شهروندان علم، جهان ما را از خانه‌هایشان تغییر می‌دهند

اندرو گری، مکانیک است و در استرالیا زندگی می‌کند. او با تحلیل دیتای تلسکوپ فضایی کپلر موفق شد یک سامانه‌ی ستاره‌ای کامل را کشف کند. گری یکی از میلیون‌ها دانشمند شهروند است؛ مردمی عادی که به علم علاقه دارند و در مورد آن کنجکاو هستند و به پژوهشگران در انجام پروژه‌هایشان کمک می‌کنند تا دانش بشری را گسترش دهند. علم همواره تا حد معینی در اختیار مردم عادی بوده؛ اما پیشرفت‌های فناوری، آن را به نحو آزادانه‌ای عمومی‌تر کرده است.

کریس لینوت، اخترفیزیک‌دان دانشگاه آکسفورد، می‌گوید:

این تلاشی مشترک است که هر کسی می‌تواند در آن شرکت کند.

لینوت بنیان‌گذار وب‌سایت زونیورس است؛ پلتفرمی برای پروژه‌های علم شهروندی که به همه امکان می‌دهد در گستره‌ای از پروژه‌های آنلاین فعالیت کنند.

پروژه‌ی راه‌ شیری که اکنون روی زونیورس قرار دارد، از جمله پروژه‌هایی است که در آن شهروندان علم به طبقه‌بندی تصویرهایی از فضا کمک می‌کنند. در این پروژه، داوطلبان تصویرهای فروسرخ از تلسکوپ فضایی اسپیتزر و ماهواره‌ی WISE را به‌منظور طبقه‌بندی اجرام مختلف مطالعه می‌کنند. شهروندان علم به ستاره‌شناسان کمک کردند تا توپ‌های زرد یا مناطق شکل‌گیری ستارگان را شناسایی کنند.

شهروندان علم می‌توانند باعث پیشرفت علم در تقریبا همه‌ی زمینه‌ها شوند. هر پروژه‌ای که شامل تشخیص الگوها باشد، می‌تواند تبدیل به همکاری با شهروندان علم شود. لینوت معتقد است که همه می‌توانند پس از یک آموزش کوتاه، الگوهای دیتا، نمودار و تصویرها را تشخیص دهند. یادگیری ماشین به رایانه‌ها امکان می‌دهد تا الگوها را به‌راحتی تشخیص دهند؛ اما مغز انسان به‌راحتی تمرکز خود را از دست می‌دهد که در این مورد، یک مزیت محسوب می‌شود. لینوت می‌گوید مشاهده‌گرانی که تمرکزشان را از دست داده‌اند، کسانی هستند که چیزهای غیر معمول در مجموعه‌های دیتا را تشخیص می‌دهند.

لینوت می‌گوید:

مردم فکر می‌کنند که ما انسان‌های باهوشی هستیم؛ اما علم آسان است و ما به کمک آن‌ها احتیاج داریم.

فرصت‌های اخیر برای غیر دانشمندان در توسعه و پیشرفت علم بسیار زیاد بوده است. در پلتفرم زونیورس، پروژه‌ای طراحی شده است که به قربانیان توفان ایرما کمک کند. در این پروژه، شهروندان علم تصاویر ماهواره‌ای پیش و پس از توفان را ارزیابی می‌کنند تا به کارشناسان در تهیه‌ی نقشه‌ی گرمایی از مناطق اورژانسی کمک کنند.

در جولای ۲۰۱۷، ناسا از شهروندان علم خواست در آزمایشی در کسوف ماه آگوست مشارکت کنند. از شرکت‌کنندگان خواسته شد دیتای مربوط به دما و ابرها را جمع‌آوری و با استفاده از گوشی‌های هوشمند خود گزارش کنند. مشاهدات انجام‌شده توسط شهروندان علم در تولید نقشه‌ای تعاملی استفاده خواهد شد.

شیلا جاسانف، سرپرست برنامه‌ی علمی، فناوری و جامعه دانشگاه‌ هاروارد، می‌گوید شهروندان علم همیشه توسط دانشمندان حرفه‌ای سازمان‌دهی یا راهنمایی نمی‌شوند:

شهروندان علم، دانش را در جایی تولید می‌کنند که سازمان‌های رسمی نتوانسته‌اند.

تلاش آن‌ها به پروژه‌هایی بزرگ‌تر منجر می‌شوند. مثلا پروژه‌ی آزمایش آب آشامیدنی در فلینت، میشیگان به پژوهش گسترده‌ای در سلامت عمومی منجر شد.

منابع بسیاری برای یافتن پروژه‌های علم شهروندی و فعالیت در آن‌ها وجود دارد. برخی از آن‌ها عبارتند از: پلت‌فرم زونیورس (zooniverse)،اinaturalist ،Crowdcrafting و citsci.org. اگر به دنبال پروژه‌هایی برای کودکان خود هستید، سری به قسمت شهروندان علم در بنیاد ملی حیات وحش یا پروژه‌های علم شهروندی در نشنال جئوگرافیک بزنید. در این وب‌سایت‌ها، پروژه‌ها بر اساس گروه سنی طبقه‌بندی شده‌اند.

کسی چه می‌داند، شاید شما کسی باشید که یلوبال بعدی در فضا را کشف خواهد کرد یا کشفی جالب و خاص را به سرانجام خواهد رساند. در نهایت، شما به پیشرفت علم بشری کمک کرده‌اید.