سایفرپانک ها چه کسانی هستند و چه هدفی دارند؟

سایفرپانک جنبشی آزاد و فعال است که در اواخر قرن بیستم و سال ۱۹۹۲ (۱۳۷۱) با لیست‌های ایمیلی در گروه‌های غیررسمی راه‌اندازی شد. این جنبش با هدف دستیابی به امنیت بیشتر و حفظ حریم خصوصی به‌کمک رمزنگاری، هر ماه جلسه‌ای برای بحث و تبادل‌نظر و برطرف‌کردن مشکلات کدنویسی و برنامه‌نویسی برگزار می‌کرد.

بعد از پیدایش ارزهای دیجیتال و بلاک‌‌چین‌ها و افزایش محبوبیت آن‌ها در میان مردم، هر روز تعداد افراد بیشتری خود را سایفرپانک می‌نامند و امروزه، این امر به یکی از نگرانی‌های دولت‌ها و نهادهای اجرایی قانون در کشورها تبدیل شده است.

برای ایجاد جنبش سایفرپانک تاریخ دقیقی نمی‌توان مشخص کرد؛ اما ریشه‌های پیدایش آن را می‌توان تاریخی در اواسط دهه ۱۹۷۰ دانست. تا قبل از این تاریخ، رمزنگاری موضوعی فنی و تکنیکال محسوب می‌شد و تنها نیروهای نظامی ارتش و آژانس‌های جاسوسی اجازه استفاده از آن را داشتند و تا حد زیادی محرمانه و طبقه‌بندی‌شده تلقی می‌شد.

سرانجام دو نفر در آمریکا با نام‌های مارتین هلمن و ویتفیلد دیفی رمزنگاری غیرمحرمانه را برای استفاده عموم معرفی کردند و دولت این کشور نیز الگوریتم استاندارد رمزنگاری داده‌ها (DES) را منتشر کرد.

در سال ۱۹۹۲ (۱۳۷۱)، سه شخص به نام‌های اریک هیوز و جان گیلمور و تیموتی سی می در جلسه‌ای تصمیم گرفتند تا برای بحث و تبادل‌نظر درباره مشکلات دنیای برنامه‌نویسی و رمزنگاری، تعدادی (۲۰ نفر) از دوستان خود را به نشستی خودمانی دعوت کنند.

می‌توان این نشست را سرآغازی برای پیدایش سایفرپانک‌ها در طول تاریخ به‌حساب آورد و بعد از آن، قرار بر این شد هر ماه جلسه‌ای به همین شکل برای دستیابی به امنیت بیشتر و حفظ حریم خصوصی افراد برگزار شود.

به‌ترتیب از راست به چپ: جان گیلمور و تیموتی سی می و اریک هیوز

اریک هیوز ریاضی‌دان دانشگاه برکلی کالیفرنیا و تیموتی سی می مهندس مکانیکی در اینتل و گیلمور نیز دانشمند کامپیوتری بود که در Sun Microsystems (متعلق به اوراکل) کار می‌کرد. این سه نفر در ابتدا باهم درباره مسائل مربوط به رمزنگاری و حریم خصوصی بحث می‌کردند.

با سرعت‌گرفتن اقدامات این افراد در فضای مجازی، فردی به نام جود میلون واژه سایفرپانک را برای این جنبش انتخاب کرد. جود نویسنده و فعال حقوق بشر و برنامه‌نویسی خودآموخته بود که واژه سایفرپانک را با ترکیب پیشوند سایفر (Cipher -> Cypher) به‌معنی رمزنگاری‌شده و ژانر علمی تخیلی سایبرپانک (Cyberpunk) برای این جنبش به‌کار برد.

جود میلون

یک سال بعد، هیوز اثری به نام Cypherpunk Manifesto منتشر کرد که این بیانیه را نقطه پیدایشی برای جنبش سایفرپانک می‌دانند.

در بیانیه سایفرپانک، به‌طور واضحی به موضوع حریم خصوصی اشاره شده است:

حریم خصوصی در دنیای امروزی و عصر تکنولوژی و الکترونیک یکی از نیازهای ضروری و انکار‌ناپذیر جامعه‌ای آزاد است. حریم خصوصی چیزی نیست که فرد بخواهد کل دنیا آن را بدانند و حفظ آن به‌معنای پنهان‌کاری نیست. پنهان‌کردن مسئله‌ای بدین‌معنا است که هیچ‌کس از آن مطلع نشود. درحقیقت، داشتن حریم خصوصی قدرت انتخابی برای افراد است تا آن‌گونه که می‌خواهند، خود را به دنیا معرفی کنند.

 اصلی‌ترین هدف جنبش سایفرپانک دادن قدرت انتخاب به افراد درباره مخفی نگه‌داشتن یا فاش‌کردن اطلاعات شخصی‌شان بدون اجبار دولت‌ها یا نهادهای نظارتی است.

سایفرپانک‌ها از هرگونه غیبت دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در تراکنش‌های مالی استقبال می‌کنند. آن‌ها از دولت‌ها و نهاد‌های نظارتی انتظار ندارند که به‌صورت پیش‌فرض برای مردم امنیت ایجاد کنند و معتقدند چنین نهاد‌هایی که به‌وسیله قدرتی مرکزی مدیریت می‌شوند، از جرایمی مانند کلاه‌برداری و سرقت و پول‌شویی نمی‌توانند جلوگیری کنند.

سایفرپانک‌ها برای حمایت از جنبش خود، توابع مبتنی‌بر رمزنگاری ایجاد کردند:

ما سایفرپانک‌ها خود را به ایجاد سیستمی ناشناس ملزم کرده‌ایم و با استفاده از رمزنگاری، ارسال ایمیل‌های ناشناس، امضای دیجیتال و پول الکترونیکی از حریم خصوصی خود محافظت می‌کنیم.

درادامه، نمونه‌هایی از فعالیت‌های سایفرپانک‌ها برای حفظ هرچه‌بیشتر حریم خصوصی را معرفی می‌کنیم:

• آدام بک یکی از این سایفرپانک‌ها بود که برای حفظ حریم خصوصی افراد و محدودکردن ایمیل‌های اسپم و حملات سایبری، سیستم تراکنش ناشناسی به نام Hashcash را در سال ۱۹۹۷ (۱۳۷۶) توسعه داد.
• وی دای یکی دیگر از این افراد بود که در سال ۱۹۹۸ (۱۳۷۷) طرحی پیشنهادی در زمینه نوعی پول دوم به نام B-money ارائه کرد. B-money پول الکترونیکی ناشناس و توزیع شده بود که می‌توان آن را الگویی برای توسعه رمزارزهایی مانند بیت‌کوین دانست. نقش وی دای در حوزه رمزارزها به‌حدی تأثیرگذار بود که امروزه به‌احترام او،‌ کوچک‌ترین ریزواحد رمزارز اتر را Wei نام‌گذاری کرده‌اند.
• هال فینی در سال ۲۰۰۴ (۱۳۸۳) با استفاده از سیستم تراکنش ناشناس آدام بک، اولین نسخه‌ای از سیستم گواه بر کار را با عنوان گواه بر کار قابل‌استفاده مجدد (Reusable Proof of Work) ایجاد کرد که بعدها از آن برای ایجاد ارزهای دیجیتال استفاده شد. بیت‌ کوین اولین سازوکاری بود که در آن از این سیستم شد و هال فینی نیز اولین شخصی بود که در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) صاحب بیت کوین شد.

آن‌طورکه در بیانیه سایفرپانک نوشته شده است، ترجیح بر این است که شخصیت و هویت هر سایفرپانک‌ آن‌چنان برجسته نشود و این جنبش هویت مخفی خود را حفظ کند. با‌این‌حال، برخی از اعضای این جنبش به‌دلیل اقدامات تأثیرگذاری که انجام داده‌اند، به سرتیتر خبرها تبدیل شده‌اند. برخی از سایفرپانک‌های معروف قرن بیست‌و‌یکم عبارت‌اند از:

• جولیان آسانژ (Julian Assange): آسانژ بنیان‌گذار ویکی‌لیکس و یکی از افراد مشهور جنبش سایفرپانک‌ است. ویکی‌لیکس در سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) راه‌اندازی شد و در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹)  به‌شهرت رسید؛ اما آسانژ می‌گوید که از سال ۱۹۹۳ یا ۱۹۹۴ (۱۳۷۲ یا ۱۳۷۳) به این جنبش پیوسته است.
• جیکوب اپلبام (Jacob Appelbaum): اپلبام برنامه‌نویس کامپیوتر و یکی از اعضای اصلی پروژه تور بود که برای جست‌وجو به‌صورت ناشناس در اینترنت استفاده می‌شود. اپلبام در سال ۲۰۱۰ (۱۳۸۹) نماینده ویکی‌‌لیکس بود و از همان سال تحت‌تعقیب نیرو‌های امنیتی آمریکا است. اپلبام نقش مهمی در انتخاب مقالات ادوارد اسنودن برای چاپ ایفا کرد.
• برام کوهن (Bram Cohen): کوهن بنیان‌گذار پلتفرم به‌اشتراک‌گذاری فایل بیت تورنت است. او در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) شبکه ارز دیجیتال چیا را راه‌اندازی کرد.
• ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto): ناکاموتو نامی مستعار برای فرد یا افراد ناشناخته‌ تولید‌کننده بیت کوین است. ناکاموتو وایت‌پیپر بیت کوین و اولین پایگاه داده بلاک چین را طراحی کرده است. 
• ادوارد اسنودن (Edward Snowden): با اینکه نام اسنودن به‌عنوان سایفرپانک شناخته شده نیست، اقدامات او باعث افزایش اعتبار جنبش سایفرپانک و رهایی افراد از کنترل دولت‌ها شده است.

با پیشرفت‌ فناوری و مطرح‌شدن مسائل جدید و مهم در حوزه داده‌ها و حریم خصوصی، حضور و فعالیت‌ جنبشی مانند سایفرپانک‌ها نیازی طبیعی برای جامعه محسوب می‌شود. در‌واقع، می‌توان گفت که سایفرپانک‌ها مغز متفکر ایجاد ارزهای دیجیتال و بلاک‌چین‌ها بودند و همه‌گیری رمزارزها نیز گواهی بر موفقیت جنبش آن‌ها است.

دیدگاه شما کاربران زومیت درباره جنبش سایفرپانک‌ چیست؟ اهداف سایفرپانک‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟