پنتاگون در حال بررسی این موضوع است که آیا حشرات میتوانند بهعنوان ابزاری مفید در موقعیتهای اضطراری کشاورزی کارآمد باشند یا نه. این حشرات ویروسهای مهندسی ژنتیک شدهای را با خود حمل میکنند که در شرایط اضطراری بهسرعت گسترش پیدا میکنند؛ مثلا هنگامی که محصولات کشاورزی مهمی نظیر ذرت یا گندم در برابر خطر عواملی نظیر خشکسالی، آسیبها و آفات طبیعی یا یک حملهی ناگهانی توسط یک سلاح بیولوژیکی قرار گیرند.
مفهوم کلی این پژوهشها ایجاد تغییرات ژنتیکی در ویروسها است، بهنحوی که قادر باشند طی یک فصل رشد از گیاهان حفاظت کنند. این برنامه که تحت حمایت مالی دارپا (DARPA)، آژانس پروژههای تحقیقاتی پیشرفتهی دفاعی آمریکا انجام میشود، دارای یک نام فانتزی است: حشرات متفقین، اما برخی منتقدان آن را کلا چیزی وحشتناک میدانند. گروهی از دانشمندان شکاک و پژوهشگران حقوقی مقالهای در ژورنال Science منتشر کردهاند با این موضوع که برنامهی حشرات متفقین یک جعبهی پاندورا را باز میکند و شامل تکنولوژیهایی میشود که ممکن است تلاشی در جهت توسعهی عوامل بیولوژیکی با اهداف خصمانه شود. در یک وبسایت که توسط منتقدین این برنامه ایجاد شدهاست به وضوح اعتراض شدهاست که: برنامهی دارپا به راحتی تسلیحاتی میشود.
بلیک بکستین مدیر برنامهی دارپا میگوید که این برنامه فقط برای اهداف صلحآمیز است و توسط سازمانهای دولتی مسئول امنیت کشاورزی بررسی شدهاست و دارای چندین ضمانت ایمنی در پروتکلهای پژوهشی خود است. بکستین خطاب به واشنگتن پست گفت:
این برنامه در حال حاضر سه نوع حشره را برای این کار درنظر گرفته است: شتهها، زنجرکها و مگسهای سفید. در طبیعت این حشرات بهطور معمول ویروسها را بین گیاهان منتشر میکنند. پیشرفتهای اخیر در زمینهی ویرایش ژن و معرفی روش نسبتا ساده و ارزان کریسپر میتواند به پژوهشگران کمک کند که ویروسها را برای اهداف خاصی روی یک گیاه سفارشی کنند. ویروس مهندسیشده میتواند ژنهای خاصی را که مثلا مربوط به میزان رشد گیاه هستند، فعال یا غیرفعال کند و این امر میتواند طی یک دورهی خشکسالی غیرمنتظره و شدید سودمند باشد.
بکستین گفت چندین لایه از حفاظت وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که این تکنولوژی دارای اثرات اکولوژیکی ناخواستهای نباشد. هدف برنامه سلولهای زایشی گیاهان نیستند و بنابراین منجر به صفات قابل توارثی در گیاه نخواهد شد. هدف دارپا یافتن راهی برای ایجاد یک تغییر موقت سودمند در گیاه در یک فصل رشد است. این پژوهش ممکن است هیچگاه ثمرهای ندهد؛ این وضعیت عادی بسیاری از پروژههای دارپا است. این آژانس که به خاطر نقش کلیدیاش در ایجاد اساس اینترنت در حدود نیم قرن پیش مشهور است، معمولا از پژوهشهایی که دارای احتمال موفقیت کم ولی پتانسیل عظیمی هستند، حمایت مالی میکند.
اهمیت امنیت غذایی در دهههای آینده هیچگاه کمرنگ نمیشود و این سیارهی پرجمعیت با تغییرات اقلیمی، آلودگی، کاهش تنوع زیستی و کمبود منابع آب و غذای بیشتری روبهرو خواهد شد. در دوران باستان، ارتشها زمینهای زراعی را بهعنوان یک عامل پیروزی به آتش میکشیدند. در دنیای امروز تهدیدها میتواند شامل انتشار عوامل بیماریزای طبیعی یا موجودات مهندسیشده در آزمایشگاه باشد.
در وبسایت دارپا عنوان شده است که امنیت ملی با در معرض خطر قرار گرفتن سیستمهای کشاورزی از طریق عوامل بیماریزا، خشکسالی، سیل، یخبندان و بویژه توسط تهدیدهایی که توسط قدرتمندان دولتی یا غیردولتی ایجاد میشود، به خطر میافتد. حشرات متفقین در تلاشند که تاثیر این حملات را با استفاده از درمانهای هدفمند روی گیاهان بالغ در محدودههای زمانی نظیر یک فصل رشد گیاه، کاهش دهند.
اما منتقدان ادعا میکنند که حشرات متفقین میتواند بهعنوان نقضی از کنوانسیون سلاحهای زیستی به حساب آید. البته آنها تا آنجا پیش نمیروند که ادعا کنند دارپا دارای انگیزههای شرورانه است. سیلیا وونکی استاد حقوق بینالملل دانشگاه فرایبورگ گفت:
اندی وبر یک مقام سابق پنتاگون میگوید:
جیمز استاک متخصص بیماریشناسی گیاهی که در کمیتهی مشورتی پروژه حضور دارد، هشدارها و نگرانیهای ایجادشده پیرامون مقالهی دانشمندان منتقد را بیاساس تلقی میکند. استاک گفت:
گای ریوز یک زیستشناس تکاملی میگوید:
دارپا در این هفته اعلام کرد که در برنامهی حشرات متفقین، چهار موسسهی پژوهشی بزرگ شرکت خواهند داشت. به گفتهی بکستین این پژوهش هنوز در مراحل ابتدایی خود است. نخستین دستاورد بزرگ این برنامه نشان دادن این است که شتهها میتوانند ویروسهای تغییریافتهای که حاوی ژنی هستند که فلورسنت تولید میکند، به گیاه زراعی بالغ منتقل کنند.
نظرات