سقوط ارزش سهام اینتل

در سراشیبی سقوط؛ اینتل چگونه جایگاه برترش در صنعت تراشه را از دست داد؟

شنبه ۲۰ مرداد ۱۴۰۳ - ۱۳:۳۰مطالعه 15 دقیقه
اینتل روزگاری سلطان بلامنازع صنعت تراشه‌ی آمریکا بود، اما به‌خاطر چند اشتباه بزرگ در خطر ازدست‌دادن امپراتوری‌اش قرار دارد.
تبلیغات

تنها چند روز پس انتشار گزارش مالی اینتل در سه ماهه‌ی دوم سال، ارزش سهام شرکت که پیش‌تر نیز افت چشم‌گیری را در سه‌ماهه‌ی اول ۲۰۲۴ تجربه کرده بود، یک شبه ۲۶ درصد کاهش یافت. این روند در یک هفته‌ی اخیر ادامه داشته و اکنون، یک سوم از ارزش سهام اینتل نسبت به یک هفته پیش از بین رفته است. ترس بر سهامداران این غول تراشه‌ساز حاکم شده است؛ زیرا نمی‌دانند این سقوط تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.

اگرچه امسال روند کاهش درآمد اینتل متوقف شده و این شرکت کماکان بزرگ‌ترین سازنده‌ی پردازنده‌‌ برای پی‌سی و لپ‌تاپ به‌شمار می‌رود، آمار کلی فروش آن در شش‌ماهه‌ی اول سال ۲۰۲۴ کمتر از انتظار بوده است. تیم آبی که پیش‌بینی محتاطانه‌ای برای سه ماهه‌ی دوم ارائه کرده بود، حالا اعلام کرده که نه‌تنها سودی نداشته، بلکه ضرر خالص نیز ثبت کرده است! این اوضاع وخیم بیانگر تقاضای ضعیف برای محصولات اینتل است.

این مطلب در تاریخ ۲۰ مرداد ۱۴۰۳ به‌روز شد.

به نظر می‌رسد که کاربران چندان از تحولات اخیر اینتل راضی نیستند. این شرکت پس از انتشار شواهدی مبنی بر اینکه هنوز تراشه‌های معیوب نسل ۱۳ و ۱۴ را می‌فروشد، خاطرنشان کرد که اگرچه این تراشه‌ها نقایص ساختاری دارند، تلاشش را می‌کند تا این مشکل را با انتشار به‌روزرسانی برطرف کند.

به‌گفته‌ی اینتل، علت اصلی مشکلات ناپایداری پردازنده‌های دسکتاپ نسل ۱۳ و ۱۴ وجود باگ در میکروکد آن‌ها است که باعث می‌شود پردازنده درخواست ولتاژ بالاتر از حد مجاز داشته باشد و در نتیجه خارج از محدوده‌ی امن خود کار کند.

اینتل وعده داد که به‌روزرسانی میکروکد برای رفع مشکل تا اواسط آگوست (اواخر مرداد ۱۴۰۳) منتشر خواهد شد؛ اما این به‌روزرسانی نمی‌تواند پردازنده‌های آسیب‌دیده را اصلاح کند و تنها راه، تعویض آن‌ها است. بااین‌حال، تیم آبی در کمال تعجب اعلام کرد که این محصولات را از قفسه‌ها جمع‌آوری نخواهد کرد و حتی خبری از اعلام فراخوان برای تعویض تراشه‌های معیوب هم نیست. این تصمیم خشم کاربران را برانگیخت؛ تا جایی‌ که اینتل علاوه بر مواجهه با یک شکایت جمعی، افت شدید ۳۳ درصدی یک هفته‌ای را در ارزش سهامش تجربه کرد.

ارزش کل بازار اینتل از ابتدای ۲۰۲۴ از ۲۱۰ میلیارد دلار به حدود ۸۴ میلیارد دلار کاهش یافته است

این دردسر بزرگ، محصول ماجراهای ریزودرشتی است که یکی پس از دیگری اتفاق افتاد. اول از همه، تامز هاردور گزارشی در مورد تنظیم شکایت جمعی علیه اینتل به خاطر رسیدگی ضعیفش به نقایص پردازنده‌های رپتور لیک منتشر کرد. تیم آبی فقط به افزایش مدت گارانتی محصولات خود به پنج سال اکتفا کرد و شاکیان از این نگران‌اند که غول فناوری در آینده به همین ضمانت‌نامه هم پایبند نباشد. بدین ترتیب، شاکیان در حال حاضر مشغول جمع‌آوری امضا برای استشهادیه هستند تا دادگاه تعیین کند که نقص پردازنده‌های چقدر به کاربران ضرر زده است.

تامز هاردور در مورد سقوط سهام اینتل نیز گزارشی منتشر کرد که جزئیات آن شوکه کننده است: تنها در عرض ۲۴ ساعت، ارزش سهام اینتل تا ۳۰ درصد سقوط کرد و ۳۹ میلیارد دلار از ارزش این غول فناوری کاسته شد. باورش سخت است اما ارزش کل بازار اینتل از ابتدای سال جاری میلادی با افت ۶۰ درصدی از ۲۱۰ میلیارد دلار به حدود ۸۴ میلیارد دلار کاهش یافته است.

بدنامی‌های عبرت‌آموز؛ ۶ فاجعه باورنکردنی در دنیای سخت‌افزار پی‌سی
بدنامی‌های عبرت‌آموز؛ ۶ فاجعه باورنکردنی در دنیای سخت‌افزار پی‌سی
مطالعه '7

مشکلات تراشه‌های رپتور لیک احتمالاً تنها دلیل سقوط سهام اینتل نیست. این غول فناوری پیش‌تر اعلام کرده بود که در سه ماهه‌ی دوم ضرر کرده است و اکنون می‌خواهد ۱۵ هزار نفر از کارکنانش در سرتاسر جهان را اخراج کند. ضرر ۱٫۶ میلیارد دلاری سه‌ماهه و اخراجی‌های گسترده، قبل از انتشار خبر شکست رپتور لیک کمر سهام اینتل را شکسته بود.

تیم آبی که در حال آماده‌سازی مجموعه‌ای جذاب از محصولات جدید است، احتمال دارد با پاسخگویی ضعیفش در قضیه‌ی نقایص پردازنده‌های رپتور لیک اعتماد مصرف‌کنندگان را از دست بدهد و مشتریان را برای خرید محصولات آینده‌اش دچار تردید کند. این تراشه‌ساز بزرگ اگر بخواهد دوباره در بازی پردازنده‌ها پیشتاز شود، باید تک‌تک گام‌هایش را در این مسیر با احتیاط بردارد.

کپی لینک

شروع لغزش اینتل از ده‌ها سال پیش

وضعیت فعلی، شرایط سختی را برای پت گلسینگر، مدیرعامل اینتل ایجاد کرده است. او سه سال پیش سکان هدایت تراشه‌ساز بزرگ آمریکایی را در دست گرفت، اما مشکلات اینتل به ده‌ها سال پیش برمی‌گردد.

اینتل که زمانی نامش مترادف با «سیلیکون ولی» بود، پیش از بازگشت گلسینگر به این شرکت در سال ۲۰۲۱، به تدریج برتری خود را در تولید محصولات نیمه‌هادی به رقبای خارجی همچون TSMC تایوان باخته بود. تیم آبی اکنون در تلاش‌هایی پرخطر، در هر سه ماهه میلیاردها دلار برای بازپس‌گیری زمین بازی هزینه می‌کند.

اینتل سال‌ها ارزشمندترین تراشه‌ساز آمریکا بود، اما حالا ارزش بازارش یک‌شانزدهم انویدیا است

گلسینگر اخیراً در جمع سرمایه‌گذاران شرکت گفت: «مهم‌ترین وظیفه‌ی ما، تلاش برای بستن شکاف فناوری ایجاد‌شده به دلیل بیش از یک دهه اهمال در سرمایه‌گذاری است.» گلسینگر تأکید کرد اینتل هنوز در مسیر رسیدن به چشم‌انداز سال ۲۰۲۶ است، اما سرمایه‌گذاران به اوضاع شرکت خوشبین نیستند.

سهام اینتل با حدود ۶۰ درصد افت قیمت در سال ۲۰۲۴، بدترین عملکرد را در میان شرکت‌های فناوری فهرست S&P 500 داشته است. در سوی دیگر میدان، انویدیا، تراشه‌ساز آمریکایی و سوپر میکرو کامپیوتر ایستاده‌اند که با افزایش تقاضا برای سرورهای هوش مصنوعی، رشد حیرت‌انگیزی را تجربه می‌کنند.

پت گلسینگر مدیرعامل اینتل
پت گلسینگر مدیرعامل اینتل

اینتل که سال‌ها ارزشمندترین تراشه‌ساز ایالات متحده بود، اکنون از نظر ارزش بازار نه‌تنها فقط یک‌شانزدهم انویدیا است، بلکه از تمام رقبای دیگر یعنی تگزاس اینسترومنتس، کوالکام، برادکام و AMD کوچک‌تر شده است. نباید فراموش کرد که این شرکت، چندین دهه بزرگترین شرکت نیمه‌هادی جهان از نظر فروش بود، اما اکنون در هفت فصل پیاپی کاهش درآمد داشته است. بزرگ‌ترین تراشه‌ساز اواخر قرن بیستم، سال گذشته از انویدیا عقب ماند و اکنون زیر غبار تاخت‌وتاز تیم سبز گم شده است.

گلسینگر سراغ مدل کسب‌وکار پرریسکی رفته است. او دارد اینتل را به سمتی هدایت می‌کند که به‌جز تولید پردازنده برای خود، برای شرکت‌های دیگری مثل انویدیا، اپل و کوالکام نیز تراشه بسازد. اینتل در این مسیر، با رقبای قدرتمندی همچون TSMC و سامسونگ مواجه است و موفقیتش در جذب مشتریان، به تواناییش در کسب دوباره‌ی رهبری تولیدکنندگان بستگی دارد.

شرکت‌های نیمه‌هادی، جایگزینی برای TSMC می‌خواهند تا مجبور نباشند در شرایطی که سایه‌ی جنگ بر سر تایوان سنگینی می‌کند، تنها به یک تأمین‌کننده تکیه کنند. رهبران سیاسی ایالات متحده اینتل را قهرمان آمریکایی تراشه می‌نامند و می‌گویند این شرکت بخش مهمی از زنجیره‌ی تأمین پردازنده‌های آمریکا است.

شرکت‌های نیمه‌هادی، جایگزینی برای TSMC می‌خواهند تا مجبور نباشند تنها به یک تأمین‌کننده تکیه کنند

نیکلاس براتویت، یکی از مدیران سلستا کپیتال، مؤسسه‌ای که در شرکت‌های مرتبط با نیمه‌هادی سرمایه‌گذاری می‌کند، در این مورد می‌گوید: «اینتل شرکت بزرگ و نمادینی در صنعت نیمه هادی است و سال‌ها در این عرصه یکه‌تاز بوده است. من فکر می‌کنم چنین شرکتی ارزش تلاش برای نجاتش را دارد و باید به رقابت برگردد.» بااین‌حال، به نظر نمی‌رسد تلاش‌های اینتل چندان موفقیت‌آمیز بوده باشد. آکشارا باسی، تحلیلگر کانترپوینت می‌گوید: «فکر می‌کنم دو سه سالی است که از اینتل می‌شنویم سه‌ماهه‌ی بعدی اوضاع بهتر خواهد شد، اما خبری نمی‌شود.»

تیم آبی سال‌ها است که قافیه را باخته است. درواقع اینتل پس از عرضه‌ی آیفون در سال ۲۰۰۷، بازار تراشه‌های موبایل را از دست داد و اکنون نیز اگرچه شوق فراوانی برای ورود به حوزه‌ی هوش مصنوعی دارد، هنوز نتوانسته شرکت‌هایی مانند متا، مایکروسافت و گوگل را مجاب کند به‌جای تراشه‌های انویدیا محصولات او را سفارش دهند. بزرگ‌ترین تراشه‌ساز جهان چطور به این روز افتاد؟

کپی لینک

فرصت از دست‌رفته‌ای به نام آیفون

آیفون می‌توانست تراشه‌ی اینتل را در دل خود داشته باشد. والتر ایزاکسون در سال ۲۰۱۱ در کتاب زندگینامه‌ی استیو جابز فاش کرد زمانی که اپل اولین آیفون را توسعه داد، استیو جابز با پل اوتلینی، مدیرعامل سابق اینتل ملاقات کرد تا در مورد استفاده از تراشه‌های اینتل در آیفون (که هنوز عرضه نشده بود) بحث کنند. اولین نسل آیفون با سیستم‌عامل مک‌اواس به بازار عرضه شد و منطقی بود که اپل بخواهد از تراشه‌های اینتل در آن استفاده کند، چرا که بهترین رایانه‌های آن زمان از همین تراشه‌ها بهره می‌بردند.

اما جابز تراشه‌های اینتل را به دو علت کنار گذاشت: نخست این که اینتل در تأمین آن‌ها بسیار کند بود و دوم این که اپل نمی‌خواست آن تراشه‌ها به رقبایش نیز فروخته شوند. به گفته‌ی ایزاکسون، این دو غول فناوری نتوانستند بر سر قیمت و مالکیت معنوی تراشه‌ها به توافق برسند. بدین‌ترتیب معامله متوقف شد و اپل نیز سامسونگ را به یاری طلبید.

نمایی از معرفی آیفون 3GS توسط استیو جابز
استیو جابز، بنیانگذار و مدیرعامل سابق اپل در حال معرفی آیفون 3GS

نخستین آیفون با تراشه‌ی سامسونگ عرضه شد. اپل شرکت PA Semi را در سال ۲۰۰۸ خرید و اولین تراشه‌ی ساخت خود را در سال ۲۰۱۰ رونمایی کرد. تنها طی ۵ سال، فروش سالانه‌ی آیفون از ۱۰۰ میلیون دستگاه گذشت. آمار فروش گوشی‌های هوشمند اعم‌از گوشی‌های اندرویدی و آیفون در سال ۲۰۱۰ از آمار فروش رایانه‌های شخصی پیشی گرفت. عصر یکه‌تازی موبایل آغاز شده بود.

اپل قصد داشت نخستین آیفون را با تراشه‌ی اینتل عرضه کند

تمام گوشی‌های هوشمند امروزی، به جای فناوری x86 اینتل از تراشه‌های مبتنی بر معماری آرم استفاده می‌کنند. معماری x86 در سال ۱۹۸۱ برای رایانه‌های شخصی طراحی شد و هنوز هم به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. تراشه‌هایی که اپل و کوالکام با استفاده از معماری آرم می‌سازند، نسبت به پردازنده‌های اینتل انرژی بسیار کمتری مصرف می‌کنند و به همین دلیل انتخاب بسیار بهتری برای دستگاه‌های کوچک متکی به باتری همچون گوشی‌های هوشمند هستند.

تراشه‌های مبتنی بر معماری آرم به دلیل حجم عظیم تولید و نیاز صنعت موبایل به عملکرد سریع‌تر و ارائه‌ی ویژگی‌های جدید در هر سال، به سرعت بهبود یافتند. اپل سفارش‌های عظیمی نزد TSMC ثبت کرد که نخستین مورد آن سفارش ساخت قلب تپنده‌ی آیفون ۶ یعنی تراشه‌ی A8 در سال ۲۰۱۴ بود. سفارش‌های کوپرتینونشین‌ها، سیل پول نقد را به سوی TSMC جاری کرد. شرکت تایوانی به بهترین شکل ممکن از این نقدینگی برای ارتقای سالانه‌ی تجهیزاتش استفاده کرد و به تدریج از اینتل پیشی گرفت.

در پایان دهه‌ی ۲۰۱۰، پردازنده‌های گوشی‌های پرچمدار، در عین مصرف انرژی بسیار پایین‌تر، در برخی از بنچمارک‌ها تراشه‌های دسکتاپ و لپتاپ اینتل را به چالش می‌کشیدند. در سال ۲۰۱۷، اپل و کوالکام شروع به افزودن واحدهای پردازش عصبی (NPU) برای قابلیت‌های هوش مصنوعی به تراشه‌های خود کردند تا برگ برنده‌ی دیگری در رقابت با پردازنده‌های اینتل رو کنند. تیم آبی دیر به این عرصه پیوست و نخستین پردازنده‌ی مجهز به NPU خود را اواخر سال گذشته عرضه کرد و بدین ترتیب از همان ۷ سال پیش به تدریج بخش زیادی از سهم خود در بازار تراشه‌های PC را به تراشه‌های انقلابی آرم واگذار کرد.

اپل در سال ۲۰۲۰ پردازنده‌های اینتل را از رایانه‌های دسکتاپ و لپ‌تاپ خود کنار گذاشت. از آن موقع تاکنون مک‌ها فقط با تراشه‌های مبتنی بر معماری آرم عرضه می‌شوند. امسال قرار است برخی از لپ‌تاپ‌های شاخص ویندوزی ازجمله سرفیس‌های مایکروسافت با تراشه‌های آرم عرضه شوند. لپ‌تاپ‌های ارزان‌قیمت مجهز به سیستم‌عامل کروم‌اواس گوگل نیز به طور فزاینده‌ای به این تراشه‌ها روی آورده‌اند. میکاکو کیتاگاوا، تحلیلگر گارتنر در این مورد می‌گوید: «بخش بزرگی از افت سهم بازار اینتل به‌خاطر خداحافظی اپل با پردازنده‌هایش است. کوپرتینونشین‌ها به تنهایی حدود ۱۰ درصد از بازار رایانه‌های شخصی جهان را در اختیار دارند.»

اپل از سال ۲۰۲۰ پردازنده‌های اینتل را از رایانه‌های دسکتاپ و لپ‌تاپ خود کنار گذاشت

تیم آبی تلاش‌هایی نیز برای ورود به بازار گوشی‌های هوشمند داشته است. در سال ۲۰۱۲ اینتل تراشه‌ی موبایل مبتنی بر x86 خود را با نام Atom عرضه کرد که در زنفون ایسوس استفاده شد؛ اما هرگز استقبال خوبی از آن نشد و خط تولید این تراشه سه سال بعد برچیده شد. غفلت اینتل از انقلاب گوشی‌های هوشمند، زمینه را برای یک دهه عقب‌افتادگی از رقبا مهیا کرد.

کپی لینک

همه‌چیز به ترانزیستورها برمی‌گردد

تراشه‌ها با افزایش تعداد ترانزیستورهایشان سریع‌تر می‌شوند. تعداد ترانزیستور بیشتر، به پردازنده اجازه می‌دهد محاسبات بیشتری انجام دهد. اولین ریزپردازنده‌ی اینتل که intel 4004 نام داشت و در سال ۱۹۷۱ ارائه شد، حدود دو هزار ترانزیستور داشت. برخی از تراشه‌های امروزی ده‌ها میلیارد ترانزیستور دارند.

شرکت‌های نیمه‌هادی، درعین کوچک کردن تراشه‌ها، ترانزیستورهای بیشتری روی آن‌ها قرار می‌دهند. اندازه‌ی ترانزیستور، بیانگر سطح فناوری لیتوگرافی تراشه است. بدین صورت که هرچه کوچک‌تر باشد تراشه‌ی قدرتمندتر و کم‌مصرف‌تری خواهیم داشت. تراشه‌ی 4004 اینتل از فرآیند تولید ۱۰ میکرومتری (۱۰ هزار نانومتری) استفاده می‌کرد، در‌حالی که امروزه جدیدترین تراشه‌های TSMC از لیتوگرافی بسیار پیشرفته‌ی ۳ نانومتری استفاده می‌کنند. آخرین محصولات اینتل لیتوگرافی ۷ نانومتری دارند.

مهندسان شرکت‌های نیمه‌هادی به طراحی سالانه‌ی پردازنده‌های کوچک‌تر افتخار می‌کردند. یکی از مدیرانی که در دهه‌ی ۱۹۸۰ در اینتل کار می‌کرد می‌گفت مهندسان متخصص لیتوگرافی، جواهرات تاج سلطنت این شرکت هستند. پیش‌بینی گوردن مور، یکی از بنیان‌گذاران اینتل در دهه‌ی ۱۹۶۰ که بعد‌ها به قانون مور شهرت یافت، ده‌ها سال است که سنگ‌بنای دنیای فناوری است. این قانون می‌گوید تراکم ترانزیستورهای روی تراشه‌ها و در نتیجه قدرت محاسباتی آن‌ها تقریباً هر دو سال یک بار دو برابر و قیمت آن‌ها ارزان‌تر می‌شود.

گوردن مور؛ بنیان‌گذار اینتل، خالق قانون مور و دنیای مدرن
اختراعات گوردن مور به پایه‌ریزی دنیای مدرن کمک کرد؛ بی‌دلیل نیست او از محبوب‌ترین و تاثیرگذارترین چهره‌های سیلیکون‌ولی و دنیای تراشه شناخته می‌شود.
مرجان شیخی
مطالعه '25
گوردن مور؛ بنیان‌گذار اینتل، خالق قانون مور و دنیای مدرن

قانون مور بدان معنا است که شرکای نرم‌افزاری اینتل همچون مایکروسافت می‌توانند روی نسل بعدی رایانه‌های شخصی یا سرورهایی قدرتمندتر از نسل فعلی حساب کنند. این قانون نزدیک به ۵۰ سال برای اینتل جواب داد. انتظارات برای تداوم پیشرفت در تیم آبی آن‌قدر بالا بود که یک نام مستعار هم برایش گذاشته بودند و آن را توسعه‌ی تیک‌تاکی می‌نامیدند. اینتل هر دو سال یک بار تراشه‌ی جدیدی با لیتوگرافی جدید منتشر می‌کرد (تیک) و سال بعد فناوری و طراحی آن را مقداری بهبود می‌داد (تاک).

اینتل در سال ۲۰۱۵ ناچار شد برای اولین بار بیش از ۲ سال روی یک لیتوگرافی بماند

در سال ۲۰۱۵ و در زمان مدیرعاملی برایان کرزانیچ، تجاری‌سازی فرایند جدید ۱۰ نانومتری اینتل به تعویق افتاد و این شرکت ناچار شد بیش از عادت همیشگی ۲ ساله‌اش، یک لیتوگرافی را ادامه دهد. غول آمریکایی آن سال هم ناچار شد پردازنده‌های پی‌سی و سرور خود را با فرایند ۱۴ نانومتری عرضه کند. با عرضه‌ی دوباره‌ی تراشه‌هایی با لیتوگرافی ۱۴ نانومتری در سال ۲۰۱۷، فرایند تیک‌تاک اینتل برای اولین بار طی دهه‌ها تبدیل به تیک‌تاک‌تاک شده بود. مقامات اینتل می‌گویند این مشکل ناشی از سرمایه‌گذاری ناکافی به‌ویژه در بخش ماشین‌های لیتوگرافی EUV محصول ASML بود که TSMC مشتاقانه از آن‌ها استقبال کرد و خود را جلو انداخت.

ASML؛ شرکت کوچک هلندی که به بزرگ‌ترین مونوپولی دنیای تراشه‌ تبدیل شد [همراه با ویدئو]
ASML تنها شرکت دنیا است که می‌تواند دستگاه‌های بسیار پیچیده‌ای را برای تولید پیشرفته‌ترین تراشه‌ها بسازد؛ این شرکت هلندی چگونه بقای صنعت تراشه‌سازی را به‌خود وابسته کرده است؟
مرجان شیخی
مطالعه '13
ASML؛ شرکت کوچک هلندی که به بزرگ‌ترین مونوپولی دنیای تراشه‌ تبدیل شد [همراه با ویدئو]

راه برای تأخیرهای بعدی در اینتل باز شد. این شرکت از ضرب‌الأجل خود برای فرایند بعدی یعنی لیتوگرافی ۷ نانومتری جا ماند و چوب آن را هم پس از انتشار گزارش‌های مالی سال ۲۰۲۰ خورد. با آشکار شدن افت درآمد آن سال، سهام اینتل سقوط کرد و راه را برای کنارگیری مدیرعامل قبلی و جایگزینی او با گلسینگر که پیش‌تر یکی از مهندسان شرکت بود، باز کرد.

در حالی که اینتل در تلاش برای حفظ سرعت پیشرفت افسانه‌ای خود بود، یکی از رقبای تاریخی آن در بازار تراشه‌های سرور و رایانه‌های شخصی، یعنی AMD، از این فرصت به بهترین نحو استفاده کرد. ای‌ام‌دی بیشتر یک طراح تراشه است تا سازنده‌ی آن. این شرکت تراشه‌های خود را در کالیفرنیا طراحی می‌کند و سپس سازندگانی همچون TSMC یا GlobalFoundries آن‌ها را برایش تولید می‌کنند. از آنجا که TSMC برخلاف اینتل هنگام گذار به فرایندهای ۱۰ و ۷ نانومتری با مشکل خاصی مواجه نشد، تراشه‌های ای‌ام‌دی در نیمه‌ی دوم دهه‌ی ۲۰۱۰ به سطح محصولات اینتل رسیدند و حتی در برخی کاربرد‌های خاص از محصولات تیم رقیب جلو زدند.

پت گلسینگر و لیزا سو کنار یکدیگر
پت گلسینگر در کنار لیسا سو، مدیرعامل ای‌ام‌دی

ای‌ام‌دی که یک دهه پیش سهم اندکی در بازار پردازنده‌های سرور را داشت، حالا شروع به تصاحب سهم اینتل در این صنعت کرده بود. تیم قرمز بیش از ۲۰ درصد از کل پردازنده‌های سرور فروخته شده در سال ۲۰۲۲ را تولید کرد و براساس تخمین سال گذشته کانترپوینت، فروشش در آن سال با رشد چشمگیر ۶۲ درصدی همراه بود. سرانجام در پایان آن سال، سهم بازار ای‌ام‌دی بالاتر از اینتل قرار گرفت.

کپی لینک

جا ماندن از قطار هوش مصنوعی

واحدهای پردازش گرافیکی یا GPUها ابتدا برای اجرای بازی‌های رایانه‌ای سنگین طراحی شده بودند، اما دانشمندان کامپیوتر می‌دانستند که این محصولات برای اجرای محاسبات موازی الگوریتم‌های هوش مصنوعی نیز ایدئال هستند.

پس از عرضه‌ی چت‌بات جنجالی ChatGPT در سال ۲۰۲۲، انویدیا توانست فروش خود را تنها طی یک سال سه برابر کند. تراشه‌های گران‌‌قیمت سرور بار دیگر مورد توجه شرکت‌ها قرار گرفتند و غول‌های فناوری دوباره شروع به توسعه‌ی سرورهای پرهزینه کردند. امروزه در سرورهای مبتنی بر GPU ویژه‌ی هوش مصنوعی، گاهی اوقات تا هشت پردازنده‌ی گرافیکی انویدیا را تنها با یک پردازنده‌ی اینتل جفت می‌کنند. بدین‌ترتیب در حالی که در سرورهای قدیمی، پردازنده‌ی اینتل تقریباً همیشه گران‌ترین و مهم‌ترین بخش سیستم بود، اکنون تراشه‌های انویدیا گران‌ترین تجهیزات در سرورهای مبتنی بر GPU هستند.

اکنون تراشه‌های انویدیا به‌جای اینتل گران‌ترین تجهیزات در سرورهای مبتنی بر GPU هستند

انویدیا با معرفی نسخه‌ای از آخرین GPU‌های خود به نام Blackwell قصد دارد دست اینتل را کاملاً از بازار سرورهای هوش مصنوعی قطع کند. در این گرافیک‌ها، دو پردازنده‌ی گرافیکی انویدیا B100 با یک پردازنده‌ی مرکزی مبتنی بر معماری آرم جفت شده‌اند. تقریباً تمام پردازنده‌های گرافیکی انویدیا که برای هوش مصنوعی استفاده می‌شوند، تولید TSMC هستند و در ساخت آن‌ها از تکنیک‌های پیشرفته و جدیدترین لیتوگرافی استفاده شده است.

جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا در حال صحبت پردازنده‌ی گرافیکی در دست
جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا در حال معرفی پردازنده‌‌های گرافیکی این شرکت

اینتل به جز یک تراشه‌ی هوش مصنوعی به نام Gaudi 3، محصول در خوری برای رقابت با شتاب‌دهنده‌های هوش مصنوعی انویدیا ندارد. تیم آبی در سال ۲۰۱۸، Habana Labs را خرید تا فناوری آن پایه‌ای برای تولید تراشه‌های Gaudi باشد و بدین ترتیب تمرکز جدی بر روی هوش مصنوعی برای سرورها را آغاز کرد. Gaudi 3 با لیتوگرافی ۵ نانومتری تولید می‌شود که اینتل هنوز به آن نرسیده و برای تولید آن به یک سازنده‌ی خارجی متکی است.

اینتل انتظار دارد ۵۰۰ میلیون دلار از فروش تراشه‌های Gaudi 3 خود در سال جاری و عمدتاً در نیمه دوم به جیب بزند. برای مقایسه، ای‌ام‌دی انتظار دارد سالانه ۳٫۵ میلیارد دلار از تراشه هوش مصنوعی خود درآمد کسب کند. تحلیلگران شرکت‌کننده در نظرسنجی FactSet انتظار دارند تجارت پردازنده‌های گرافیکی هوش مصنوعی انویدیا در نیمه‌ی دوم سال جاری ۵۷ میلیارد دلار درآمد برای تیم سبز به ارمغان بیاورد.

بااین‌حال، اینتل دست از تلاش برنداشته و اخیراً به دنبال داستان جدیدی در دنیای هوش مصنوعی رفته است. اگر اینتل موفق شود، می‌تواند جای TSMC را برای سایر شرکت‌ها بگیرد و تبدیل به تولیدکننده‌ی آمریکایی تراشه‌های هوش حتی برای انویدیا شود. دولت ایالات‌متحده به عنوان بخشی از بسته‌ی ۸٫۵ میلیارد دلاری وام و کمک بلاعوض برای تولید تراشه در خاک آمریکا، به کارخانه‌ی عظیم اینتل در کلمبوس اوهایو یارانه پرداخت می‌کند. گلسینگر یک ماه پیش در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد که کارخانه‌ی اوهایو در سال ۲۰۲۸ محصولاتی پیشرو به بازار ارائه خواهد کرد و حتی تراشه‌های هوش مصنوعی شرکت‌های دیگر را نیز تولید خواهد کرد.

کپی لینک

مسیری به دشواری راهپیمایی مرگ

اینتل از سال ۲۰۲۱ که گلسینگر سکان هدایتش را به دست گرفت، مشغول دست‌وپنجه نرم کردن با عواقب شکست‌های قدیمی خود بوده و سخت در تلاش است از طریق نقشه‌ی راهی که آن را «چهار نود لیتوگرافی در پنج سال» می‌نامد، به TSMC برسد. رسیدن به چنین هدفی آسان نیست‌. گلسینگر مسئولیت هدایت اینتل در مسیر کسب مجدد رهبری بازار را آنچنان سنگین می‌داند که یک بار در سال ۲۰۲۲ از آن به عنوان «راهپیمایی مرگ» یاد کرد.

گلسینگر می‌گوید تا رسیدن به مقصد نهایی دو سال دیگر فاصله دارد، اما به نظر می‌رسد که راهپیمایی مرگ شروع شده و اینتل به نخستین ایستگاه مقصدش رسیده است. تا آن زمان، TSMC تراشه‌های ۲ نانومتری خود را نیز به بازار عرضه خواهد کرد. اینتل اعلام کرده که تا سال ۲۰۲۵ تراشه‌های مبتنی بر فناوری ۱۸ آنگستروم خود را که معادل ۱٫۸ نانومتر است روانه‌ی بازار خواهد کرد.

پت گلسینگر در کنار ویفر تراشه در مراسم Intel Innovation 2023
پت گلسینگر در حال معرفی لیتوگرافی جدید این شرکت
Intel

پیمودن این راه برای غول آمریکایی کم‌هزینه نبوده است. فروش تیم آبی به ۴٫۴ میلیارد دلار عمدتاً در بازار آمریکا رسید، اما با ضرر عملیاتی معادل ۲٫۵ میلیارد دلار همراه بود. این عدد نشان‌دهنده‌ی سرمایه‌گذاری عظیم اینتل در تأسیسات و زیرساخت‌های تولید تراشه‌های پیشرفته است.

اینتل اخیرا سرمایه‌گذاری عظیمی در تاسیسات و زیرساخت‌های تولید تراشه‌های پیشرفته کرده است.

یکی از تحلیلگران کانترپوینت می‌گوید: «هزینه‌ی راه‌اندازی چنین تأسیساتی بسیار بالا است و به همین دلیل اینتل سرمایه‌ی هنگفتی در این مسیر صرف کرده است. راه‌اندازی فاندری مستلزم پیشرفته‌ترین فناوری دنیا و اقدامی بسیار هزینه‌بر است. به همین دلیل است که بسیاری از غول‌های بزرگ فناوری، ترجیح می‌دهند به جای ساختن تراشه‌های خود، تولید آن‌ها را به TSMC بسپارند.» اینتل تنها شرکتی است که اخیراً قدم در این راه پرهزینه گذاشته و طبق گزارش‌های مالی ماه گذشته‌اش، در سال ۲۰۲۳ حدود ۷ میلیارد دلار ضرر عملیاتی در کارخانه‌ی تراشه‌سازی خود ثبت کرده است.

گلسینگر به CNBC گفت: «ما تعداد زیادی از این سرمایه‌گذاری‌ها را در دستور کار داریم و می‌خواهیم از طریق ثبت زیان‌های موقت به آن‌ها برسیم. زیان عملیاتی سال جاری، کمترین حد مد نظر ما است.» اگرچه هنوز شرکت‌های زیادی به طور رسمی برای استفاده از محصولات اینتل اقدام نکرده‌اند، تیم آبی تاکنون قراردادهایی به ارزش ۱۵ میلیارد دلار با شرکت‌های خارجی برای تولید تراشه بسته است. یکی از این شرکت‌ها مایکروسافت است که اعلام کرده از فناوری آینده‌ی اینتل برای تولید تراشه‌های سرور خود استفاده خواهد کرد.

اگر اینتل دوباره در ساخت کوچک‌ترین ترانزیستورهای جهان پیشتاز شود، همان چیزی رخ می‌دهد که گلسینگر آرزویش را دارد و غول آبی دوباره بیدار خواهد شد. او به‌تازگی اعلام کرد که امسال تقاضا برای تراشه‌های سرور مبتنی بر فناوری ۳ نانومتری Intel 3 بالا رفته است و مشتریانی که جذب شرکت‌های رقیب شده‌اند، به تدریج با دامن اینتل برمی‌گردند.

گلسینگر پیش از اتفاقات ناگوار اخیر گفته بود: «ما داریم اعتماد مشتریانمان را دوباره به دست می‌آوریم. آن‌ها اکنون چشمشان به ما است و می‌گویند نگاه کنید، اینتل دوباره برگشته است!» متأسفانه به‌نظر می‌رسد مشکلات اخیر اینتل قرار است این بازگشت را دوباره به تأخیر بیندازد.

مقاله رو دوست داشتی؟
نظرت چیه؟
تبلیغات
داغ‌ترین مطالب روز
تبلیغات

نظرات

با چشم باز خرید کنید
زومیت شما را برای انتخاب بهتر و خرید ارزان‌تر راهنمایی می‌کند
ورود به بخش محصولات