حقایقی جالب درباره دلیل سبک زندگی کُند تنبل‌ها

تنبل‌ها همان‌طورکه از نامشان نیز پیدا است، نیازی به عجله‌کردن ندارند. این جانوران در بیشتر مواقع در شاخه‌های مرتفع درختان جنگل‌های آمریکای مرکزی و جنوبی زندگی می‌کنند و تنها برای دفع مدفوع به زمین می‌آیند. زندگی آن‌ها بسیار آهسته است؛ اما این کُندبودن مزیت‌های تکاملی دارد.

تنبل‌های امروزی (تنبل‌های سه‌پنجه‌ای و دو‌پنجه‌ای) نمونه‌های بسیار کوچک‌تری از تنبل‌هایی هستند که در دوران ماقبل تاریخ زندگی می‌کردند. تنبل‌های غول‌پیکر که وزن برخی از آن‌ها حتی به چندین تُن می‌رسید، حدود ۱۱ هزار سال پیش و در جریان آخرین عصر یخ‌بندان روی زمین قدم می‌زدند. آن‌ها از درختان تغذیه می‌کردند و برای رسیدن به شاخ‌و‌برگ درختان روی پاهای عقبی خود می‌ایستادند. کامیلا مازونی، از مؤسسه‌ی پژوهشی IZW در آلمان می‌گوید:

آنچه درباره‌ی تنبل‌ها تغییر کرد، رفتن به بالای درختان و استفاده از رژیم غذایی کاملا مبتنی‌بر برگ درختان بود.

رژیم غذایی برگ ازنظر مواد مغذی بسیار ضعیف و میزان کالری دریافتی از آن بسیار کم است؛ به‌ همین دلیل، آن‌ها برای اینکه بتوانند با کاهش مصرف کالری کنار بیایند، مجبور شدند نرخ متابولیکی بسیار آهسته‌ای داشته باشند. بخشی از این تغییر نیز به محل زندگی آن‌ها مربوط است. تمام ۶ گونه‌ی تنبل در جنگل‌های گرم‌سیری زندگی می‌کنند. این محیط، محیطی گرم و مرطوب است و واقعا به برخی از مزیت‌های طبیعی سیستم خون‌گرمی نیازی ندارد. محیط خودش گرم است؛ بنابراین نیازی نیست مقدار اضافه‌ای انرژی داشته باشید تا سیستم قلبی‌عروقی و عضلانی خود را گرم نگه دارید.

البته پستانداربودن مزایای خود را دارد. پستانداران با داشتن توانایی تنظیم درونی دمای بدن، می‌توانند در شرایط آب‌و‌هوایی سردی زندگی کنند که بسیار سردتر از زیستگاه‌های خزندگان و حیوانات خون‌سرد دیگر است؛ اما ترفند تکاملی خون‌گرم‌بودن نقایصی نیز دارد. پستانداران به‌منظور سوخت‌رسانی به این سیستم انرژی‌خواه، باید مقدار زیادی غذا بخورند و عضلات خود را که برای حرکت موردنیاز هستند، گرم نگاه دارند. به‌ همین دلیل، پستانداران می‌توانند در روز سرد با سرعت حرکت کنند؛ درحالی‌که مارمولک‌ها به حالت بی‌حرکت می‌مانند.

این سازگاری موجب شده است پستانداران بتوانند در بیشتر محیط‌های روی زمین، ازجمله سرزمین‌های منجمد شمالگان و جنوبگان، زندگی کنند؛ اما در مناطق دیگر، برخی از پستانداران صفت خون‌گرم‌بودن را کنار گذاشته‌اند؛ صفتی که تکامل به آن‌ها هدیه داده است. آن‌ها در مسیر چنین تغییری، سبک زندگی آهسته و کم‌مصرفی در پیش گرفته‌اند که بیشتر شبیه شیوه‌ی زندگی حیوانات خون‌سرد است. مازونی می‌گوید:

تنظیم حرارتی که بیشتر پستانداران باید انجام دهند، به مقدار زیادی انرژی نیاز دارد؛ اما به‌علت اینکه تنبل‌ها به چنین چیزی نیاز ندارند، مصرف انرژی آن‌ها بسیار کمتر است.

البته، این‌گونه نیست که تنبل‌ها فقط باید در مناطق گرم‌سیری زندگی کنند و قدرت زندگی در کوهستان‌هایی را ندارند که در آن‌ها دمای هوا کاملا کاهش پیدا می‌کند. تنبل‌های دوپنجه‌ای کمی انعطاف‌پذیرتر هستند و تا ارتفاعات کاستاریکا پیش رفته‌اند. افزون‌براین، چرخه‌ی زندگی مبتنی‌بر درخت تنبل‌ها به این معنا است که آن‌ها درمعرض خطر کمتر شکارچیانی نظیر جگوار قرار می‌گیرند. مازونی می‌گوید:

این دلیل دیگری است که چرا به واکنش‌های سریع و انرژی موردنیاز برای انجام آن دیگر نیازی نیست. آن‌ها رابطه‌ی صمیمانه‌ای با درختان دارند و وابسته به آن‌ها هستند. تنبل‌ها صبح‌ها اغلب برای گرفتن انرژی از خورشید به بالای سایبان درخت می‌روند و وقتی هوا گرم می‌شود، به‌سمت پایین می‌آیند و در سایه‌ی درختان جای می‌گیرند. این رفتار بیشتر شبیه رفتار جانوران خون‌سردی مانند مارمولک‌ها و دیگر خزندگان است.

بکی کلیف، جانورشناس بریتانیایی فعال در بنیاد حفاظت از تنبل‌ها در کاستاریکا می‌گوید:

تنها در طبیعت می‌توانید واقعا درک می‌کنید که آن‌ها چقدر کُند هستند. شما می‌دانید آن‌ها آهسته حرکت می‌کنند؛ اما وقتی به یکی از آن‌ها و قسمت‌های مختلف بدنش نگاه می‌کنید، وقتی سرش را تکان می‌دهد یا حتی وقتی پلک می‌زند، همه را بسیار به آهستگی انجام می‌دهد.

مازونی می‌گوید:

اگر از نزدیک به تنبل نگاه کنید، می‌بینید خز او سایه‌ی سبزرنگی دارد. شاید وسوسه‌انگیز باشد که فرض کنیم حیوانات آن‌قدر کم‌تحرک بوده‌اند که خزه‌ها و جلبک‌های موجود روی درختان، روی پوشش آن‌ها نیز قرار گرفته‌اند؛ اما این طرزفکر موضوعی بسیار شگفت‌آورتر را از دست می‌دهد. درواقع، پوشش بدن این جانوران فضاهایی دارد که جلبک‌ها و قارچ‌ها بتوانند در آن رشد کنند. این به‌دلیل کُندبودن آن‌ها نیست؛ بلکه می‌دانیم نوعی رابطه‌ی هم‌زیستی بین آن‌ها وجود دارد.

مازونی درباره‌ی مزیت این جلبک‌ها برای تنبل‌ها توضیح می‌دهد:

این جلبک‌ها چه ویژگی مثبتی دارند؟ بسیاری از دانشمندان برای کشف دلیل این پدیده در حال تلاش‌اند. شاید دلیل آن باشد که جلبک‌ها به استتار تنبل‌ها کمک می‌کنند. قارچ‌ها و جلبک‌های سبز می‌توانند به تنبل‌ها کمک کنند در زمینه‌ی رنگی سایبان جنگل پنهان شوند. همچنین، ازآنجاکه دیده شده است تنبل‌ها گاهی جلبک‌های روی پوشش خود را می‌لیسند، این می‌تواند راهی برای دریافت پروتئین بیشتر نیز باشد. قارچ‌ها همچنین ممکن است به کاهش تعداد انگل‌ها کمک کنند. خز آن‌ها تقریبا دربرابر آب مقاوم است و از تجمع تعداد زیادی انگل روی آن جلوگیری می‌کند. تنبل‌ها در مقایسه با پستانداران دیگر با اندازه‌ی مشابه، انگل‌های کمتری دارند.

از دیگر خصوصیات زندگی پستانداری که تنبل‌ها فاقد آن هستند، میزان شیری است که مادران برای فرزندان خود تولید می‌کنند. کلیف می‌گوید:

تنبل‌های مادر شیر زیادی ذخیره نمی‌کنند؛ بنابراین، شیر آن‌ها قطره‌قطره خارج می‌شود. نوزادان آن‌ها بسیار نزدیک سینه‌ی مادر قرار می‌گیرند و وقتی قطرات خارج می‌شوند، از آن تغذیه می‌کنند.

کلیف سال‌ها در جنگل‌های کاستاریکا تنبل‌ها را بررسی کسب کرده و اطلاعات زیادی درباره‌ی رفتار آن‌ها به‌دست آورده است. او می‌گوید:

آن‌ها نمی‌پرند و نمی‌دوند؛ اما بازوهای بسیار قدرتمندی دارند. اگر انسان و تنبل مسابقه مچ‌اندازی برگزار کنند، قطعا تنبل برنده خواهد شد. با‌این‌حال، پاهای تنبل‌ها از چنین توده‌ی ماهیچه‌ای برخوردار نیست؛ زیرا آن‌ها به پاهای خود برای دویدن سریع یا تحمل وزن کامل نیازی ندارند. شایان ذکر است سبک زندگی آهسته‌ی تنبل‌ها نباید با تنبلی اشتباه گرفته شود. آن‌ها تنبل نیستند. میمون‌های جیغ‌کشی که در جنگل‌ زندگی می‌کنند، بیش از ۱۸ ساعت در روز می‌خوابند و تنبل‌ها حدود ۱۰ ساعت.

اگر تنبل‌ها در محیطی گرم و مرطوب پوشیده از جنگل تکامل پیدا نمی‌کردند، شاید سرعت بیشتری داشتند. باوجوداین در نسل‌های بی‌شمار، آن‌ها در زندگی خود به سرعتی رسیده‌اند که کاملا مناسب محیط زندگی آن‌ها است. کلیف می‌گوید:

آن‌ها نشان می‌دهند شما مجبور نیستند تمام مدت برای جست‌وجوی غذا در حال دویدن باشید. آن‌ها کل سیستم را آرام کرده‌اند.