بازی‌های ویدئویی روی رشد اخلاقی اثر می‌گذارند

احتمالا افراد جوان به‌علت دنیاگیری کووید ۱۹ در چند ماه گذشته درمقایسه‌با وضعیت عادی و پیش‌ازآن زمان بیشتری را صرف بازی‌های ویدئویی کرده‌اند. گزارشی از شرکت مخابراتی ورایزن نشان می‌دهد که میزان استفاده از بازی‌های آنلاین در هفته‌ی اول دستور خانه‌نشینی در آمریکا تا ۷۵ درصد افزایش یافت. این بازی‌ها چه تأثیری روی رشد افراد جوان می‌گذارند؟ یکی از زمینه‌هایی که مردم غالبا بابت آن نگران هستند، تأثیر بازی‌های ویدئویی، خصوصا بازی‌های خشن، روی استدلال اخلاقی است.

پژوهشگران اخیرا پژوهشی منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد بازی‌های ویدئویی اثر درخور‌توجهی بر رشد اخلاقی جوانانی نگذاشته که در سن دانشگاه قرار دارند؛ اما می‌تواند روی نوجوانان اثرگذار باشد. این نتایج از استفاده از سیستم رده‌بندی سنی برای خرید بازی‌های ویدئویی حمایت می‌کند.

حس ما از اخلاقیات و نحوه‌ی تصمیم‌گیری‌های اخلاقی (استدلال اخلاقی ما) همگام با رشد و آگاه‌شدن بیشتر از زندگی در جامعه‌ای بزرگ‌تر توسعه می‌یابد. برای مثال، در آغاز افکار ما درباره‌ی درست و غلط براساس پاداش یا تنبیه است. این بینش سپس به درک بزرگ‌تری از نقش عوامل و شرایط اجتماعی در تصمیمات اخلاقی توسعه پیدا می‌کند.

درباره‌ی اثرهای بازی‌های ویدئویی بر رشد اخلاقی، خصوصا در جوانان، بحث‌های دیرینه‌ای وجود دارد. این مباحث معمولا روی این مسئله تمرکز داشته‌اند که محتوای خشونت‌آمیز می‌تواند موجب رفتار خشونت‌بار یا پرخاشگری شود یا خیر. با‌این‌حال، بُعد اخلاقی بازی‌های ویدئویی بسیار پیچیده‌تر از نمایش آن‌ها از خشونت است؛ زیرا غالبا بازیکنان را مجبور می‌کنند که طیف وسیعی از انتخاب‌های اخلاقی را انجام دهند. برای مثال، بازیکنان بازی ویدئویی بایوشوک (BioShock) باید انتخاب کنند شخصیتی که دختر کوچکی است و «خواهر کوچک» خوانده می‌شود، بکشند یا نجات دهند. بازیکن دارای استدلال اخلاقی بالغ‌تر، ممکن است به‌جای اینکه فقط به پاداش یا تنبیه بازی تمرکز کند، پیامدهای اجتماعی گسترده‌تر و عواقب این انتخاب را در نظر بگیرد. برای مثال، آن‌ها ممکن است وجدان خود و این موضوع را در نظر بگیرند که با انتخاب کشتن دختر کوچک احساس بدی خواهند داشت.

اثر بازی‌های ویدئویی روی استدلال اخلاقی چیزی فراتر از میزان خشونتی است که در آن‌ها وجود دارد.

‌پژوهشگران گروهی متشکل از ۱۶۶ دانش‌آموز مقطع متوسطه‌ی ۱۱ تا ۱۸ ساله و گروهی متشکل از ۱۳۵ دانشجوی ۱۷ تا ۲۷ ساله را بررسی کردند تا عادات بازی و رشد استدلال اخلاقی آن‌ها را با استفاده از مقیاس «اندازه‌گیری بازتاب اخلاق اجتماعی» ارزیابی کنند که سؤالاتی درباره‌ی اهمیت حفظ وعده‌ها، گفتن واقعیت، پیروی از قوانین و حفظ زندگی را شامل می‌شد. نتایج نشان‌دهنده‌ی وجود اختلاف آشکاری میان دو گروه بود. در گروه دانش‌آموزان، شواهدی پیدا شد که نشان می‌داد بازی‌های ویدئویی می‌تواند بر رشد اخلاقی تأثیرگذار باشد.

درحالی‌که معمولا دختران نوجوان از استدلال اخلاقی رشد یافته‌تری برخوردار هستند، پژوهشگران در این زمینه دریافتند پسرانی که معمولا زمان بیشتری را صرف بازی‌های ویدئویی می‌کنند، درواقع از استدلال بیشتری برخوردار هستند. افزون‌براین، پژوهشگران دریافتند کسانی که ژانرهای متنوع‌تری از بازی‌های ویدئویی را بازی می‌کنند، استدلال رشدیافته‌تری دارند. این موضوع نشان می‌دهد که بازی‌های ویدئویی درحقیقت می‌توانند از رشد اخلاقی پشتیابی کنند؛ اما عوامل دیگری ازجمله غرق‌شدن کمتر در بازی، بازی‌کردن بازی‌های دارای محتوای بالغ‌تر و بازی‌هایی مانند ندای وظیفه و اتومبیل‌دزدی بزرگ هرچند به‌طور ضعیف، با رشد کمتر استدلال اخلاقی مرتبط بودند.

موضوع یادشده ممکن است با این واقعیت توضیح داده شود که ۱۸ سالگی سنی است که در آن جوانان در بسیاری از کشورها به‌عنوان بزرگ‌سال در نظر گرفته می‌شوند و به تغییرات بسیار و تجارب جدید در زندگی آن‌ها مانند شروع کار تمام‌وقت یا آموزش عالی منجر می‌شود. این موضوع می‌تواند به حمایت از رشد اخلاقی آن‌ها کمک کند؛ به‌طوری‌که احتمالا بازی‌های ویدئویی دیگر تأثیرگذار نیستند یا حداقل اینکه بازی‌های ویدئویی موجود دیگر به آن اندازه مسئله‌ساز نیستند که روی افراد تأثیر بگذارند.

براین‌اساس، سیستم رده‌بندی سنی برای بازی‌های ویدئویی اهمیت دارد؛ زیرا به‌نظر می‌رسد افراد کمتر از ۱۸ سال دربرابر اثرهای اخلاقی بازی‌ها حساس‌تر باشند. بااین‌حال، پژوهش جدید بر این مسئله نیز تأکید می‌کند که فقط نوع بازی اهمیت ندارد؛ بلکه چگونگی بازی نیز مهم است. بنابراین، مشغول‌شدن به بازی‌هایی با ژانرهای مختلف می‌تواند به‌اندازه‌ی بازی‌های مناسب سن برای تقویت رشد اخلاقی مهم باشد.