوک‌ دادن‌های متوالی، پژوهشگران توانستند به حلزون‌ها آموزش دهند تا در حدود ۵۰ ثانیه بچرخند.

تیم پژوهشی در ادامه مقداری ریبونوکلئیک اسید(RNA) از بافت عصبی، شکم فوقانی حلزون‌های آموزش‌دیده خارج‌ کرد و به گردن حلزون‌های آموزش‌ندیده تزریق کرد تا وارد گردش خون آنان بشود. آنها سپس آزمایش را دوباره تکرار کردند. حلزون‌هایی که به آن‌ها RNA تزریق نشده‌بود، پس از وارد شدن شوک، همانند واکنش عادی دیگر حلزون‌ها تنها چند ثانیه چرخیدند. اما واکنش‌ حلزون‌هایی که مورد تزریق RNA قرار گرفته‌بودند، کاملا متفاوت بود! آنان در حدود ۴۰ ثانیه به دور خود چرخیدند. درواقع آنها یادشان مانده‌ بود که در پاسخ به این محرک باید چنین واکنشی بدهند؛ در حالی که هیچ‌گاه قبلا آن را تجربه نکرده‌ بودند. پژوهشگران همچنین آزمایش‌های مشابهی را روی نورون حلزون در ظرف کشت میکروب (petri dish) انجام دادند.

این موضوع مسئله‌ی مهمی است، چرا که کمک به روشن‌تر شدن پاسخ یکی از طولانی‌ترین بحث‌های علمی جهان می‌کند؛ عده‌ای از پژوهشگران بر این باورند که خاطرات در سیناپس‌ها (فضای بین سلول‌های عصبی) ذخیره می‌شوند؛ اما گروهی دیگر اعتقاد دارند که خاطرات در هسته‌ی نورون‌ها ذخیره می‌شوند. دیوید گلانزمن؛ نگارنده‌ی این پژوهش در مصاحبه‌ای با BBC گفته‌است:

اگر خاطرات در سیناپس‌ها ذخیره می‌شدند، در آن صورت امکان نداشت که آزمایش ما عملی شود و درست کار کند!

برای درمان بیماری‌هایی که مرتبط با خاطرات فرد هستند، در ابتدا باید متوجه شویم، که مغز چگونه خاطرات را ذخیره می‌کند. تیم UCLA معتقد است، که پژوهش آنان شاید بتواند روزی در آینده (همان‌طور که در مقاله‌ی پژوهشی نیز ذکر شده‌است) ما را قادر به تغییر، بهبود یا از بین‌بردن خاطرات کند. این پژوهش می‌تواند منجر به ایجاد روش‌های درمانی جدیدی برای افرادی که در مراحل اولیه بیماری آلزایمر قرار دارند (به این شکل که خاطرات از دست رفته را بازگردانند) شده یا منجر به معالجه‌های نوینی برای کسانی شود که از بیماری PTSD (اختلال استرسی پس از ضایعه روانی) رنج می‌برند.

بیایید واقع‌بین باشیم و از رویاپردازی فاصله بگیریم؛ این‌ها تنها حلزون هستند. این یافته‌ها یاری چندانی برای پی‌ بردن به جایی که در آن خاطرات ذخیره می‌شود، نمی‌کنند و این بحث مناقشه‌برانگیز ادامه دارد. همچنین عملی شدن این آزمایش بدین معنا نیست، که بشریت قطعا می‌تواند خاطراتش را تغییر یا ترمیم دهد.