مروری بر کتاب «سرمایه‌گذاری خطرپذیر؛ رازهای جاده سندهیل» از اسکات کوپر

برای بسیاری از فعالان سیلیکون‌ولی کتاب «اسرار جاده سندهیل» اثر اسکات کوپر کتابی مرجع در حوزه CV (Venture Capital به‌معنای سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا پرریسک) به‌شمار می‌رود. این کتاب برای طیف وسیعی از سیاست‌گذاران، دانشگاهیان و مسئولان دولتی نوشته شده که دغدغه‌شان بقا در فضای رقابتی و ایجاد شغل‌های جدید و ادامه مسیر رشد اقتصادی است.

تمام افرادی که در زمینه نوآوری‌های سازمانی مشغول ‌کارند و دنبال استفاده از سرمایه‌گذاری خطرپذیر به‌عنوان روشی برای دستیابی به رویه صحیح تأمین مالی و توسعه پروژه‌ها در سازمانشان هستند، می‌توانند از این کتاب بهره کافی ببرند. درنهایت این کتاب برای تمامی کارآفرینانی است که خود را بخشی از سیلیکون‌ولی نمی‌دانند یا شاید قدرت شروع کسب‌وکار را بنا بر ایده‌های دیوانه‌وارش در خود نمی‌بیند؛ اما باید این کار را بکند. ازآنجاکه هرکدام از این ایده‌ها می‌تواند روزی به واقعیت تبدیل شود و زندگی خیلی‌ها را تغییر بدهد، باید از آن‌ها حمایت شود.

وقتی از سرمایه‌گذاری برای استارتاپ‌ها سخن به‌میان می‌آید، مفهوم سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) اهمیت اساسی پیدا می‌کند. نه‌تنها برای عموم افراد،‌ بلکه برای بسیاری از افراد فعال در اکوسیستم استارتاپی VC پررمزوراز به‌نظر می‌رسد. در چنین فضای اسرارآمیزی، پیداکردن شناخت درباره استارتاپ‌هایی که باید حمایت و روی آن‌ها سرمایه‌گذاری شوند، می‌تواند برای اکوسیستم استارتاپی کمک بزرگی باشد. کمک به استارتاپ‌ها برای رشد به‌معنای ساختن آینده‌ای منصفانه‌تر و استوارتر برای همه ما است. پرکردن شکاف اطلاعاتی بین سرمایه‌گذارها و استارتاپ‌ها راه را برای بالندگی ایده‌های ناب و رساندن آن‌ها به نتایج درخشان باز می‌کند.

سرمایه‌گذاران خطرپذیر (VCها) در ایده‌ها و استارتاپ‌ها فقط دنبال منافع و دریافت سود خود نیستند؛ بلکه هدفشان از سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها کمک به کارآفرینان و تبدیل ایده‌هایشان به شرکتی موفق است. این شرکت‌ها کمکشان را از راه‌های مختلفی (علاوه بر چک‌دادن) ارائه می‌دهند و به‌گونه‌ای فعالانه می‌کوشند تا زمینه رشد و شکل‌گیری استارتاپ‌ها را در طول زمان فراهم کنند. حتی حمایت‌های مالی‌شان هم ممکن است در چند مرحله در مدت پنج تا ده سال انجام شود. اتفاقا شرکت‌های VC الزاما به سراغ برندگان و برترین‌ها نمی‌روند؛ بلکه خانه‌ای در آمریکا دارند که به جاده سندهیل معروف شده است.

جاده سندهیل خیابانی به طول نُه کیلومتر در میان منطقه سیلیکون‌ولی و درست بین سان‌خوزه و سان‌فرانسیسکو قرار گرفته است و به استنفورد هم دسترسی دارد. وجود این جاده در سیلیکون‌ولی و موقعیت استراتژیک آن باعث شده محل مناسبی برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری برای گسترش حضور خود و ایجاد روابط با استارتاپ‌های موفق در منطقه باشد. اگر برای بازار سهام وال‌استریت مفهومی خاص دارد و برای صنعت سرگرمی همین نقش را به هالیوود بدهیم، برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در استارتاپ‌ها جاده سندهیل این نقش اساسی را ایفا می‌کند.

جاده سندهیل منزلگاه بسیاری از شرکت‌هایی است که روی بزرگ‌ترین شرکت‌های فناوری دنیا سرمایه‌گذاری کرده‌اند. داستان‌های جاده سندهیل به‌دلیل وجود شرکت‌های قدرتمندی که میلیاردها دلار در‌اختیار دارند، بسیار ماندنی و آموزنده است. این جاده به‌دلیل ماسه‌ای‌بودن در ابتدای پیدایش و شرکت مای‌فیلد، اولین مؤسسه‌ فعال در آن منطقه‌، به Sand Hill معروف شد. شرکت‌های واقع در جاده سندهیل سرمایه‌گذار استارتاپ‌هایی بوده‌اند که بعدا به برجسته‌ترین شرکت‌ها در پنجاه سال اخیر تبدیل شده‌اند؛ ازجمله گوگل و آمازون و فیسبوک.

اسکات کوپر به این موضوع اشاره می‌کند که شرکت‌های VC شبیه هم نیستند و تجربه‌های منحصربه‌فرد خودشان را دارند. وی معتقد است آنچه درباره سرمایه‌گذاری خطرپذیر در این کتاب می‌نویسد، متأثر از تجربیات شخصی‌اش بوده است؛ بااین‌حال، بسیاری از شرکت‌های VC کتابش را مرجع معتبری در این زمینه می‌دانند. اسکات در کتابش گفته است که VC یا سرمایه‌گذاری خطرپذیر اغلب اوقات تأمین منبع مالی استارتاپ‌های حوزه فناوری را بر‌عهده داشته است. شرکت‌هایی مثل فیسبوک، سیسکو، اپل، آمازون، گوگل، نت‌فلیکس، توییتر، اینتل و لینکدین همگی از همین طریق به‌وجود آمده‌اند.

باوجوداین‌، تمامی شرکت‌های VC به استارتاپ‌های فناوری محدود نمی‌شوند. کسب‌وکارهای موفقی مانند استارباکس و بلوباتل هم بودند که با همین روش تأمین سرمایه شدند. از نگاهی دیگر VCها منابع تأمین مالی مناسبی برای شرکت‌هایی هستند که توان جذب سرمایه ازسوی نهادهای مالی سنتی‌تر را ندارند. تعریف دقیق‌تر و کامل‌تر سرمایه‌گذاری خطرپذیر بدین شرح است:

VC به هر شکلی از سرمایه‌گذاری در کسب‌وکاری تلقی نمی‌شود که شاید گزینه مناسبی برای بانک به‌منظور تأمین مالی نباشد؛ بلکه نوع ویژه‌ای از تأمین مالی با فروش سهام است که سرمایه‌گذاران علاقه دارند مدتی طولانی ادامه پیدا کند (یعنی دوره‌های نبود نقدشوندگی طولانی‌مدت)؛ اما فقط با این فرض که درنهایت و به‌سبب پذیرش ریسک سرمایه‌گذاری و با رشد ارزش سهام، به حق خود خواهند رسید.

بدیهی است در این نوع روش سرمایه‌گذاری، بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها باید با مشارکت سرمایه‌گذاران در تصمیمات خاصی از شرکت و در بسیاری از مواقع به‌عنوان عضو هیئت‌مدیره کنار بیایند. درحالی‌که در روش‌های سرمایه‌گذاری سنتی مثل وام از بانک، کنترل کامل کسب‌وکار دراختیار خود استارتاپ‌ها است.

سه عنصر مهم در VC عبارت‌اند از:

در شکل‌گیری این چرخه، قوانین و مفاهیم پیچیده‌ای وجود دارد که با مطالعه کتاب سرمایه‌گذاری خطرپذیر، بسیاری از این مفاهیم برای شما آشکار و شناسایی می‌شود. 

کتاب سرمایه‌گذاری خطرپذیر شامل پانزده فصل است:

فصل اول: زاده حباب نام دارد و درباره حباب دات‌کام و دهه ۱۹۹۰ میلادی صحبت می‌کند که به‌دلیل شرایط موجود استارتاپ‌های فناوری می‌توانستند سرمایه‌های بسیار زیادی جذب کنند و در مدت زمان کمی به‌نتیجه برسند.

فصل دوم: سرمایه‌گذاری خطرپذیر واقعا چیست؟ درباره مفهوم ابتدایی VC سخن گفته است.

فصل سوم: تصمیم‌گیری VCها در مراحل اولیه استارتاپ‌ها چگونگی تصمیم‌گیری VCها و چرایی آن‌ها برای سرمایه‌گذاری را بررسی می‌کند.

فصل چهارم: شریک با مسئولیت محدود و اهمیت آن درباره جذب سرمایه از افراد ثروتمند یا شرکت‌های مختلف با مسئولیت محدود امروزی یعنی LP است.

فصل پنجم: نسخه محدود: چگونگی همکاری LPها و VCها اهمیت وجود LPها و رابطه آن‌ها با VCها و اهمیت آن برای کارآفرینان را بررسی کرده است.

فصل ششم: شکل‌گرفتن استارتاپ درباره ساختار شرکت، تقسیم مالکیت، برنامه تخصیص سهام بنیان‌گذاران و... صحبت می‌کند.

فصل هفتم: جذب سرمایه از یک VC به سؤالات اساسی این‌چنینی جواب می‌دهد: آیا باید دنبال سرمایه از VC باشید؟ چقدر پول نیاز دارید؟

فصل هشتم: هنر ارائه با بخش مهمی از فرایند سرمایه‌گذاری، یعنی نحوه ارائه استارتاپ برای VC و جزئیات ارائه آشنا می‌شوید.

فصل نهم: صفر تا صد قرارداد بخش اول (اقتصادی) شرایط بعد از پذیرفته‌شدن استارتاپ به‌وسیله VC و نحوه قراردادبستن را کاملا توضیح می‌دهد.

فصل دهم: صفر تا صد قرارداد بخش دوم (حاکمیتی) درباره قراردادها با درنظرگرفتن بخش اصلی ساختار حاکمیتی (هیئت‌مدیره، مقررات حمایتی و ...) شرکت شرح کاملی ارائه کرده است و اهمیت فراوانی دارد.

فصل یازدهم: دوراهی قرارداد: کدام معامله بهتر است؟ فصلی است که در آن، اسکات دو گزینه مختلف تأمین مالی جذاب برای استارتاپ را به‌طور فرضی مقایسه کرده است.

فصل دوازدهم: اعضای هیئت‌مدیره به نقش مهم هیئت‌مدیره و تنهانبودن مدیرعامل در اداره شرکت اشاره می‌کند.

فصل سیزدهم: به ترادوس اعتماد داریم درباره وظایف قانونی و تعهدات هیئت‌مدیره و چگونگی حصول اطمینان مدیران از بهره‌مندی آن‌ها صحبت شده است.

فصل چهاردهم: تأمین مالی سخت: وقتی اتفاقات بد برای افراد خوب می‌افتد می‌گوید موفقیت استارتاپ‌ها به جذب سرمایه به عوامل متعددی بستگی دارد.

فصل پانزدهم: مرحله خروج: همان اتفاق خوب نام دارد. در آغاز این فصل درک مناسبی از چرخه عمر کارآفرینی به‌دست آورده‌اید و در فصل پایانی با نحوه خروج موفقیت‌آمیز از استارتاپ آشنا می‌شوید.

نشر نوین، ناشر کتاب‌های تخصصی در زمینه کسب‌وکار، این ‌بار سراغ کتابی از اسکات کوپر رفته است. عنوان اصلی کتاب «secret of sand Hill road» است که سال ۲۰۱۹ در آمریکا چاپ و منتشر شده و وحید فخر، مترجم این کتاب، آن را با عنوان «سرمایه‌گذاری خطرپذیر؛ رازهای جاده سندهیل» ترجمه کرده است. نشر نوین چاپ اول کتاب سرمایه‌گذاری خطرپذیر را به‌تازگی در ۱۰۰۰ نسخه منتشر کرده است.

اسکات کوپر، مدیرعامل شرکت بزرگ اندرسن هوروویتز، نماد سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سیلیکون‌ولی، دانش‌آموخته دانشگاه استنفورد در رشته حقوق است. او هم در مقام هم‌بنیانگذار در استارتاپ لودکلود و هم در مقام مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری هوروویتز، فعالیت‌های چشمگیری کرده است؛ به‌همین‌دلیل، با هر دو رکن اصلی استارتاپ‌ها کاملا آشنا است. کوپر با قدرت مدیریتی‌اش توانسته در صنعت VC شرکتش را به چندین برابر سرمایه و کارمند گسترش دهد. اسکات معتقد است چون در مقام مدیریت این شرکت فرصت بررسی جوانب مختلف سرمایه‌گذاری خطرپذیر را از زوایای مختلف داشته است، تجربیات و گرایش‌های فردی گسترده‌ای در این حوزه به‌دست آورده است.

اریک ریس، نویسنده معروف کتاب «استارتاپ ناب»، پیش‌گفتاری برای کتاب اسکات کوپر نوشته و در بخش‌هایی از آن گفته است:

افسوس می‌خورم که چرا وقتی اولین‌بار دنبال جذب سرمایه استارتاپ بودم، این کتاب را در‌اختیار نداشتم. فقط پرداختن به قراردادهای استارتاپی ارزش این کتاب را بسیار فراتر از قیمت می‌برد. اسکات در مقام فعال استارتاپی و نیز سرمایه‌گذار، با آگاهی کامل از فرایند سرمایه‌گذاری، عصاره تجربیاتش را در این کتاب گنجانده است. یکی از نکات دلخواهم در این کتاب،‌ تجزیه‌و‌تحلیل کامل مشوق‌ها و سیستم پشت سرمایه‌گذاری خطرپذیر است. این به کارآفرینان در عبور از هزارتوی سرمایه‌گذاران خطرپذیر و کشف رفتارهایشان کمک خواهد کرد.کتابی که اسکات در‌اختیارمان قرار داده، گامی مهم در ایجاد موقعیت‌های گسترش کسب‌وکارهای مبتنی‌بر سرمایه خطرپذیر برای تمامی افراد علاقه‌مند و تغییر رویه حاضر است و به ایجاد دنیایی بهتر برای همه منجر می‌شود؛ به‌همین‌دلیل، کتاب سرمایه‌گذاری خطرپذیر از ارزش فراوانی برخوردار است. این کتاب ما را به آینده‌ای منصفانه‌تر و در‌عین‌حال استوارتر رهنمون می‌کند و برای این کار، اسکات مناسب‌ترین فردی است که می‌شناسم.

همچنین اریک اشمیت، مدیرعامل سابق گوگل، درباره این کتاب می‌گوید:

به‌عنوان کسی که به شرکتی کوچک در تبدیلش به مجموعه‌ای بزرگ کمک کرده است، به‌وضوح به قدرت اکوسیستم استارتاپی و کارآفرینی در این مسیر پی برده‌ام. این کتاب، کتابی کامل در تشریح سرمایه‌گذاری (VC) به‌عنوان بخشی از اکوسیستم است.

جاش لرنر، مدیر گروه مدیریت کارآفرینی دانشکده کسب‌وکار هاروارد، نیز درباره کتاب اسکات کوپر چنین گفته است:

دنیای سرمایه‌گذاری خطرپذیر جدا از رشد سرسام‌آور آن برای بسیاری از کارآفرینان خواهان جذب سرمایه و به‌طورکلی برای عموم، پر از رمز‌و‌راز است. در این کتاب، اسکات اطلاعاتی آموزنده در این حوزه فراهم کرده است و بیان می‌کند که چگونه این سرمایه‌گذاران به انتخاب و رشد شرکت‌های جوان می‌پردازند.

کتاب حاضر جزو کتاب‌های پرفروش‌ وال‌استریت‌ژورنال است و توانسته توجه بسیاری از فعالان اکوسیستم استارتاپی و سرمایه‌گذاری را به‌خود جلب کند. این کتاب در آمازون ۴.۶ ستاره از ۵ ستاره را ازآنِ خود کرده است.