دلیل مسدود شدن کارت بانکی اتباع افغانستانی

بانک مرکزی سال پیش خبر از اجرای طرح مسدودسازی حساب مشتریانی داد که شناسه شهاب نداشته باشند. کد شهاب یا شناسه هویت الکترونیک بانکی، شناسه‌ی منحصربه‌فرد ۱۶ رقمی برای شناسایی مشتریان بانکی نزد بانک است که جهت درج اطلاعات صحت‌سنجی هویتی در سامانه نهاب (نظام هویت‌سنجی الکترونیکی بانکی) به هر فرد حقیقی و حقوقی دارای حساب و تسهیلات بانکی تعلق می‌گیرد. کد شهاب در واقع رابط اصلی  سامانه‌های بانکی و نهاب و برای دریافت آن به تکمیل اطلاعاتی مانند نام، نام خانوادگی، کد ملی، شماره شناسنامه، آدرس منزل، شماره تماس، شغل و .. افراد دارای حساب نیاز است. سامانه‌ نهاب جهت به‌روزرسانی اطلاعات هویتی افراد که مدام در حال تغییر است راه‌اندازی شده؛ مانند محل استقرار و شماره تلفن.

نهاب ارتباط با سیستم‌های اطلاعاتی را مانند ثبت احوال، ثبت شرکت‌ها، اداره پست، سامانه‌های سیستم مدیریت سپرده‌ها، سیستم مدیریت تسهیلات، سیستم ارزی، سیستم‌های بانکداری اینترنتی، سیستم بانکداری همراه، سیستم تلفن بانک و کانال‌ها و مشتریان، سیستم‌های نیروی انتظامی و سایر دستگاه قضایی و دولتی برقرار می‌کند. 

استفاده از کد شهاب تازگی ندارد و فرایند به‌کارگیری آن بیش از دو سال است که آغاز شده. کد شهاب در زمان باز کردن حساب اکثر صاحبان حساب برای آن‌ها صادر می‌شود و نیاز نیست تمام افراد برای دریافت آن به بانک مراجعه کنند. برای مشتریان جدید، کد شهاب از ابتدا اختصاص می‌یابد. اما در چند روز اخیر، اتباع افغانستانی کشور خبر از مسدود شدن کارت‌های بانکی خود بدون اطلاع‌رسانی می‌دهند. ماجرا چیست؟

بانک مرکزی زمان اجرایی کردن طرح را ۶ بهمن اعلام کرد. از آن زمان، تمامی دارندگان کارت‌های بازرگانی برای انجام تراکنش‌های ساتنا، حتماً باید کد شناسه ملی در بانک مرتبط با خود به ثبت رسانده باشند. این درحالی است که اتباع غیر ایرانی برای دریافت کد شهاب نیاز به کد فراگیر دارند که متولی آن وزارت کشور است. حال اتباع افغانستانی در شبکه‌های مجازی اظهار می‌کنند که سامانه‌ی مربوطه طی روزهای اخیر قطع بوده است و هیچ‌کس در این باره پاسخ‌گو نیست.

شورای هماهنگی بانک‌ها با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که مسدود شدن کارت‌های بانکی تنها محدود به اتباع خارجی نیست. درادامه‌ی بیانیه آمده است: «اقدام و پی‌گیری‌های مؤثر و متعددی از ابتدای سال جاری توسط بانک مرکزی و شورای هماهنگی بانک‌ها به عمل آمد تا عزیزان غیر ایرانی فاقد کد شهاب بتوانند اطلاعات هویتی خود را تکمیل و کد شهاب را دریافت کنند. خوشبختانه بخش بزرگی از اتباع کشورهای همسایه به‌ویژه برادران و خواهران افغانستانی توانستند کد شهاب بگیرند و البته تعدادی از این عزیزان هم ظاهراً به دلیل قانونی و رسمی نبودن مهاجرتشان موفق به دریافت کد شهاب نشدند.» به نقل از وب‌سایت دولت، شورای هماهنگی بانک‌ها تأکید می‌کند که تابه‌حال چندین بار در این باره اطلاع‌رسانی و به اشکال مختلف، هشدار لازم به تک‌تک صاحبان این حساب‌ها داده شد تا اینکه تمامی بانک‌ها براساس بخشنامه‌ی بانک ‌مرکزی، از تاریخ ششم بهمن ارائه‌ی خدمات به حساب‌های فاقد کد شهاب را متوقف کردند.

مهر گزارش می‌دهد که به‌ دلیل مشکلات ایجادشده، بانک مرکزی ضوابط کد شهاب را «فقط برای اتباع خارجی» تا یک ماه آینده متوقف کرده است و این افراد می‌توانند طی یک ماه به تکمیل اطلاعات خود در پایگاه ثبت اطلاعات اتباع خارجی یا به‌صورت مراجعه‌ی حضوری به بانک اقدام و خدمات ساتنا را دریافت کنند. به‌علاوه، دریافت خدمات دیگر از طریق شعب بانک امکان‌پذیر است.

تحقیق‌های زومیت نشان می‌دهد سامانه‌ی وزارت کشور مشکلی نداشته و کد شهاب به‌سادگی برای افراد صادر می‌شود. مهدی رضایی، کارشناس بانک سپه می‌گوید سامانه‌ی نهاب و ثبت احوال در روزهای گذشته مشکلی نداشته‌اند و ظاهرا مشکل اصلی، در اقامت غیر قانونی افراد است. همچنین به نظر می‌رسد تغییر شماره تلفن و نشانی محل زندگی افراد هم باعث ایجاد مشکلاتی در ثبت شناسه ملی شده است.