۲۰۲۳ احتمالا گرم‌ترین سال در تاریخ خواهد بود؛ اما گرمای بیشتر همچنان در راه است

گرمایش جهانی از اواسط دهه‌ی ۱۹۷۰ آغاز شد؛ یعنی از زمانی که افزایش میانگین دمای سطحی جهان از نوسانات طبیعی فراتر رفت. از دهه‌ی ۱۹۶۰ تاکنون، دمای جهان هر دهه گرم‌تر از دهه‌ی پیش شده است؛ به‌طوری که دهه‌ی ۲۰۱۰ گرم‌ترین ده‌سال ثبت‌شده تاکنون بود. بااین‌حال ممکن است از یک سال به سال دیگر تغییرات زیادی وجود داشته باشد.

به‌گزارش کانورسیشن، اکنون در سال ۲۰۲۳ رکوردهای مختلفی درحال شکستن هستند. در کنار بزرگترین ناهنجاری دمای سطحی دریا تاکنون، بالاترین دمای روزانه در جهان نیز در اواسط تیرماه به ثبت رسید.

براساس تحلیل‌های اولیه، ماه ژوئن بالاترین میانگین دمای سطحی جهان را داشت. در این بازه، هم‌زمان با رسیدن وسعت یخ‌های دریای جنوبگان به پایین‌ترین حد خود، غلظت دی‌اکسید کربن اتمسفر نیز با سرعت درحال افزایش بود و هیچ نشانه‌ای از کاهش در آن دیده نمی‌شد.

بارش‌های سیل‌آسا در برخی از نقاط جهان و گرمای بیش‌ازحد و آتش‌سوزی‌های جنگلی در مناطق دیگر (به‌ویژه در ماه‌های گذشته در کانادا) از پیامدهای مشهود افزایش دمای جهانی به‌شمار می‌روند. بااین‌حال میانگین دمای سطحی جهان به‌صورت بی‌وقفه درحال افزایش نیست. بزرگ‌ترین افزایش‌ها و گرم‌ترین سال‌ها، معمولا در مراحل آخر چرخه‌ی ال‌نینو اتفاق می‌افتند.

تغییرات آب‌وهوایی ناشی از فعالیت‌های انسانی، تا حدود زیادی پیش‌بینی‌پذیر هستند؛ البته این موضوع را هر زمان و به‌ویژه به‌صورت محلی، می‌توان با رویدادهای آب‌وهوایی و نوسانات طبیعی در مقیاس‌های زمانی میان‌سالی (ال‌نینو) یا ده‌سالانه پنهان کرد.

ترکیبی از نوسانات ده‌ساله و روند گرمایش ناشی از افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای باعث می‌شود تا رکورد دما به‌جای روند صعودی ثابت، بیشتر شبیه پلکان صعودی به‌نظر برسد.

با وجود توافق پاریس و پایبندی بسیاری از کشورها و سازمان‌ها به تعهدات خود برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، غلظت دی‌اکسید کربن جوی هنوز هم به‌طرز وحشتناکی رو به افزایش است. از سوی دیگر متاسفانه کشورهایی مانند چین و هند به سوزاندن زغال سنگ و احداث نیروگاه‌های مبتنی بر این سوخت ادامه داده‌اند. این سیاست‌ها باعث شده تا انتشار گازهای گلخانه‌ای از سوی این دو کشور بیشتر از میزان کاهش اتفاق‌‌افتاده در مناطق دیگر باشد.

افزایش دمای کره‌ی زمین، روندی پله‌مانند است. گرم‌ترین سال قرن بیستم پس از ال‌نینوی بزرگ ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۸، به سال ۱۹۹۸ مربوط می‌شود. پس از سال ۱۹۹۸، یک وقفه‌ی چند ساله (از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴) در روند گرمایش زمین اتفاق افتاد و سبب شد تا افرادی که این موضوع را افسانه می‌نامیدند، سروصدای زیادی برپا کنند.

ال‌نینوی بزرگ ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ به وقفه‌ی پیش‌آمده در گرمایش جهانی پایان داد و سال ۲۰۱۵ به گرم‌ترین سال زمین تا آن زمان تبدیل شد؛ اما یک سال بعد این عنوان در اختیار سال ۲۰۱۶ قرار گرفت.

بسیاری از نوسانات سالیانه با چرخه‌های ال‌نینو در ارتباط هستند؛ اما این تمام ماجرا نیست. تجزیه‌وتحلیل‌های بیشتر نشان می‌دهند که نوسانات ده‌ساله‌ی اقیانوس آرام، تغییر در مقدار گرمای ذخیره‌شده در اعماق مختلف این اقیانوس را به‌دنبال دارد. این تغییرات تحت عنوان نوسانات میان‌دهه‌ای اقیانوس آرام شناخته می‌شوند. نوسانات ده‌ساله‌ی اقیانوس آرام را می‌توان به‌عنوان نسخه‌ی نیم‌کره‌ی شمالی نوسانات میان‌دهه‌ای اقیانوس آرام درنظر گرفت.

با نوسان ده‌ساله‌ی اقیانوس آرام، تغییرات عمده در بادهای بسامان، فشار سطح دریا، سطح آب دریا، بارندگی و محل طوفان‌ها در سرتاسر این اقیانوس و کشورهای حاشیه‌ی آن رخ داد. این تغییرات، تا اقیانوس‌های جنوبی و از قطب شمال تا اقیانوس اطلس گسترش یافت.

اثرات یادشده در زمستان در هر نیم‌کره بیشتر است. شواهد بسیار خوب اما ناقصی وجود دارند که نشان می‌دهند تغییر بادهای جریان‌های اقیانوسی و همرفت و واژگونی اقیانوسی، به تغییر مقدار گرمای جذب‌شده در اعماق اقیانوس در طول فاز منفی نوسان ده‌ساله آرام منجر می‌شود.

براین‌اساس درطول فاز مثبت نوسان ده‌ساله‌ی اقیانوس آرام، گرمای بیشتری در ۳۰۰ متر بالای اقیانوس ذخیره می‌شود و می‌تواند دمای جهانی را تحت‌تاثیر قرار دهد. درطول فاز منفی گرمای بیشتری به زیر ۳۰۰ متر نفوذ می‌کند و به گرم‌شدن کلی اقیانوس‌ها منجر می‌شود؛ اما در سطح ازبین می‌رود.

درطول ال‌نینو، گرمای ذخیره‌شده در اعماق استوایی غربی اقیانوس آرام به اطراف منتقل می‌شود و با بازگشت به جو، گرمایش جهانی کوچکی را ایجاد می‌کند.

تحقیقات نشان می‌دهد که میزان گرمای اقیانوس‌ها نسبت به گرم‌شدن هوای سطحی زمین، به‌طور پیوسته‌تری افزایش می‌یابد و معیار بهتری برای نشان‌دادن ادامه‌ی روند گرمایش جهانی به‌شمار می‌رود.

افزایش سطح آب دریا، هم از انبساط اقیانوس درحین گرم‌شدن و هم از ذوب‌شدن یخچال‌ها و صفحات یخی در گرینلند و قطب جنوب و ورود آب بیشتر به اقیانوس‌ها ناشی می‌شود.به‌دنبال این اتفاق، نواسانات از راه می‌رسد؛ زیرا بارندگی به‌طور متفاوتی بین خشکی و اقیانوس تقسیم می‌شود و درطول چرخه‌های ال‌نینو بیشتر در خشکی شاهد بارش باران هستیم.

اقیانوس‌ها ۷۰ درصد زمین را پوشانده‌اند. از آنجایی که بیشتر اقیانوس‌ها در نیم‌کره‌ی جنوبی قرار دارند و این نیم‌کره در ماه‌های ژوئن تا اوت، فصل زمستان را تجربه می‌کند، بالاترین مقادیر برای دمای سطح دریا در ماه مارس و در پایان تابستان نیم‌کره جنوبی اتفاق می‌افتد؛ اما به‌دلیل بزرگی بسیار بیشتر تغییرات دمای زمین، بالاترین میانگین دمای جهانی در حدود ژوئیه اتفاق می‌افتد.

اکنون با ظهور ال‌نینوی جدید و چشم‌اندازهایی از وقوع یک رویداد بزرگ دیگر، آیا می‌توان گفت که در آستانه‌ی تجربه‌ی پله‌ی بعدی از این پلکان صعودی قرار داریم؟ در آوریل سال ۲۰۲۳ دمای سطح دریا ۰٫۲ سانتی‌گراد بالاتر از سطح قبلی بود و به بالاترین حد خود رسید؛ اتفاقی که زمینه را برای افزایش دمای سطحی در ماه ژوئن فراهم کرد تا در اوایل ژوئیه، دمای سطحی به بالاترین میزان خود برسد.

می‌توانیم انتظار داشته باشیم که ۲۰۲۳، به‌عنوان گرم‌ترین سال تاکنون ظاهر شود؛ اما دمای سطح دریا درطول چرخه‌های ال‌نینو، تقریبا در ماه دسامبر به اوج خود می‌رسد و بیشترین تاثیر را دو ماه بعد برجای می‌گذارد. این یعنی شرایط لازم فراهم می‌شود تا سال ۲۰۲۴ از پله‌های نمودار گرمایش زمین بالاتر برود و به سطح بعدی برسد؛ شاید تا ۱٫۴ درجه بالاتر از سطوح ماقبل صنعتی، با هجوم احتمالی روزانه بیش از ۱٫۵ درجه‌ی سانتی‌گراد.

به‌محض اینکه رویداد بعدی ال‌نینو از راه برسد، دوباره شاهد وقفه‌ای در افزایش دما خواهیم بود؛ اما شاخص‌ها هرگز به سطح قبلی خود بازنخواهند گشت.