چگونه آلودگی ناشی از آتش‌سوزی جنگل‌ها به سلامتی آسیب می‌رساند؟
آثار مخرب آتش‌سوزی جنگل‌ها انکار‌ناپذیر است: تعداد بی‌شماری از حیوانات در آتش و دود به‌دام می‌افتد؛ بسیاری از جنگل‌ها و بوته‌زارها نابود می‌شود؛ و با رسیدن شعله‌های آتش به مناطق مسکونی، جان و مال بسیاری از ساکنان به‌خطر می‌افتد.
در اولین ماه‌های سال ۲۰۲۰، استرالیا دچار یکی از آتش‌سوزی‌های فصلی ناگوار طول تاریخش شد. این حادثه جان ۳۳ نفر را گرفت، هزاران خانه را ویران کرد، تقریبا ۱۸ میلیون هکتار از اراضی را در سوزاند و سه‌میلیارد حیوان را کشت یا آواره کرد.
تأثیر آتش‌سوزی‌ها بر زمین می‌توانند جبران‌ناپذیر باشد؛ اما این حوادث علاوه‌بر پیامدهای کوتاه‌مدت، آثار بلندمدت هم دارد. دود آتش‌سوزی‌های بزرگ می‌تواند تا ارتفاع ۲۳ کیلومتری بالا برود و وارد استراتوسفر جوّ زمین شود و درنهایت به‌دلیل جریان هوا، در کل جهان پخش شود. برای مثال، دود ناشی از آتش‌سوزی‌های سیبری تا آلاسکا توسعه یافته است. این دودها با ایجاد مه شهری، کیفیت هوا را کاهش می‌دهد.
آتش‌سوزی جنگل‌ها به تولید مقادیر زیادی از ذرات ریز موسوم به PM 2.5 و حتی نانوذراتی منجر می‌شود که برای سلامت انسان مضر است. این ذرات کوچک که معمولا ۳۰ برابر کوچک‌تر از عرض موی انسان است، می‌تواند به دیواره‌های ریه نفوذ کند و به سیستم تنفسی آسیب بزند و وارد سیستم خونی شود. در کوتاه‌مدت، این ذرات باعث سرفه و تنگی نفس و تشدید حملات آسم می‌شود. در آتش‌سوزی استرالیا، تعداد افراد بستری به‌علت مشکلات تنفسی در نیو‌ساوت‌ولز ۳۴ درصد افزایش یافت.
ذرات آلوده می‌تواند آثار بلندمدتی مثل التهاب و خطر حمله‌‌ی قلبی و سکته را به‌دنبال داشته باشد؛ اما دود حاصل از آتش‌سوزی‌ها زمانی خطرناک‌تر می‌شود که با آلودگی‌های دیگر مثل ترکیب‌های شیمیایی واکنشگر ترکیب شود. این آلودگی‌ها آثار سرطان‌زایی به‌دنبال خواهد داشت و حتی می‌تواند باعث تولد نوزادان نارس شود.
ترکیب‌های آلوده سیستم تنفسی را دربرابر پاتوژن‌هایی مثل کووید ۱۹ آسیب‌پذیر می‌سازد. علاوه‌بر‌این، هر‌چه دودها از محل آتش‌سوزی دورتر می‌شود، بر میزان سمی‌بودن آن‌ها افزوده می‌شود. ذرات آلوده در طول حرکت خود با هوا واکنش می‌دهد و دستخوش اکسایش می‌شود. ذرات ترکیبی قدرت بیشتری برای آسیب‌‌ردن به سلول‌ها و بافت‌ها دارد.
دود حاصل از آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌تواند تا روزها و هفته‌ها و حتی ماه‌ها در جوّ باقی بماند. خاکستر و دود گرم می‌تواند در هوا بالا رود و به طوفان‌های جوّی موسوم به پیروکومولونیمبوس منجر شود. این طوفان‌ها در فاصله‌ی ۱۶ کیلومتری بالای استراتوسفر شکل می‌گیرد. بدین‌ترتیب، دود آتش‌سوزی می‌تواند فاصله‌های دوردست را طی کند و حتی به قاره‌ها و اقیانوس‌های دیگر برسد.
برای مثال در سال ۲۰۱۹، دود حاصل از آتش‌سوزی جنگل‌های آلبرتای کانادا با طی اقیانوس اطلس به اروپا رسید. کارشناسان نگران‌اند انتقال این دودها آثار مضری برای سلامتی افراد در شهرهای شلوغ و آلوده داشته باشد. طبق تخمین‌ها، دود حاصل از آتش‌سوزی جنگل‌ها، عامل ۳۳۹،۰۰۰ مرگ زودرس در سال است.
استفاده از ماسک‌هایی مثل ماسک N95 می‌تواند اثر ذرات آلوده را تا حد چشمگیری کاهش دهد. سرمایه‌گذاری روی تصفیه‌کننده‌های هوا و فیلترهای HEPA هم به کاهش ذرات و جلوگیری از نفوذ آن‌ها کمک می‌کند؛ اما تأثیر بلندمدت آتش‌سوزی‌ها، تنها به انسان محدود نمی‌شود؛ بلکه حیات کل سیاره‌ی زمین را تهدید می‌کند. سوخته‌شدن جنگل‌ها به انتشار مقادیر چشمگیر کربن‌دی‌اکسید و دیگر گازهای گلخانه‌ای در جوّ زمین منجر می‌شود.
براساس پژوهش‌های ناسا، دود ناشی از آتش‌سوزی جنگل‌ها می‌تواند آثار دیگری هم بر اقلیم زمین بگذارد. طبق یافته‌ها، زمین با ابری مه‌‌آلود از دودهای کهنه احاطه شده که برفراز مناطقی مثل قطب جنوب به لایه‌ی تروپوسفر چسبیده است.
در مقیاس جهانی، ذرات دود به کاهش دمای زمین منجر می‌شود؛ ولی این کاهش زیاد هم چشمگیر نیست. در مقیاس منطقه‌ای، این ذرات می‌تواند در مناطقی مثل قطب شمال به افزایش گرمایش منطقه‌ای بینجامند. یکی از دلایل این پدیده، کربن‌های سیاه و قهوه‌ای موجود در دودها هستند که گرما را به‌خود جذب می‌کنند و باعث افزایش دما و درنتیجه گرم‌شدن این مناطق می‌شوند. این پدیده در مناطقی مثل قطب شمال می‌تواند مشکل‌ساز شود و شرایط را برای آتش‌سوزی‌های بعدی مهیا کند.
نظرات