تاریخچه‌ی اسرارآمیز اولین ویروس کرونا
در سال ۲۰۱۶ معلمی ۴۵ ساله در یونان به بخش اورژانس بیمارستان هایجیا در آتن مراجعه کرد. او که فردی غیرسیگاری و بدون هیچ مشکل جسمانی مهمی بود، علائمی غیرمعمولی داشت: تب بالای ۳۹ درجه، سرفه خشک و سردرد شدید. وقتی پزشک اورژانس او را معاینه کرد، متوجه شد که بخش تحتانی ریه‌ی چپ وی هنگام نفس کشیدن خس‌خس می‌کند و رادیوگرافی قفسه‌ی سینه وجود ناهنجاری را در ریه‌ی او تأیید کرد. پزشکان با تصور اینکه این مورد یک ذات‌الریه باکتریایی است، او را با آنتی‌بیوتیک تحت درمان قرار دادند. اما طی دو روز آینده وضعیت زن وخیم‌تر شد و نتیجه‌ی آزمایش ذات‌الریه منفی در آمد.
با دشوار شدن تنفس، اکسیژن‌رسانی به او انجام شد و داروهای دیگری برای‌اش تجویز شد. در همین حین، بیمار برای انواع مختلفی از عوامل احتمالی ازجمله سویه‌های مختلف آنفلوانزا، باکتری مسبب بیماری لژیونر، سیاه سرفه و دیگر بیماری‌های مهم تنفسی مورد آزمایش قرار گرفت. نتیجه‌ی تمام آزمایش‌ها و نیز آزمایش سارس و مرس منفی بود.
درحقیقت، تنها نتیجه‌ی یک آزمایش مثبت در آمد؛ اما این نتیجه چنان شگفتآور بود که پزشکان را بر آن داشت که آزمایش را تکرار کنند. نتیجه همان بود: بیمار دچار عفونت آشنا ولی مرموزی بود که به‌عنوان 229E شناخته می‌شد: اولین ویروس کرونای انسانی که کشف شده بود. وخامت اوضاع معلم مذکور، برای پژوهشگرانی که در اوایل دهه‌ی ۱۹۶۰ 229E را کشف کردند، شگفتآور بود؛ زیرا آن‌ها به‌دنبال ویروس‌های عامل سرماخوردگی می‌گشتند.
تا اواسط قرن بیستم، دانشمندان تکنیک‌هایی را برای شناسایی برخی ویروس‌ها به کار گرفته، اما بسیاری از سویه‌ها ناشناخته باقی مانده بودند؛ به‌نحوی که حدود ۳۵ درصد از افرادی که دچار سرماخوردگی می‌شدند، مبتلا به ویروس‌هایی بودند که دانشمندان نمی‌توانستند شناسایی کنند. در سال ۱۹۶۵، دوروتی هامره، پژوهشگر در دانشگاه شیکاگو این نقطه‌ی کور پزشکی را به‌عنوان یک چالش درنظر گرفت. او همان‌طور که کشت بافت‌های دانشجویان مبتلا به سرماخوردگی را مورد مطالعه قرار می‌داد، نوع جدیدی از ویروس را کشف کرد که به 229E معروف شد.
دکتر دیوید تایرل، در جریان کارآزمایی بالینی سال ۱۹۶۶ ویروس سرماخوردگی را درون بینی بیمار قرار می‌دهد
در همین زمان، گروهی از پژوهشگران در انگلستان تحت هدایت دکتر دیوید تایرل درحال کسب دانش بیشتر درمورد سرماخوردگی بودند. آن‌ها نیز، چیزی را که به‌نظر می‌رسید نوع جدیدی از ویروس باشد، از کشت بافت جدا کردند. وقتی گروه تایرل آن را زیر یک میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار دادند، متوجه شدند که مانند ویروسی است که در دهه‌ی ۱۹۳۰ از مرغ‌های مبتلا به برونشیت جدا شده بود. این عامل بیماری‌زا اولین ویروس کرونایی بود که عفونت‌زایی آن در انسان تأیید شد. دکتر کن مکینتاش، پژوهشگر از دانشکده‌ی پزشکی هاروارد می‌گوید:
این ویروس‌ها همیشه در حیوانات، عوامل بیماری‌زای بسیار مهمی بوده‌اند. این ویروس به‌نام ویروس برونشیت پرندگان در مرغ‌ها وجود داشت و ازنظر تجاری بسیار مهم بوده و واکسنی نیز برای آن موجود بود.
این پژوهش اولیه نکته‌ی جالبی را از پژوهش‌های گذشته نشان می‌دهد. درحالی‌که مطالعات بیولوژیکی امروزه با رعایت استانداردهای دقیق و سختگیرانه انجام می‌شود، نیم قرن پیش این چیزها کمی آزادانه‌تر بود. گزارش معاصر یک روزنامه از یافته‌های تایرل به این موضوع اشاره می‌کند که چگونه تیم وی اطمینان حاصل می‌کرد که ویروسی که آن‌ها جدا کرده بودند، از قبل در کشت ارگان‌هایی که آن‌ها درون آن رشد می‌یافتند، وجود نداشت. آن‌ها نمونه‌هایی از محیط کشت را در بینی ۱۱۳ داوطلب قرار دادند و تنها یک نفر از آن‌ها سرما خورد.
دکتر کن مکینتاش از دانشکده‌ی پزشکی هاروارد بخشی از تیمی بود که ویروس کرونای OC43 را در سال ۱۹۶۷ کشف کرد
در زمان کشفیات هامره و تایرل، دکتر مکینتاش عضوی از تیمی در مؤسسه‌ی ملی بهداشت بود که آن‌ها نیز به‌دنبال عوامل بیماری‌زای سرماخوردگی بودند. تیم دکتر مکینتاش ویروس OC43 را کشف کرد که یکی از ویروس‌های کرونا رایج انسانی است که موجب عفونت‌های تنفسی می‌شود.
در سال ۱۹۶۸ اصطلاح «کروناویروس» براساس این مشاهده که ویروس زیر میکروسکوپ الکترونی دارای سطح تاجداری است که مانند لایه‌ی خارجی خورشید (تاج: کرونا) است، ابداع شد. درحالی‌که در آن زمان، کشف ویروس‌های کرونای جدیدی مانند 229E و OC43 مورد توجه رسانه‌های زیادی قرار گرفت، دکتر مکینتاش به خاطر می‌آورد که جامعه‌ی علمی تا زمان پیدایش سارس در سال ۲۰۰۳، فعالانه روی بررسی ویروس‌های کرونا تمرکز نکرد. از آن‌جایی که ویروس‌های 229E و OC43 موجب بیماری به‌نسبت خفیفی در مردم می‌شدند، پزشکان می‌‌توانستند آن‌ها را مانند سرماخوردگی‌های ناشی‌از ویروس‌های دیگر و به کمک داروهای کاهنده‌ی تب و سرفه، درمان کنند.
پس از آغاز شیوع سارس در سال ۲۰۰۳ در چین و درنهایت انتشار در ۲۹ کشور جهان، ویروس‌های کرونا درکانون توجه قرار گرفتند. اگرچه بیماری مذکور فقط ۸۰۹۶ فرد را آلوده کرد (موارد تأییدشده)، جان ۷۷۴ نفر را گرفت که نرخ مرگ‌و‌میر تکان‌دهنده‌ای بود. این امر موجب شد پژوهشگران دوباره این گروه از ویروس‌ها را مورد بررسی قرار دهند. دکتر مکینتاش به‌خاطر می‌آورد:
وقتی سارس آمد، ناگهان، جهانِ ویروس‌های کرونا تغییر کرد و بسیار بزرگ‌تر و تخصصی‌تر شد.
از آن زمان، دو ویروس کرونای دیگر که آن‌ها نیز موجب سرماخوردگی می‌شدند (NL63 و HKU1)، کشف شدند. سال ۲۰۱۲ یعنی حدودا ۵۰ سال پس از کشف ویروس 229E بود که سرانجام ژنوم کامل آن توالی‌یابی شد. در این میان، چندین گزارش موردی نشان می‌داد که 229E به‌طور بالقوه می‌تواند موجب بروز علائم تنفسی شدیدی در بیمارانی شود که دچار نقص سیستم ایمنی هستند، اگرچه برای بیشتر افراد اثرات آن عمدتا محدود به سرماخوردگی می‌شد.
اگرچه از زمان شیوع سارس، ویروس‌های کرونا مورد بررسی‌های زیادی قرار گرفته‌اند، هنوز کاملا مشخص نیست که چرا این سه ویروس کرونا (SARS-CoV-1 عامل سارس، MERS-CoV عامل مرس و SARS-CoV-2 عامل کووید ۱۹) منجر به بروز علائم شدیدتر و نرخ مرگ‌و‌میر بالاتری شده‌اند، درحالی‌که چهار ویروس کرونا انسانی شناخته‌شده‌ی دیگر بسیار ملایم‌تر هستند.
وجه اشتراک این ویروس‌ها خفاش‌ها هستند. به‌نظر می‌رسد، تمام ویروس‌های کرونای شناخته‌شده‌ای که انسان را آلوده می‌کنند، از خفاش‌ها منشا گرفته باشند و سپس ازطریق حیوان دیگری به انسان منتقل شده باشند (بازارهای خیس و غرفه‌های مواد غذایی در فضای باز محیط کاملا مناسبی برای انتقال بین‌گونه‌ای ویروس‌ها هستند). برای مثال، ویروس OC43 به‌وسیله‌ی گاو به انسان منتقل شده و احتمالا از قرن ۱۸ درحال گردش بوده است. درحالی‌که ویروس MERS-CoV از شتر به انسان منتقل شد. پژوهشگران درمورد ویروس کرونای جدید یعنی SARS-CoV-2 نیز به نقش احتمالی یک واسطه‌ی حیوانی مشکوک هستند.
بیماری معلم یونانی درنهایت بهبود یافت و او هرگز به استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی نیازی پیدا نکرد. اسکن ریه‌های او که دو سال بعد از مراجعه‌ی اولیه‌اش به اورژانس گرفته شد، نشان می‌داد که بهبود یافته و سالم هستند. بااین‌حال، این پاسخ شدید به چیزی که بیشتر مردم آن را فقط یک سرماخوردگی درنظر می‌گیرند، نشان‌دهنده‌ی یکی از دشوارترین جنبه‌های برخورد با ویروس‌های کرونا است: آن‌ها دارای طیف وسیعی از علائم هستند و تأثیرات سلامتی گسترده‌ای در جمعیت دارند.
دکتر وین ماراسکو که روی شیوع‌های سارس و مرس کار کرده است، درحال بررسی آنتی‌بادی‌هایی است که بتوان از آن‌ها برای درمان کووید ۱۹ استفاده کرد
دکتر وین ماراسکو، پژوهشگر مؤسسه‌ی سرطان دانا فاربر در بوستون که سارس، مرس و کووید ۱۹ را مورد مطالعه قرار داده است، می‌گوید:
اگر در شیوع فعلی به طیف بیماری نگاه کنید، می‌بینید برخی افراد علائمی نداشته و برخی افراد از دنیا می‌روند.
دکتر مکینتاش گمان می‌کند ویروس‌های کرونا همچنان در آینده نیز موجب سردرگمی پژوهشگران شوند. اول به این خاطر که ویروس‌های کرونا بزرگ و پیچیده هستند و دوم اینکه می‌توانند به‌نسبت به‌راحتی در سطح ژنتیکی تغییر کنند. وی همچنین، خاطرنشان می‌کند که این ویروس‌ها می‌توانند به‌نسبت راحت درون یک سلول نوترکیبی حاصل کنند و چنین جهش‌هایی احتمالا همان چیزی هستند که به پیداش ویروس‌های کرونای عامل سارس و ویروس کرونای عامل همه‌گیری جهانی فعلی منجر شده است. دکتر مکینتاش می‌گوید:
درمیان ویروس‌های جانوری، ویروس‌های کرونا دارای بزرگ‌ترین ژنوم RNA هستند و از این‌رو حاوی اسرار زیادی هستند.
نظرات