وقتی ویندوز همه‌چیز را به خاطر می‌سپارد؛ بررسی قابلیت هوش مصنوعی ریکال

بالاخره پس از یک سال انتظار، جنجال و تأخیرهای پیاپی، ویژگی مبتنی‌بر هوش مصنوعی مایکروسافت در دسترس کاربران قرار گرفت. قابلیتی که سال گذشته با وعده‌ی «یافتن هر آنچه دیده‌اید» معرفی شده بود، حالا پس از چندین مرحله بازنگری، با تغییرات امنیتی و ساختاری گسترده، در نسخه‌ی نهایی ویندوز ۱۱ برای کامپیوترهای کوپالت پلاس منتشر شد.

 اما چرا انتشار یکی از مهم‌ترین قابلیت هوش‌مصنوعی مایکروسافت با چالش مواجه شد؟ برای درک بهتر ماجرا باید نگاهی به آنچه در ۱۰ ماه اخیر گذشت، داشته باشیم:

از ماه می ۲۰۲۴، یعنی زمانی‌ که مایکروسافت امکانات جدید هوش مصنوعی کوپایلت‌ پلاس در سرفیس‌های جدید و پی‌سی‌های AI را معرفی کرد، ویژگی Recall به یکی از موضوعات داغ و بحث‌برانگیز حوزه‌ی امنیت و حریم خصوصی دیجیتال تبدیل شد. کاربردهای ریکال ابتدا موجی از هیجان را در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها به‌همراه داشت، اما پس از چند روز بازخوردهای منفی عجیبی به سمتش سرازیر شد.

اوضاع تا حدی وخیم شد که حتی ایلان ماسک در پست جنجالی در شبکه X، ریکال را به سریال دیستوپیایی Black Mirror تشبیه کرد و گفت حتماً این ویژگی را غیرفعال خواهد کرد. اظهارات ماسک و اخبار ضدونقیضی که پس از آن منتشر شد، کاربران مایکروسافت را نسبت به امنیت ریکال به‌شدت نگران کرد. این ابهامات با گزارش بی‌بی‌سی مبنی‌بر اینکه که دفتر کمیسر اطلاعات بریتانیا با مایکروسافت در مورد مشکلات احتمالی حریم خصوصی Recall تماس گرفته است، به اوج رسید.

اما آیا قابلیت ریکال واقعاً امنیت کاربران را تهدید می‌کند؟ برای پاسخ به این سؤال ابتدا لازم است با سازوکار قابلیت هوش مصنوعی جدید ویندوز ۱۱ آشنا شویم.

ریکال (Recall) یکی از ویژگی‌های هوش مصنوعی جدید مایکروسافت است که در پی‌سی‌ هوش مصنوعی ویندوزی با نام «Copilot+ PC» همراه‌با برخی الزامات سخت‌افزاری ارائه می‌شود:

• واحد پردازش عصبی (NPU) با توان پردازشی بیش از ۴۰ تِرا عملیات بر ثانیه
• ۱۶ گیگابایت رم
• ۲۵۶ گیگابایت حافظه ذخیره‌سازی
• ۸ پردازنده منطقی

ریکال در فواصل چندثانیه‌ای، از دسکتاپ کاربر اسکرین‌شات می‌گیرد و با هوش‌ مصنوعی این اسکرین‌شات‌ها را تجزیه‌وتحلیل می‌کند. بدین‌ترتیب کاربر در هر زمانی که بخواهد، می‌تواند هر کاری را که در کامپیوتر خود انجام داده است، مرور کند. درواقع این ویژگی با ذخیره‌کردن اسکرین‌شات‌های مداوم، یک تایم‌لاین از فعالیت‌های کاربر خلق می‌کند تا بتوانید در بین آن‌ها جست‌وجو کنید.

نکته‌ی جالب اینکه کاربران از طریق این تایم‌لاین فقط آلبوم عکس کارهایشان را تماشا نمی‌کنند، بلکه می‌توانند وارد اپلیکیشن‌ها و برنامه‌هایی شوند که قبلاً از آن‌ها استفاده کرده‌اند. به عبارتی ویژگی ریکال صرفاً یک نسخه از فایل‌های کاربران را برای آن‌ها بازیابی نمی‌کند، بلکه با استفاده از هوش مصنوعی، تصاویر را تجزیه‌وتحلیل نیز خواهد کرد.

مهرداد عیسی‌لو

بررسی سرفیس لپ تاپ ۷؛ بازگشت امید به اردوی ویندوز آرم

مطالعه '28

اخیراً اطلاعات نادرست و نگرانی‌های زیادی درباره ریکال منتشر شده و بسیاری از این موارد به نسخه‌های اولیه و ناامن این قابلیت در سال گذشته مربوط می‌شود. اما نسخه‌ی فعلی ریکال که به‌تازگی دردسترس کاربران قرار گرفته این ویژگی‌هایی را دارد:

• مخصوص هر کاربر: ریکال به‌صورت مجزا برای هر حساب کاربری عمل می‌کند. فعال کردن آن برای یک کاربر، آن را برای سایر کاربران روی همان کامپیوتر روشن نمی‌کند.
• بدون نیاز به حساب مایکروسافت: برای استفاده از ریکال نیازی به لاگین با حساب مایکروسافت ندارید.
• پردازش کاملاً محلی: ریکال برای کار کردن به اتصال اینترنت یا هیچ‌گونه پردازش ابری نیاز ندارد. تمام تحلیل‌ها و ذخیره‌سازی روی دستگاه شما انجام می‌شود.
• رمزنگاری الزامی: فعال‌سازی ریکال نیازمند این است که درایو سیستم شما با قابلیت Device Encryption یا BitLocker رمزنگاری شده باشد.
• الزام Windows Hello: برای راه‌اندازی اولیه، به Windows Hello و یکی از روش‌های بیومتریک (حسگر اثر انگشت یا دوربین تشخیص چهره) نیاز است.
• احراز هویت در هر بار استفاده: هر بار که اپلیکیشن ریکال را باز می‌کنید، باید از طریق Windows Hello احراز هویت شوید.
• بدون نیاز به دسترسی ادمین: فعال‌سازی یا تغییر تنظیمات ریکال توسط کاربر نیازی به دسترسی مدیر (Administrator) ندارد.
• قابلیت حذف کامل: اگر تمایلی به استفاده از ریکال ندارید، می‌توانید آن را به‌طور کامل حذف (Uninstall) کنید. کافی است تیک آن را از بخش قدیمی Windows Features در کنترل پنل بردارید (با جستجوی Turn Windows features on and off پیدایش می‌کنید).

برای جست‌وجوی یک موضوع خاص در تایملاین ریکال، کاربر باید کلمه یا عبارت موردنظر خود را در نوار Search بنویسد، یا گزینه‌ی میکروفون را انتخاب کند و سؤال را به‌صورت صوتی بپرسد.

ریکال به‌طور پیش‌فرض اسکرین‌شات‌های تمام اپلیکیشن‌ها، صفحات وب و نظیر آن را بررسی و پردازش می‌کند تا نزدیک‌ترین و مناسب‌ترین جواب را بیابد؛ ولی کاربر می‌تواند در این بخش نیز با انتخاب یک برنامه، نتایج جست‌وجو را محدود کند.

پاسخ‌های ریکال به سؤالات کاربران به دو گروه «تطبیق نزدیک» و «تطبیق مرتبط» تقسیم می‌شوند. گروه اول محتواهایی را شامل می‌شود که حاوی حداقل یکی از کلمات یا عبارات جست‌وجو شده باشند. پاسخ‌های مرتبط نیز آیتم‌هایی را به کاربر نشان می‌دهند که از برخی جهات، با سؤال او اشتراکاتی دارند. مثلاً اگر کاربر کلمه‌ی «پیتزا با پنیر بز» را جست‌وجو کرده باشد، احتمال دارد در بخش پاسخ‌های مرتبط تصاویر لازانیا را نیز مشاهده کند، چون هر دو غذاهای ایتالیایی هستند.

در اسنپ‌شات‌های ریکال می‌توانید علاوه‌بر انتخاب و کپی متن، تصاویر را هم با گزینه‌هایی مانند «محو تصویر پس‌زمینه»، «حذف سوژه از تصویر» و حذف پس‌زمینه با Paint» ویرایش کنید. مراحل ویرایش به‌طور کاملا محلی، در مدت زمانی بسیار کوتاه و عملکردی قابل‌قبول انجام می‌شود.

در درجه‌ی اول باید بدانیم که ویژگی ریکال از برخی محتواهای خاص، مانند سابقه‌ی وب‌گردی در حالت InPrivate مرورگر اج، یا محتوایی که با قوانین مدیریت دیجیتال یا «DRM» محافظت شده باشد، عکس نمی‌گیرد. به‌علاوه، همان‌طور که در یکی از مقالات Microsoft Learn توضیح داده شده است، ریکال فقط با مرورگرهای مبتنی‌بر کرومیوم کار می‌کند و سازمان‌ها قادرند این ویژگی را کاملاً غیرفعال کنند.

علی محمدی

مایکروسافت: ویژگی Recall ویندوز ۱۱ قرار نیست از شما جاسوسی کند

مطالعه '2

مایکروسافت می‌گوید تنظیمات مختلفی را برای فیلترکردن برنامه‌ها و وب‌سایت‌هایی که در ریکال از آن‌ها اسکرین‌شات گرفته می‌شود، در اختیار کاربران قرار می‌دهد. این شرکت تأکید می‌کند که کاربران لپ‌تاپ‌های مجهز‌ به کوپایلت پلاس، کنترل تمام داده‌های ریکال را در دست دارند.

گذرواژه‌ها و اطلاعات امنیتی حساب‌های بانکی

مایکروسافت اعلام کرده بود ویژگی ریکال ممکن است به‌طور پیش‌فرض از داده‌های خصوصی و گذرواژه‌های کاربران نیز اسکرین‌شات بگیرد؛ چون این قابلیت خودش نمی‌تواند تشخیص بدهد که چه زمانی کاربران درحال تعامل با اطلاعات حساسی مانند گذرواژه یا داده‌های پزشکی و بانکی هستند.

البته به گفته‌ی مایکروسافت کاربران از امکان فیلتر کردن وب‌سایت‌های حساس برخوردار بودند تا ریکال از فعالیت‌های خاص آن‌ها اسکرین‌شات نگیرد؛ بااین‌حال به‌نظر می‌رسید مردم باید بیش از همیشه روی امنیت داده‌های خود حساس‌ باشند.

از طرف دیگر قرار بود داده‌های ریکال برای کاربرانی که از ویندوز پرو یا ویندوز سازمانی و Education برای نهاد‌های آموزشی استفاده می‌کنند، با BitLocker رمزگذاری شود. یکی از انتقادات کارشناسان به مایکروسافت این بود که چرا کاربران ویندوزهای عادی باید برای رمزگذاری داده‌های خود هزینه‌ی بیشتری پرداخت کنند یا سیستم خود را ارتقا دهند.

ذخیره‌سازی محلی داده‌ها

اگر دغدغه‌ی امنیتی کاربران از قابلیت ریکال به این سؤال که «آیا مایکروسافت با ویژگی ریکال داده‌های ما را می‌دزدد؟» محدود می‌شد، در همان زمان هم می‌توانستیم با اطمینان به آن پاسخ منفی بدهیم. طبق بیانیه‌های شرکت اسکرین‌شات‌ها و داده‌های کاربران به هیچ سرور خارجی‌ای از جمله سرورهای ابری فرستاده نمی‌شد؛ بنابراین مایکروسافت نه داده‌ها را جمع‌آوری می‌کرد و نه آن‌ها را برای ارتقای مدل‌های هوش مصنوعی خود یا تبلیغات هدفمند مورد استفاده قرار می‌داد.

اسکرین‌شات‌های پروفایل‌های مختلف سیستم

بسیاری از کاربران، پروفایل‌های مختلفی روی سیستم خود دارند که با یوزرنیم‌های متفاوتی ثبت می‌شوند؛ برای مثال اعضای یک خانواده ممکن است با نام کاربری شخصی از کامپیوتر یکسانی استفاده کنند.

مایکروسافت برای رفع هرگونه شبهه‌ای در این زمینه، اعلام کرد که اسکرین‌شات‌های هر شخص فقط در همان پروفایلی که از آن برای ورود به سیستم استفاده شده است، دردسترس خواهد بود. اگر دو کاربر با دو یوزرنیم مختلف از یک لپ‌تاپ یا کامپیوتر استفاده کنند، به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند تایم‌لاین ریکال همدیگر را ببینند.

مایکروسافت با معرفی ویژگی ریکال تلاش کرد میان بهره‌وری مبتنی‌بر هوش مصنوعی و حفظ حریم خصوصی کاربران تعادل برقرار کند. این شرکت با تأکید بر پردازش محلی داده‌ها، بی‌نیازی به اینترنت و کنترل کامل کاربر بر تصاویر ذخیره‌شده، مجموعه‌ای از تدابیر امنیتی اولیه را برای جلب اعتماد کاربران ارائه کرد. بااین‌حال، یکی از موضوعات مهم این بود که کاربران چگونه و چه زمانی متوجه فعال‌ بودن این قابلیت می‌شوند.

آگاهی کاربران از زمان فعالیت ریکال

زمانی که ویژگی ریکال معرفی شد، قرار بود به‌طور پیش‌فرض روی سیستم‌ها روشن شود. البته مایکروسافت گفته بود کاربران درست از لحظه‌ای که ویندوز ۱۱ را روی سیستم‌های کوپایلت پلاس راه‌اندازی می‌کنند، از فعال‌بودن قابلیت ریکال مطلع می‌شوند و می‌توانند تنظیمات پیش‌فرض را طبق اولویت‌های خود تغییر دهند.

بسیاری از منتقدان معتقد بودند کاربران در لحظه‌ی راه‌اندازی سیستم به تغییر پیش‌فرض‌ها فکر نمی‌کنند و مایکروسافت با این روش، کاربران را در معرض خطراتی قرار می‌دهد که از آن‌ها آگاهی ندارند.

به عبارتی کاربران می‌توانستند از همان ابتدا ذخیره‌ی عکس‌های فوری را متوقف کنند، فیلتر اضافه کنند یا تجربه‌ی خود را سفارشی کنند، ولی این احتمال وجود داشت که برخی، تغییر تنظیمات پیش‌فرض را نادیده بگیرند.

امکان غیرفعال‌کردن قابلیت ریکال در ویندوزهای خانگی و سازمانی

کاربران برای غیرفعال‌کردن ریکال می‌توانند به بخش تنظیمات سیستم بروند، از منوی حریم خصوصی و امنیت، روی گزینه‌ی ریکال و اسنپ‌شات‌ها کلیک و سپس ذخیره‌سازی تصاویر را غیرفعال کنند. البته مایکروسافت راه ساده‌تری را هم برای این کار در نظر گرفته است: با کلیک راست روی آیکون ریکال در سمت راست تسک‌بار می‌توان به‌راحتی گزینه‌ی Pause یا غیرفعال‌کردن موقت را انتخاب کرد. فعال‌سازی مجدد ریکال نیز از طریق همین منو امکان‌پذیر خواهد بود.

در سازمان‌هایی که از ویندوز Enterprise استفاده می‌کنند، ادمین‌های بخش آی‌تی می‌توانند ذخیره‌ی خودکار اسکرین‌شات‌های ریکال را با استفاده از قابلیت Group Policy یا Mobile Device Management Policy غیرفعال کنند. در این صورت تمام اسکرین‌شات‌های ذخیره‌شده از دستگاه‌های کاربران حذف می‌شوند و کاربران امکان فعال‌سازی و ذخیره‌کردن تصاویر ریکال را نخواهند داشت.

ذخیره‌سازی تصاویر بدون اتصال به اینترنت

ریکال در مرورگرهای مبتنی‌بر کرومیوم مانند گوگل کروم، فایرفاکس، اپرا و اج، از مرور خصوصی یا Private کاربران اسکرین‌شات نمی‌گیرد.

امنیت داخلی

مدل امنیت محتوای ریکال، کاملاً مشابه سایر محتوایی است که کاربران در سیستم خود دارند. مایکروسافت تلاش کرده است سیستم‌های جدید سرفیس و سایر پی‌سی‌های هوش مصنوعی مبتنی بر ویندوز را با برترین سخت‌افزارها و نرم‌افزارها تا حد ممکن امن نگه دارد:

• هسته‌ی امنیتی یا Secured-core: تمام کامپیوترهای شخصی +Copilot به هسته‌ی امن مایکروسافت مجهزند. ویژگی سکیور کور بالاترین استاندارد امنیتی برای دستگاه‌های ویندوز ۱۱ است که در پی‌سی‌های مصرف‌کنندگان گنجانده خواهد شد.
• تمام سیستم‌های +Copilot به‌طور پیش‌فرض از پردازنده‌ی امنیتی Microsoft Pluton استفاده می‌کنند.
• پی‌سی‌های +Copilot با سخت‌افزارهای سازگار با Windows Hello Enhanced عرضه می‌شوند که با استفاده از داده‌های بیومتریک یا پین مخصوص، ورود امن‌تری را به دستگاه فراهم می‌کند.

امکان فیلتر کردن برنامه‌ها و صفحات حساس وب

مایکروسافت به کاربران اختیار داده است تا برنامه‌ها و صفحات وب مورد نظر خود را که نمی‌خواهند ریکال از آن‌ها اسکرین‌شات بگیرد، فیلتر کنند. بنابراین موضوع عکس‌گرفتن از داده‌های حساس کاربران، کاملاً به خود آن‌ها بستگی خواهد داشت؛ زیرا می‌توانند اپلیکیشن‌های بانکی یا سایر برنامه‌هایی را که نیازمند گذرواژه‌های مهم هستند، فیلتر کنند.

کاربران برای مدیریت فیلتر کردن صفحات وب نیز همان مسیری را طی می‌کنند که برای غیرفعال‌کردن این قابلیت گفته بودیم:

سپس اسم وب‌سایت به تنظیمات Websites to filter اضافه می‌شود. برای فیلتر کردن برنامه‌ها نیز همین روال طی می‌شود و  کافی است کاربران نام برنامه را در تنظیمات Apps to filter وارد کنند.

حذف دلخواه اسکرین‌شات‌ها

هنگامی‌ که فضای ذخیره‌سازی اسکرین‌شات‌ها پر شود، تصاویر قدیمی به‌صورت خودکار حذف می‌شوند. بااین‌حال کاربران هر زمان که بخواهند، مثلاً در پایان هر روز کاری، می‌توانند شخصاً اسکرین‌شات‌های ریکال را حذف کنند.

در فاصله‌ی ژوئن ۲۰۲۴ تا آوریل ۲۰۲۵ مایکروسافت مجموعه اقدامات امنیتی بیشتری را در راستای رفع نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی و امنیت کاربران در نظر گرفت:

فعال‌سازی اختیاری (Opt-In)

در نسخه اولیه، ریکال به‌طور پیش‌فرض روی سیستم فعال بود؛ موضوعی که خشم بسیاری از کاربران را برانگیخت. حالا مایکروسافت این رویه را به‌کلی تغییر داده: ریکال فقط در صورتی فعال می‌شود که کاربر خودش آن را از تنظیمات ویندوز روشن کند. این یعنی هیچ داده‌ای بدون رضایت کاربر ثبت نمی‌شود و نگرانی خاصی پیرامون ضبط ناخواسته فعالیت‌ها وجود نخواهد داشت.

تأیید هویت با روش‌های بیومتریک

تمام داده‌هایی که توسط ریکال ذخیره می‌شوند، تنها پس از احراز هویت از طریق Windows Hello در دسترس کاربر خواهند بود. یعنی اگر دستگاه شما قفل باشد یا شخص دیگری بخواهد به تاریخچه ریکال دسترسی پیدا کند، بدون روش‌های بیومتریک کاری از پیش نمی‌برد.

ذخیره‌سازی محلی و رمزگذاری‌شده

به گفته‌ی مایکروسافت همهٔ اسکرین‌شات‌ها به‌صورت رمزنگاری‌شده فقط در کامپیوتر خود کاربر ذخیره می‌شوند و هیچ‌گونه انتقالی به سرورهای مایکروسافت صورت نمی‌گیرد. گرچه ثبت محلی داده‌ها پیش‌ازاین نیز عنوان شده بود، اما با تمهیدات جدید شرکت دیگر کاربران ویندوزهای عادی نیازی به رمزگذاری شخصی داده‌های خود با برنامه‌های واسط ندارند.

فیلترکردن اطلاعات حساس

مایکروسافت سیستمی طراحی کرد که اطلاعات حساس مانند رمز عبور، کارت‌های اعتباری، و شماره‌های محرمانه را از فرایند ضبط حذف می‌کند. به‌این‌ترتیب یکی از بزرگ‌ترین انتقاداتی از زمان معرفی ریکال مطرح شده بود، با اضافه‌شدن این لایه‌ی امنیتی کنار می‌رود.

کنترل‌های کامل در دست کاربران

مایکروسافت امکان مدیریت کامل داده‌های ریکال را برای کاربران فراهم کرد: در این مرحله امکان حذف تک‌تک یا همهٔ اسکرین‌شات‌ها، توقف موقت فرایند ضبط و تنظیمات حذف یا استثناکردن برنامه‌ها یا وبسایت‌های خاص از فرایند ذخیره‌سازی اسکرین‌شات‌های ریکال در اختیار کاربران قرار گرفت.

بازطراحی معماری امنیتی ریکال

در پاسخ به انتقادات، مایکروسافت معماری امنیتی ریکال را بازطراحی کرد: حالا این قابلیت در پشت‌صحنه، از مکانیزم‌هایی مثل rate-limiting برای جلوگیری از حملات پی‌درپی و تلاش‌های سریع برای دسترسی غیرمجاز (بروت فورس) استفاده می‌کند.

برای درک بهتر مشکلات بالقوه‌ی امنیتی ریکال، بیایید چند سناریوی مختلف را با هم مرور کنیم:

۱) فرض کنید روی یک کامپیوتر عمومی (مثلاً در کتابخانه) کارهای بانکی‌تان را انجام می‌دهید یا خرید آنلاین می‌کنید و هیچ اطلاعی از فعال‌بودن ویژگی ریکال روی این سیستم ندارید. فردی که پس از شما پشت سیستم می‌نشیند، می‌توانند به تایم‌لاین ریکال برود و تمام اطلاعات بانکی، آدرس‌ها و پسوردهای شما را بردارد.

این سناریو با تمهیدات جدید امنیتی مایکروسافت و اصلاحات جدید مبنی بر اسکین‌شات نگرفتن از داده‌های حساس شخصی و بانکی، تا حد زیادی غیرمحتمل خواهد بود.

۲) فرض کنید در محیط کار خود از کامپیوتر شرکت استفاده می‌کنید. مسلماً رئیس شرکت، مدیر بخش شبکه و سایر افرادی که به کامپیوتر شما دسترسی دارند، همین حالا هم می‌توانند فعالیت‌های شما را روی سیستم ببینند. در اغلب محیط‌های کاری، کارمندان به‌خوبی می‌دانند که مدیران به‌منظور بررسی عملکرد و میزان بهره‌وری آن‌ها یا ردیابی خروجی وظایفی که به آن‌ها محول شده است، سیستم را نظارت می‌کنند و برای این کار به قابلیت ریکال نیازی ندارند.

۳) فرض سوم این است که شما برای کامپیوتر خانگی خود هیچ پروفایل و گذرواژه‌ای تنظیم نکرده‌اید. آیا هر فردی که وارد خانه‌ی شما شود و از کامپیوترتان استفاده کند، به‌راحتی به تاریخچه‌ی ریکال شما دسترسی خواهد داشت؟

تا پیش ز این منتقدان بر این باور بودند که حتی اگر حافظه‌ی مرورگر و برنامه‌های دیگرتان را پاک‌ کرده باشید، سایر افراد خانواده، مهمان‌ها یا حتی غریبه‌ها با دسترسی به سیستم می‌توانند تاریخچه‌ی ریکال شما را مشاهده کنند. اما صحت این سناریو نیز باتوجه‌به لایه‌های امنیتی جدید که دسترسی به داده‌ها را منوط به احراز هویت بیومتریک می‌کند، منتفی می‌شود.

۴) در آخرین سناریو، لپ‌تاپ شما هک یا دزدیده می‌شود. اگر هک شده باشید، احتمالاً رمزگذاری کمکی به حفظ داده‌های شما نمی‌کند. درصورتی‌که سارقان سیستم شما را بدزدند، میزان دسترسی به دادها به نحوه‌ی رمزگذاری شما بستگی خواهد داشت. بازهم این سناریو درمورد سیستم‌های فعلی کاربران صادق است و صرفاً به پی‌سی‌های هوش مصنوعی ویندوزی محدود نیست.

مسیر ریکال برای رسیدن به نسخه‌ی نهایی، چیزی شبیه به رفت‌وآمد دائمی میان هیجان، اصلاح و تأخیر بود. مایکروسافت چندین بار وعده‌ی انتشار قابلیت را داد و سپس عقب نشست و هر بار، همراه با توضیحاتی دربارهٔ نگرانی‌های امنیتی، نارضایتی کاربران و «نیاز به بازطراحی». در ادامه نگاهی می‌اندازیم به نقاط کلیدی این مسیر پرفرازونشیب:

• ۲۰ می ۲۰۲۴؛ معرفی اولیه Recall در کنفرانس Build

مایکروسافت در جریان رویداد بلید، ویژگی ریکال را برای ویندوز ۱۱ معرفی کرد؛ قابلیتی که از طریق هوش مصنوعی و اسکرین‌شات‌های مداوم، تاریخچه‌ای جست‌وجو پذیر از همه فعالیت‌های کاربر ایجاد می‌کرد. همان‌جا بود که بحث‌ها درباره نقض حریم خصوصی آغاز شد.

• ژوئن ۲۰۲۴؛ موج اول انتقادها و تعویق عرضه عمومی

قرار بود ریکال هم‌زمان با عرضه‌ی لپ‌تاپ‌های جدید Copilot+ منتشر شود، اما به‌دلیل انتقادهای شدید از سوی کارشناسان امنیتی و فعالان حریم خصوصی، مایکروسافت تصمیم گرفت عرضه عمومی را متوقف و آن را فقط در قالب پیش‌نمایش ارائه کند.

• آگوست ۲۰۲۴؛ اولین تاریخ وعده‌داده‌شده برای نسخه Insider

مایکروسافت اعلام کرد که کاربران ویندوز اینسایدر در ماه آگوست به نسخه آزمایشی ریکال دسترسی خواهند داشت، ولی این وعده عملی نشد.

• ۳۱ اکتبر ۲۰۲۴؛ تعویق دوباره: نسخه‌ اینسایدر به دسامبر موکول شد

در بیانیه‌ای رسمی، مایکروسافت اعلام کرد که هنوز در حال تقویت امنیت ریکال است و انتشار نسخه اینسایدر به دسامبر منتقل می‌شود. رسانه‌ها این تصمیم را به‌عنوان نشانه‌ای از جدی بودن فشارها تحلیل کردند.

• دسامبر ۲۰۲۴؛ انتشار نسخه‌ی آزمایشی

نسخه پیش‌نمایش ریکال برای اعضای Dev Channel منتشر شد. در این نسخه، بسیاری از تغییرات امنیتی جدید اعمال شده بود و کاربران می‌توانستند بازخورد مستقیم ارائه دهند.

• آوریل ۲۰۲۵؛ عرضه عمومی ریکال برای کامپیوترهای کوپایلت پلاس

پس از یک سال، ریکال به‌صورت رسمی برای عموم عرضه شد، اما فقط برای دستگاه‌هایی مجهز‌به سخت‌افزار اعلام‌شده‌ی سیستم‌های کوپایلت پلاس. این نسخه نهایی از فعال‌سازی اختیاری، رمزنگاری داده‌ها، کنترل کامل کاربر و محدودیت‌های سخت‌افزاری بهره می‌برد.

مایکروسافت می‌دانست که اگر بخواهد ریکال را از یک بحران رسانه‌ای به ابزاری کاربرپسند و مفید تبدیل کند، باید تمامی انتقادات را برطرف کند و دقیقاً همین کار را کرد. از تغییر حالت پیش‌فرض به فعال‌سازی اختیاری گرفته تا ایجاد لایه‌های چندگانه امنیتی همه‌چیز حکایت از این دارد که مایکروسافت جدی‌تر از همیشه روی امنیت کاربران خود تمرکز کرده است.

درنهایت ریکال در نسخه نهایی خود قطعاً امن‌تر از آن چیزی است که یک سال پیش معرفی شد. تمهیداتی مانند دسترسی محدود، رمزنگاری محلی، احراز هویت بیومتریک و کنترل کامل کاربر بر داده‌ها، ریکال را از یک تهدید امنیتی به ابزاری با ریسک قابل‌مدیریت تبدیل کرده‌اند.

موفقیت ویژگی ریکال همچنان به اعتماد کاربران بستگی دارد. بسیاری از مردم از جست‌وجو در سابقه‌ی فعالیت‌های خود استقبال می‌کنند، اما آیا تدابیر مایکروسافت افرادی را که روی ردپای دیجیتال و حریم خصوصی‌شان حساسیت زیادی دارند، راضی نگه می‌دارد؟ پاسخ این سؤال را در آینده روشن‌تر خواهیم دید.

ویژگی Recall به‌سرعت جنجال‌برانگیز شد و حتی پای تحلیلگران حوزه‌ی امنیت و دولت بریتانیا را هم وسط کشید؛ اما واقعیت این بود که هیچ‌کدام از نگرانی‌های مطرح‌شده درخصوص امنیت ریکال، در مقایسه با تهدیدات سایبری دنیای وب فعلی، مسئله‌ی جدید و بزرگی محسوب نمی‌شوند. اصطلاحاتی مانند «قابلیت ترسناک»، «ویژگی دیستوپیایی» یا «کابوس امنیتی»، عباراتی اغراق‌آمیز هستند که بیشتر از طرف رسانه‌ها برای جلب‌نظر مخاطبان مطرح می‌شوند. البته این بدان معنا نیست که امنیت داده‌هایمان را نادیده بگیریم.

در این‌ شرایط، بعید نیست بسیاری از کاربران ریکال حوصله‌ی فیلترکردن اپ‌ها و وب‌سایت‌های به‌خصوص را نداشته باشند یا از روش‌های احراز هویت بیومتریک مانند Windows Hello برای ورود به سیستم استفاده نکنند؛ اما حتی بدون ریکال، حفره‌های امنیتی سیستمی که به‌خوبی از آن مواظبت نشده، کماکان باقی خواهند ماند.

درنهایت، قابلیت ریکال با ذخیره‌ی تمام داده‌ها به‌صورت محلی و امکان غیرفعال‌کردن، فیلتر اپ‌ها و حذف اپلیکیشن‌ها، «کابوس امنیتی» به شمار نمی‌رود؛ اما کم‌توجهی به پروتکل‌های حریم شخصی و جمع‌آوری داده‌های وب‌گردی کاربران توسط شرکت‌های بزرگ فناوری دغدغه‌ی امنیتی بزرگی محسوب می‌شود که از مدت‌ها پیش وجود داشته است و باید برایش چاره‌ای اندیشید.