هشدار دانشمندان دربارهی احتمال بازگشت به شرایط اقلیمی دوران پلیوسن
با استفاده از روشهای مختلفی مانند رویدادهای آبوهوایی شدید و افزایش سطح پوشش گیاهی در قطب شمال و حتی تغییر در فصلها به گرمشدن اقلیم سیارهی خود نگاه کنیم. باوجوداین، اخیرا دیدگاه تازهای مطرح شده است.
گروهی از دانشمندان در انگلستان گردهم آمدند تا دربارهی موضوعی بحث و گفتوگو کنند که میتوانیم با مطالعهی گذشتهی اقلیمی زمین یاد بگیریم. توجه به آخرین زمانیکه اتمسفر زمین حاوی این مقدار کربندیاکسید بوده است، موجب ایجاد تصویر متفاوتی از زمین میشود: درختانی در قطب جنوب وجود داشتهاند و سطح دریا تا ۲۰ متر بالاتر و دمای زمین سهچهار درجه بیشتر از زمان فعلی بوده است.
این موضوع موجب ایجاد تصویری نگرانکننده دربارهی مقدار کربندیاکسید موجود در هوا میشود و نشان میدهد چگونه جهان ما ممکن است با افزایش دما تغییر کند. دانشمندانی از سرتاسر انگلستان در جلسهای گردهم آمدند تا جدیدترین پژوهش دربارهی تغییرات اقلیمی را بررسی کنند و ببینند چگونه ممکن است گذشتهی دور سیارهی ما دوباره در زمان کنونی تکرار شود. جین فرانسیس فسیلهای گیاهی و رکوردهای رسوبی دورهی پلیوسن (۵.۳ تا ۲.۶ میلیون سال پیش) را مطالعه کرده است. او به گاردین گفت:
این کشف شگفتانگیزی است. فسیلهای برگ در ساحل جنوبی کشف شدهاند. من آنها را آخرین جنگلهای قطب جنوب مینامم.
آنها در موقعیت ۴۰۰ پیپیام کربندیاکسید رشد کرده بودند. این ممکن است همان جایی باشد که داریم به آن برمیگردیم: یعنی زمانیکه صفحات یخی ذوب خواهد شد و گیاهان در این منطقه رشد خواهند کرد.
سال گذشته، مقدار کربندیاسید اتمسفر زمین به ۴۱۰ پیپیام رسید که تصور میشود بالاترین سطح در ۸۰۰,۰۰۰ سال اخیر باشد. ما درحالتداوم مصرف سوختهای فسیلی هستیم و میزان کربندیاسید در اتسمفر نیز بههمینترتیب افزایش مییابد.
تاکنون ما میزان افزایش دما و سطح دریا و نیز پوشش گیاهی قطب جنوب در زمان پلیوسن را ندیدهایم؛ اما این همان مسیری است که در آن قرار گرفتهایم. این نتایج هشدار جدیدی دربارهی آیندهی زمین است. مارتین سیگرت از کالج سلطنتی لندن میگوید:
اگر شما اجاق گاز خانهی خود را روشن و دمای آن را روی ۲۰۰ درجه تنظیم کنید، دما بهسرعت به آن سطح نمیرسد. این افزایش دما مقداری زمان میبرد.
این مثال همان چیزی است که دربارهی اقلیم زمین صادق است. اگر شما بهتدریج سطح کربندیاکسید را به ۴۰۰ پیپیام برسانید، این افزایش سریعا به تعادل نخواهد رسید؛ بلکه شاید به حدود ۳۰۰ سال زمان نیاز داشته باشد. مناطق قطبی بیشترین حساسیت را به تغییرات اقلیمی دارند و اولین اثرها را نشان میدهند. آنها برای سیارهی ما مانند سیستم هشدار اولیه عمل میکنند. وقتی این به موضوع جنگلهای قطب جنوب میرسد، شواهد نشان میدهد که در زمان رشد این برگهای فسیلشده، از صفحات یخی گرینلند و قطب جنوب هیچ خبری نبوده است. در آن زمان، دمای تابستان در قطب جنوب حدود ۵ درجهی سانتیگراد بوده است؛ ولی اکنون ۲۰- تا ۱۵- درجه سانتیگراد است.
پژوهشگران میگویند با نرخ کنونی انتشار گازهای گلخانهای، ممکن است حتی به ۱,۰۰۰ پیپیام کربندیاکسید نیز برسیم. برای توقف آنچه درحالوقوع است، به اقدامات درخورتوجهی نیاز است؛ وگرنه به وضعیت دوران پلیوسن یا شاید بدتر از آن خواهیم رسید. درحالیکه برخی از جنبههای تغییر اقلیمی اکنون دیگر گریزناپذیر شدهاند، مطالعهی منتشرشده در اوایل سال جاری نشان میدهد هنوزهم فرصتی برای محدودکردن میزان افزایش دما وجود دارد؛ هرچند این فرصت بهسرعت درحال ازدسترفتن است. آلان هیوود از دانشگاه لیدز میگوید:
پس از ۲۱ سال مطالعهی دورهی پلیوسن و تشابه تمام شرایط در دهههای پیش رو، نخستین شرایط اقلیمی را تجربه خواهم کرد که بیش از ۳ میلیون سال وجود نداشته است.