گزارش کیفیت خودروهای داخلی در اسفند ۹۶

در روشی که شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران برای ارزیابی کیفی خودروها لحاظ می‌کند، هر محصول بسته به امتیازات کسب‌شده، بین یک تا پنج ستاره کیفی دریافت می‌کند و در دسته قیمتی خود جای می‌گیرد. این در شرایطی است که هیچ خودرویی نتوانسته در ارزیابی کیفی اسفندماه، تمام ستاره‌های موجود را کسب کند. در گزارش منتشره، اخذ یک ستاره، نشان‌دهنده حداقل کیفیت یک خودرو است و هرچه تعداد ستاره‌ها بالاتر باشد، به معنای آن است که آن خودرو از سطح کیفی بهتری بهره می‌برد. در میان ۳۷ خودرویی که طی اسفندماه مورد ارزیابی کیفی قرار گرفته‌اند، ۱۰ خودرو چهار ‌ستاره کیفی از آن خود کرده‌اند و این یعنی ۲۷ درصد از خودروهای یادشده توانستند به کیفیت نسبتا ایده‌آل دست پیدا کنند.

ازسوی دیگر ۱۲ خودرو سه ستاره کیفی به‌ دست آورده‌اند که نشان می‌دهد ۳۲.۵ درصد خودروها، کیفیت متوسطی دارند. همچنین ۱۲ خودرو ۲ ستاره کیفی کسب کرده‌اند تا به‌عبارتی، ۳۲.۵ درصد خودروها در ارزیابی کیفی اسفندماه صاحب سطح کیفی کمتر از متوسط شوند. اما در نهایت ۳ خودرو حداقل سطح کیفی را در ارزیابی اسفندماه به دست آورده‌اند و این یعنی ۸ درصد از خودروهای تولید داخل، کیفیت حداقلی را به خود اختصاص داده‌اند. در این گزارش طبق روال ماه‌های گذشته، خودروهای تولید داخل در ۵ دسته «بالاتر از ۱۰۰ میلیون تومان»، «بین ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان»، «۵۰ تا ۷۵‌ میلیون تومان»، «۲۵ تا ۵۰ میلیون تومان» و «زیر ۲۵ میلیون تومان» دسته‌بندی شده و بین یک تا چهار ستاره کیفی به‌ دست آورده‌اند. ازجمله نکات قابل‌ توجه در گزارش اسفندماه این است که پژو ۲۰۰۸ به‌عنوان اولین خودرو پسابرجامی کشور، در دسته محصولات بالای ۱۰۰ میلیون تومان قرار گرفته است. این محصول قرار بود قیمتی نهایتا ۷۵ میلیون تومانی داشته باشد؛ اما حالا برای خرید آن باید بیش از ۱۰۰ میلیون تومان هزینه کرد.

اما سراغ آمار ارائه‌شده از سوی شرکت بازرسی برویم و ببینیم اوضاع ستاره‌بندی خودروهای داخلی در آخرین ماه زمستان ۹۶ به چه شکل بوده است. از آنجا که شرکت بازرسی و کیفیت استاندارد ایران در این گزارش جدول مقایسه کیفی خودروها در بهمن‌ماه را هم منتشر کرده است، مشخص می‌شود که سطح کیفی خودروها به لحاظ ستاره‌بندی، تغییری تجربه نکرده است. در واقع اگر هم تغییرات کیفی رخ داده، به حدی نیست که ستاره‌ها را جا‌به‌جا کند. شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، پیش‌تر نمرات منفی خودروها را در معیارهای مختلف، منتشر می‌کرد و دید فنی مناسبی به مشتریان برای خرید خودروها می‌داد؛ اما ماه‌ها است که این جزئیات مجوز انتشار پیدا نمی‌کنند.

هرچه هست، در گزارش کیفی خودروها طی سال ۹۶، خودروهای به اصطلاح گران‌قیمت، بیشترین ستاره‌ها را نصیب خود کرده‌اند. طبق گزارش منتشره، در دسته خودروهای بالای ۱۰۰‌میلیون تومان تنها با سه عضو یعنی مزدا ۳ جدید شرکت بهمن موتور و سوزوکی گرند ویتارای شرکت ایران‌خودرو خراسان و پژو ۲۰۰۸ (محصول مشترک ایران خودرو و پژو) روبه‌رو می‌شویم که هر سه موفق به کسب چهار ستاره کیفی شده‌اند. این خودروها در گزارش قبلی نیز همین تعداد ستاره را کسب کرده بودند و بنابراین تغییر کیفیت خاصی در آن‌ها طی اسفندماه رخ نداده است. این سه محصول در حال حاضر گران‌ترین خودروهای تولید و مونتاژ داخل به شمار می‌روند و همچنین از داخلی‌سازی پایینی برخوردار هستند. در این بین، پژو ۲۰۰۸ اولین محصول پسابرجامی خودروسازی کشور به شمار می‌رود و ۱۶ هزار دستگاه از آن پیش فروش شده است.

 گروه بعدی، محصولات ۷۵ تا ۱۰۰ میلیونی را در خود جای داده است. در این گروه چینی-کره‌ای، با پنج محصول مونتاژی مواجه می‌شویم که میان آن‌ها، کیا سراتو و هیوندای مدل i20 به‌عنوان محصولات چهار ستاره معرفی شده‌اند.سراتو که در شرکت سایپا مونتاژ می‌شود، در گزارش کیفی گذشته نیز چهار ستاره کیفی به‌ دست آورده؛ بنابراین سطح کیفی آن در اسفندماه تغییر خاصی به خود ندیده است. نکته عجیب در مورد کیا سراتو این است که محصول نهایی قیمتی بیش از ۱۰۰ میلیون تومان دارد؛ بنابراین باید در گروه یک (بالای ۱۰۰ میلیونی‌ها) قرار بگیرد؛ اما شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، نام آن را در دسته ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومانی‌ها قرار داده است.

دیگر عضو این گروه، هیوندایی i20 که در کرمان موتور مونتاژ می‌شود و جزو محصولات پسابرجامی به شمار می‌رود نیز در مقایسه با گزارش کیفی قبلی، ستاره‌ای کم و زیاد نکرده است. در این گروه سه خودرو چینی نیز به چشم می‌آیند که هر سه با داخلی‌سازی پایینی در کشور مونتاژ می‌شوند. تیگو ۵ که در مدیران خودرو مونتاژ می‌شود، در گزارش کیفی اسفندماه سه ستاره به دست آورده؛ بنابراین در مقایسه با گزارش قبلی، تغییری حاصل نکرده است. همچنین جک S5 به‌عنوان محصول مونتاژی کرمان موتور، با کسب سه ستاره، شرایط کیفی مشابهی با بهمن‌ماه دارد. جایگاه بعدی در گروه خودروهای ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومانی به هایما S7 اتوماتیک تعلق گرفته است. این خودرو که در سایت ایران‌خودرو خراسان مونتاژ می‌شود، سه ستاره کیفی کسب کرده است و این موضوع نشان می‌دهد خودروی مورد نظر تغییری نسبت به بهمن‌ماه نداشته است.

 طبق گزارش اعلامی، تمام خودروهای حاضر در دسته قیمتی ۵۰ تا ۷۵ میلیون تومان، مونتاژی‌های چینی هستند که بهترین آن‌ها بسترن B30 است. این محصول مونتاژی گروه بهمن، در ارزیابی جدید، چهار ستاره کیفی به دست آورده است و نشان می‌دهد نسبت به گزارش قبلی، تفاوت خاصی ندارد. البته صدرنشین قبلی این دسته، هیوندایی i10 بود که توانست چهار ستاره کیفی کسب کند. مشخص نیست چرا این خودرو را که جزو محصولات پسابرجامی است و در شرکت کرمان موتور به تولید می‌رسد، در لیست کیفی اسفند قرار نداده‌اند. این احتمال وجود دارد که تولید i10 به دلیل استقبال ضعیف بازار، متوقف شده باشد.

اما چهار عضو دیگر گروه ۵۰ تا ۷۵ میلیون تومانی‌ها را به ترتیب، چانگان، آریزو 5، برلیانس H330 و لیفان X60 اتوماتیک تشکیل می‌دهند. در این بین، چانگان CS35 که در سایپای کاشان مونتاژ می‌شود، سه ستاره کیفی به دست آورده و بنابراین در مقایسه با گزارش قبلی، تغییر خاصی به خود ندیده است. آریزو ۵ تولیدشده در شرکت مدیران خودرو نیز که سه ستاره کسب کرده، وضع ثابتی در کیفیت داشته است؛ درست مانند برلیانس H330 که آن هم سه ستاره‌اش در اسفندماه تثبیت شده است.

در این گروه یک خودرو دو ‌ستاره نیز به‌چشم می‌آید که لیفان X60 نام دارد. این خودرو که در شرکت کرمان موتور به تولید می‌رسد، نسبت به گزارش بهمن‌ماه تغییری در کیفیت خود احساس نکرده است، زیرا در آن گزارش نیز دو ستاره به خود اختصاص داده بود. در این گروه پیش تر خودروهایی مانند جک J5 و آریو نیز حضور داشتند؛ اما در گزارش کیفی اسفندماه نامی از آن‌ها نیست.

اما نگاهی هم بیندازیم به دسته ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومانی‌ها که بیشترین خودروهای داخلی را در خود جای داده است. رده‌های اول تا ششم این گروه ۲۰ عضوی را اعضای خانواده رنو و پژو اشغال کرده‌اند. بر این اساس رنو ساندرو تولید پارس خودرو، پژو ۲۰۷ اتومات و تندر ۹۰ اتوماتیک ایران‌خودرو و پارس تندر پارس خودرو چهار محصول چهار ستاره این گروه به‌شمار می‌روند. مقایسه کیفی این خودروها با بهمن‌ماه نشان می‌دهد آن‌ها ثبات کیفیت خود را حفظ کرده‌اند و هیچ تغییری در ستاره‌بندی‌شان ایجاد نشده است. در رتبه‌های پنجم و ششم این جدول به تندر ۹۰ ایران‌خودرو و پارس‌خودرو برمی‌خوریم که توانسته‌اند سه ستاره کیفی خود را حفظ کنند. این دو محصول در گزارش کیفی بهمن‌ماه نیز همین تعداد ستاره را به دست آورده بودند.

در گروه مورد بررسی چهار خودرو سه ستاره دیگر نیز به چشم می‌آیند که اتفاقا در مقایسه با گزارش بهمن‌ماه، تغییر کیفی خاصی را تجربه نکرده و ستاره‌هایشان ثابت مانده است. در این بین، رانا که مدت‌ها است تیراژ آن منفی شده، در رده هفتم جای گرفته و پس از آن با دنا پلاس و پژو ۲۰۶ در مدل‌های صندوقدار و‌هاچ بک مواجه می‌شویم. این سه محصول که جزو تولیدات ایران خودرو به شمار می‌روند، در مقایسه با گزارش کیفی بهمن‌ماه تغییر خاصی تجربه نکرده‌اند؛ چراکه در آن گزارش نیز سه ستاره به دست آورده بودند.

در گروه خودروهای ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومانی با ۱۰ محصول دو ستاره نیز روبه‌رو هستیم که بیشتر آن‌ها را ایران خودرویی‌ها تشکیل می‌دهند. دو محصول چینی به نام‌های ام وی ام 315 جدید و دانگ فنگ نیز در جمع دو ستاره‌های این گروه به چشم می‌آیند که در مقایسه با بهمن‌ماه، تعداد ستاره‌هایشان تغییری نکرده است. دیگر دو ستاره‌های این گروه را خودروهای دنا، پژو پارس کرمانشاه، پژو ۴۰۵ خراسان، تیبا ۲، تیبای معمولی، ساینا، سورن و سمند تبریز تشکیل می‌دهند که آن‌ها نیز با کم و زیاد شدن ستاره در مقایسه با بهمن‌ماه، مواجه نشده‌اند. پیش‌تر در گروه ۲۵ تا ۵۰ میلیون تومانی‌ها محصولاتی تک‌ستاره نیز حضور داشتند که طی ماه‌های گذشته، ارتقاء کیفی داشتند و ستاره‌هایشان افزایش یافت.

در نهایت سری هم به گروه زیر ۲۵ میلیون تومانی‌ها بزنیم که از آن‌ها به‌عنوان محصولات ارزان‌قیمت یاد می‌شود. در این گروه همچنان با چهار محصول شامل پراید ۱۳۱ سایپا، پراید ۱۳۱ پارس خودرو، پراید ۱۳۲ و پراید ۱۱۱ مواجه می‌شویم که در این بین تنها مدل ۱۳۱ سایپا دو ستاره کیفی دارد. انواع پژو پارس هم تک ستاره هستند.

رئیس سازمان ملی استاندارد ایران تأکید کرد از کنترل کیفی خودروسازان رضایت ندارد و در صورت دریافت گزارش مشتریان درباره استفاده از قطعات بی‌کیفیت و غیر استاندارد، با متخلف برخورد می‌شود. 

نیره پیروزبخت افزود:

مطابق مصوبه شورای سیاستگذاری خودرو، واحدهای خودروسازی باید از قطعات استاندارد در تولید و مونتاژ خودروها استفاده کنند. برخی قطعات مشمول استاندارد اجباری است و کنترل می‌شود؛ اما خودروسازان باید مطابق رویکرد نوین استانداردسازی بر استاندارد بودن سایر قطعات نظارت کنند؛ زیرا در صورت استفاده از قطعات غیر استاندارد، با خودروساز برخورد می‌شود. برخی خودروسازان از قطعات باکیفیت استفاده کرده و رضایت مشتریان را جلب کرده‌اند؛ اما در برخی خودروها برای کاهش قیمت تمام‌شده، از قطعات بی‌کیفیت استفاده شده است. سازمان ملی استاندارد قادر به کنترل همه قطعات خودرویی نیست و خودروسازان در برابر محصول تولیدی خود مسئولیت دارند؛ بنابراین در صورت گزارش تخلف و اعلام شکایت از سوی مشتریان، با خودروسازان متخلف برخورد می شود. کنترل تک‌تک قطعات یک خودرو از سوی مسئولان استاندارد، در هیچ جای جهان مرسوم نیست؛ ما مجموعه یک خودرو را کنترل می‌کنیم که به‌درستی کار می کند یا خیر. کنترل کیفیت در کارخانه‌های خودروسازی، حلقه گمشده کار است و هیچ کوتاهی از سوی مدیران کنترل کیفیت که به مثابه نمایندگان سازمان ملی استاندارد به شمار می‌روند، پذیرفته نیست. اگر متصدیان کنترل کیفیت کارشان را به‌درستی انجام می دادند، شاهد شکایت‌های مردمی نبودیم؛ موضوعی که در کشورمان مغفول مانده است.

چندی پیش رئیس انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه سازان کشور گفته بود:

زمانی در دولت‌های نهم و دهم با بیان عبارت «پراید کیلویی چند؟» قیمت‌گذاری خودروها به شورای رقابت واگذار شد که تصمیمی اشتباه بود؛ زیرا نباید اجازه داد دولت یا خودروسازان در فرآیند قیمت‌گذاری دخالت کنند تا قطعه سازان نیز بتوانند فعالیت‌های خود را با روال عادی به انجام برسانند.

در همین پیوند، دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان کشور نیز یادآوری کرد:

تا زمانی که تعیین قیمت خودروهای دارای قیمت کمتر از ۴۵ میلیون تومان (۴۵۰ میلیون ریال) از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خارج نشود، زیان خودروسازان و قطعه‌سازان ادامه می‌یابد که یکی از عوامل اصلی بروز کاهش کیفیت قطعات و خودروهای تولیدی در این بازه قیمتی است.