نبرد مرورگرهای وب با کوکی‌ها به کجا ختم می‌شود؟

محدودیت وب‌سایت‌ها و تبلیغ‌دهنده‌ها روی روش‌های ردگیری و دنبال‌کردن کاربران روز‌به‌روز بیشتر می‌شود. اغلب مرورگرهای وب که اکنون هم سهم زیادی از ردیاب‌ها را مسدود می‌کنند، برنامه‌هایی جدی برای مقابله با ابزارهای ردگیری کاربر دارند.

کوکی‌ها از ابزارهای مهم ردیابی کاربران در دنیای آنلاین هستند که انواع زیادی هم دارند. به‌بیان‌ساده، کوکی کدی کامپیوتری است که در دستگاه کاربر ذخیره می‌شود و به وب‌سایت امکان می‌دهد تا او را شناسایی کند. همین کد ساده به‌عنوان مثال به وب‌سایت خبری محبوبتان امکان می‌دهد بیشتر اخبار مرتبط با منطقه‌ی سکونت را نمایش دهد. با استفاده از همین کد، پیام‌های اعلانی مانند ثبت‌نام برای خبرنامه هم تنها یک‌بار نمایش داده می‌شوند. از آن مهم‌تر، وقتی در سرویسی خبری موضوعاتی را به‌عنوان علاقه مشخص می‌کنید، سرویس با استفاده از کوکی‌ها علایق شما را به‌یاد می‌آورد.

امکانات یادشده تنها بخشی از توانایی‌های کوکی در کدهای کامپیوتری هستند، اما قابلیت بحث‌برانگیز آن‌ها به تبلیغات هدفمند مرتبط می‌شود. نوع خاصی از کوکی به‌نام کوکی شخص ثالث یا Third Party شناخته می‌شود که بیشترین بحث و نگرانی هم درباره‌ی آن‌ها شکل می‌گیرد. کوکی‌های شخص ثالث الزاما به وب‌‌سایت هدف شما کمکی نمی‌کنند؛ بلکه در خدمت شبکه‌های تبلیغات و سرویس‌های جمع‌آوری داده هستند که درنهایت تبلیغات هدفمند را در وب‌سایت مدنظر شما نمایش می‌دهند. تبلیغ‌دهنده‌ها به‌کمک همین کوکی‌ها متوجه می‌شوند که شما در وب‌سایت‌های گوناگون چه فعالیتی می‌کنید.

مسدودسازی کوکی‌های شخصی ثالث برای ناشرانی که از تبلیغات درآمد کسب می‌کنند، رخداد جالبی نیست. آن‌ها برای کسب درآمد از محتوای خود به فناوری‌های شبکه‌ی تبلیغات نیاز دارند تا به‌ازای هر کلیک یا مشاهده‌ی کاربر، درآمدی داشته باشند؛ به‌همین‌دلیل، برخی وب‌سایت‌ها درصورت استفاده‌ی کاربر از افزونه‌ی مسدودسازی تبلیغات بارگذاری نمی‌شوند. درنهایت، هیچ‌کس به‌جز بازاریاب‌هایی که تبلیغات می‌فروشند، از وضعیت کنونی راضی نیست. تغییرات بزرگ اکنون در حال رخ‌دادن هستند. درادامه، مسیر مقابله‌ی مرورگرها با کوکی‌ها و همچنین راهکارهای جایگزین آتی را بررسی می‌کنیم.

مرورگرهای مشهور وب، خصوصا اپل سافاری و موزیلا فایرفاکس، از مدت‌ها پیش برنامه‌هایی جدی برای مقابله با کوکی‌های شخص ثالث داشته‌اند. سافاری از ابزاری به‌نام Intelligent Tracking Prevention یا ITP برای شناسایی کوکی‌های شخصی ثالث استفاده می‌کند. ابزار اپل به‌حدی پیشرفت کرده است که اکنون به‌راحتی کوکی‌های شخص ثالث با ظاهر کوکی شخص اول را هم به‌راحتی شناسایی و مسدود می‌کند.

فایرفاکس ابزاری اختصاصی به‌نام Enhanced Tracking Protection یا ETP دارد که مسئولیتی شبیه به ITP سفاری را برعهده می‌گیرد. این ابزار هم روز‌به‌روز پیشرفته‌تر می‌شود. اگر کاربر فایرفاکس هستید، با کلیک‌کردن روی علامت سپر درکنار آدرس وب‌سایت می‌توانید کوکی‌های شخصی ثالث مسدودشده را مشاهده کنید.

حرکت‌هایی که اپل و موزیلا در مرورگرهای خود انجام داده‌اند، تقریبا ردگیری کاربر را در مسیر مرور وب‌سایت‌های متعدد غیرممکن می‌کند؛ درنتیجه روش‌های سنتی و هدف‌گیری تبلیغاتی کاربران دیگر آسان نیست. ناگفته نماند قابلیت‌ها به‌صورت یکپارچه در مرورگرها دیده می‌شوند و به‌صورت خودکار، فعالیت‌های کاربر را به حالت خصوصی و ردگیری‌نشدنی می‌برد. درمقابل، کوکی‌های اصلی و کاربردی حذف نمی‌شوند و تأثیر منفی روی تجربه‌ی کاربری نمی‌گذارد.

گوگل کروم و مایکروسافت اج هم در فکر ادامه‌دادن مسیر سافاری و فایرفاکس هستند. امکان مسدودسازی کوکی‌های شخص ثالث در این مرورگرها هم وجود دارد؛ ولی به‌صورت پیش‌فرض فعال نیست. گوگل که ساخت و مدیریت محبوب‌ترین مرورگر جهان را برعهده دارد، اعلام کرد تا سال ۲۰۲۲ تمامی کوکی‌های متفرقه را حذف خواهد کرد. البته اهالی مانتین‌ویو هنوز نگران تأثیر تصمیم بر وب‌سایت‌هایی هستند که از تبلیغات مبتنی‌بر کوکی‌های شخصی ثالث فعالیت می‌کنند.

البته همان‌طورکه حدس می‌زنیم، نگرانی بیشتر گوگل حول درآمد میلیارد دلاری شرکت از وضعیت کنونی تبلیغات شکل می‌‌گیرد. گوگل برخلاف اپل و موزیلا و فایرفاکس، بخش عمده‌ای از درآمد خود را از تبلیغات هدفمند کسب می‌کند؛ درنتیجه، آن‌ها تازمانی که جایگزین مناسبی برای کوکی‌های شخص ثالث عرضه نشود، تصمیم نمی‌گیرند قابلیت یادشده را کاملا حذف کنند. فراموش نکنید که گزینه‌ی جدید هم باید به‌اندازه‌ی همان کوکی‌ها برای گوگل درآمد داشته باشد تا شرکت به جایگزینی مجاب شود.

با اینکه گوگل همیشه کاربران را به استفاده از کروم به‌عنوان مرورگر پیش‌فرض تشویق می‌کند تا جریان درآمدی را حفظ کرده باشد، در مسیر جایگزینی کوکی‌ها نیز تحقیقات پیش‌گامانه‌ای انجام می‌دهد. شاید اصلا در دنیای آینده‌ی وب به جایگزین برای کوکی‌ها نیازی نداشته باشیم. به‌عنوان مثال، برخی ناشران که به‌جای تبلیغات هدفمند براساس کوکی شخص ثالث، از تبلیغات هدفمند براساس محتوای هر صفحه استفاده می‌کنند، افزایش درآمد درخور‌توجهی تجربه کرده‌اند.

اگر کوکی‌‌‌های شخصی ثالث مسیر حذف یا جایگزینی را طی کنند، احتمالا کسب‌وکارهای بسیار زیادی با مدل درآمدی از تبلیغات هدفمند از بین می‌روند. گفتنی است کارشناسان روند جایگزین همچون نمایش تبلیغات براساس محتوای هر صفحه را هم گزینه‌ای مهم می‌دانند؛ راهکاری که درآمد از تبلیغات را از مسیر شرکت‌های واسطه به ناشران اصلی متمایل می‌کند.

مسیر گوگل در جایگزینی کوکی‌های شخص ثالث به حمایت و همکاری فعالان دیگر اکوسیستم نیاز دارد. توسعه‌دهنده‌های مرورگر، تبلیغ‌دهنده‌ها، ناشران و هر بازیگر دخیل دیگر در ساختار تبلیغات باید در حرکتی همه‌جانبه به‌دنبال راهکاری برای حل مشکل کوکی‌ها باشند. درحال‌حاضر، هنوز نمی‌دانیم چه ابزاری جایگزین کوکی‌ها می‌شود. به‌علاوه، هنوز مشخص نیست آیا گوگل به‌همراه کردن بازیگران دیگر، خصوصا توسعه‌دهنده‌های مرورگر و ناشران موفق می‌شود یا خیر. نکته‌ی جالب‌تر اینکه حذف کامل مدل کنونی، بازهم به‌نفع گوگل خواهد بود و قدرت بیشتری به آن‌ها می‌دهد. به‌هرحال آن‌ها می‌توانند داده‌های بیشتری را در مقیاسی بزرگ‌تر درمقایسه‌با رقبای تازه‌کار جمع‌آوری کنند؛ داده‌هایی که ازطریق سرویس‌های متعدد شرکت همچون جی‌میل و گوگل‌مپس جمع‌آوری می‌شوند.

درنهایت آنچه بیش از همه واضح شده، وضعیت خطرناک شرکت‌هایی است که درآمد خود را با تکیه بر زندگی آنلاین و هدف‌گیری کاربران تنظیم کرده‌اند. اکنون که علاوه‌بر کاربران، دولت‌ها و سازمان‌های تنظیمگر قانونی هم به‌دنبال جایگزینی روش‌های جاری ردگیری کاربران هستند، چنین شرکت‌هایی بیش از همیشه احساس خطر می‌کنند. باید منتظر ماه‌‌ها و سال‌های آتی باشیم تا شاید جایگزین‌هایی با تمرکز بیشتر روی حریم خصوصی کاربران برای کوکی‌ها معرفی شوند.