احتمال واگذاری سهام خودروسازان به ائتلاف قطعه‌سازی
این‌طور که از مجمع سالیانه و آخرین گردهمایی سال ۹۶ قطعه‌سازان خبر می‌رسد، مدیران خودروسازی و به‌خصوص مدیرعامل ایران خودرو، بر واگذاری سهام به کنسرسیوم قطعه‌سازان در راستای جلوگیری از انحصار برخی شرکت‌های خاص قطعه‌ساز، تأکید کرده‌اند. در این مجمع که چهارشنبه هفته گذشته برگزار شد، نزدیک به ۳۰۰ قطعه‌ساز کشور و مدیران ارشد خودروسازی از جمله هاشم یکه زارع مدیرعامل ایران خودرو، محسن قاسم جهرودی مدیرعامل سایپا، حسین نجاری مدیرعامل شرکت طراحی و تأمین قطعات ایران خودرو (ساپکو)، معصوم نجفیان مدیرعامل سازه‌گستر سایپا و همچنین اصغر خسروشاهی مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت، ولی ملکی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی حضور داشتند.
از جمله مسائل بسیار مهمی که در این مجمع مطرح شد، موضع مدیرعامل ایران خودرو در قبال واگذاری سهام این شرکت به قطعه‌سازان بود. بر این اساس، خبر می‌رسد هاشم یکه‌زارع به صراحت اعلام کرده است:
باید کنسرسیومی متشکل از اغلب قطعه‌سازان تشکیل و اقدام به خرید سهام خودروسازان کنند. قطعا تسهیلاتی نیز برای این مسئله در نظر گرفته خواهد شد و اگر خودروسازان بزرگ نیز خواستار خرید بخشی از سهام باشند، می‌توانند با ورود به این کنسرسیوم در این زمینه مشارکت کنند. ایران خودرو اجازه نمی‌دهد قطعه‌سازی دیگری وارد ساخت و تولید قطعه‌ای شود که هم‌اکنون توسط زنجیره تأمین این شرکت در حال ساخت است.
واکنش به انحصارطلبی
اما چرا مدیرعامل ایران خودرو رسما به واگذاری سهام شرکت تحت مدیریت خود به قطعه‌سازان واکنشی این‌چنینی نشان داده است؟ این ماجرا بدون شک ریشه در اقدام چندی پیش ایران خودرو در فراخوان شرکت برای واگذاری ۱۵ درصد از سهام خود دارد. حدود سه ماه پیش بود که ایران‌خودرو اعلام کرد سهام ۱۵.۸ درصدی «شرکت سرمایه‌گذاری سمند» به‌صورت مزایده واگذار خواهد شد و قرار بود ظرف حداقل ۱۰ روز پس از انتشار آگهی مورد نظر، این سهام در بورس عرضه شود. اما سهام مورد نظر در محدوده زمانی اعلامی، عرضه نشد تا شائبه‌هایی مبنی بر منتفی شدن این موضوع ایجاد شود. هرچند ایران‌خودرویی‌ها بعدها اعلام کردند سهام ۱۵.۸ درصدی شرکت سرمایه‌گذاری سمند در تاریخ یازدهم بهمن‌ماه امسال عرضه خواهد شد؛ اما باز هم این اتفاق رخ نداد تا مشخص شود هنوز خریدار اصلح (از نظر ایران خودرویی‌ها) برای تصاحب سهام مورد نظر پیدا نشده است.
در آن مقطع رسما نامی از مشتریان سهام شرکت سرمایه‌گذاری سمند برده نشد؛ با این حال منابع آگاه تأکید داشتند که غول‌های قطعه‌سازی یکی از جدی‌ترین گزینه‌ها برای تصاحب این بلوک گران‌قیمت به‌شمار می‌روند. استدلال منابع آگاه این بود که قطعه‌سازان، هم از این جنبه که به هر حال بخشی مهم از زنجیره خودروسازی به‌شمار می‌روند و هم از این حیث که از تمکن مالی بالایی برخوردار هستند، در مجموع شرایط لازم برای خرید سهام مورد نظر را دارند. در ادامه نیز مشخص شد که برخی از قطعه‌سازان به‌تنهایی برای خرید سهام شرکت سرمایه‌گذاری سمند مورد نظر پیش‌قدم شده‌اند؛ اما ایران خودرویی‌ها با واگذاری سهام مورد نظر به این ترتیب مخالفت کرده‌اند. ظاهرا علت مخالفت ایران خودرو این بوده است که مسئولان این شرکت نخواسته‌اند و نمی‌خواهند برخی قطعه‌سازان به‌تنهایی سهم بیشتری در این شرکت کسب کنند. جدا از خودروسازان، دیگر قطعه‌سازان بزرگ داخلی نیز مخالف واگذاری سهام شرکت‌های خودروساز به یک شرکت خاص قطعه‌سازی هستند. از نظر آن‌ها، قدرت گرفتن تنها یک قطعه‌ساز در خودروسازی کشور، به انحصار منجر خواهد شد و این اتفاق به نفع صنایع خودرو و قطعه کشور نیست. از همین‌رو بسیاری از قطعه‌سازان معتقدند بهترین روش برای فروش سهام شرکت‌های خودروساز به قطعه‌سازها، تشکیل کنسرسیوم است؛ زیرا در این صورت کل صنعت قطعه منتفع خواهد شد و در نتیجه، انحصاری نیز گریبان خودروسازی کشور را نمی‌گیرد. این ایده، از طریق برخی قطعه‌سازان بزرگ مطرح شده و مورد حمایت قرار گرفته است. در نتیجه همین جدل‌های داخلی میان قطعه‌سازان و خودروسازها، هنوز تکلیف سهام شرکت‌های خودروساز به خصوص سهام ۱۵.۸ درصدی «سرمایه‌گذاری سمند» مشخص نشده است. حالا این‌طور که از مجمع انتهای سال قطعه‌سازان خبر می‌رسد، شرکت‌های بزرگ خودروسازی کشور هم موافق تشکیل کنسرسیوم قطعه‌سازی برای واگذاری سهام هستند. در این شرایط باید منتظر ماند و دید سهام خودروسازان در نهایت چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد و آیا کنسرسیومی از صنعت قطعه مالک این سهام خواهد شد، خریداری دیگر تملک آن را بر عهده خواهد گرفت.
موافقت با افزایش قیمت قطعات
اما نگاهی بیندازیم به آنچه در مجمع انتهای سال قطعه‌سازان گذشت. این‌طور که فرهاد به‌نیا، سخنگوی انجمن سازندگان و مجموعه‌های خودرو ایران عنوان کرده است:
در این گردهمایی هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل ایران‌خودرو ضمن ارائه مطالبی درخصوص لزوم تجهیز قطعه‌سازان به تجهیزات روز و جایگزینی ماشین‌آلات جدید، تأکید کرد که باید دستیابی به فناوری‌های جدید در دستور کار صنعت قطعه کشور قرار گیرد. مدیرعامل ایران‌خودرو سال ۹۷ را به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه و نرخ ارز، سال سختی برای خودروسازی و قطعه‌سازی کشور ارزیابی کرده است.
به گفته‌ی به‌نیا، یکه‌زارع تأکید کرده است:
قطعا ایجاد شرایط سخت در سال آینده، علاوه بر مشکلات فعلی، منافعی نیز برای خودروسازی و قطعه‌سازی کشور به دنبال خواهد داشت که از جمله آن‌ها می‌توان به چابک‌سازی صنایع خودرو و قطعه، جلوگیری از هزینه‌های بی‌مورد و همچنین افزایش آمادگی جهت ورود به بازارهای جهانی اشاره کرد.
این بخش از اظهارات مدیرعامل ایران‌خودرو، به ماجرای درخواست قطعه‌سازان از شرکت‌های خودروساز بابت افزایش قیمت مربوط می‌شود. آن‌طور که قطعه‌سازان اعلام کرده‌اند، هزینه تولید آن‌ها در سال جاری و ناشی از مسائل مختلف از جمله افزایش نرخ ارز، حدود ۳۵ درصد افزایش یافته است، از همین‌رو آن‌ها از خودروسازان درخواست کرده‌اند قیمت خرید قطعات را افزایش دهند و همچنین مطالبات معوقشان را پرداخت کنند. این در شرایطی است که خودروسازها افزایش قیمت را منوط به موافقت شورای رقابت با بالا رفتن قیمت خودرو در سال آینده دانسته‌اند. احتمال موافقت با افزایش ۳۵ درصدی قیمت قطعات تقریبا صفر است؛ با این حال این احتمال وجود دارد که چیزی کمتر از ۱۰ درصد افزایش قیمت نصیب قطعه‌سازان شود. سخنگوی انجمن قطعه‌سازان در ادامه ضمن اشاره به درخواست قطعه‌سازان مبنی بر افزایش ۳۰ تا ۳۵ درصدی قیمت قطعات، تأکید کرد:
مدیرعامل ایران‌خودرو با افزایش ۱۵ درصدی قیمت قطعات در سال آینده موافقت کرده است. البته یکه‌زارع این «افزایش» را اثرگذار بر قیمت خودرو دانسته و تأکید کرده است که منجر به کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان و افت فروش در بازار خودرو خواهد شد و بنابراین شاهد اثرات بدی بر صنعت خودرو (از ناحیه افزایش قیمت) خواهیم بود.
اجرای سیاست دو سورسی در سایپا
دیگر میهمان مجمع چهارشنبه گذشته قطعه‌سازان، مدیرعامل سایپا بود که در مهم‌ترین بخش از اظهارات خود، به اجرای سیاست‌های دو سورسی (برای تأمین قطعات مورد نیاز) در این گروه خودروسازی اشاره کرده است. محسن قاسم جهرودی، اجرای سیاست دو سورسی در گروه خودروسازی سایپا را مطرح کرد و گفت:
تلاش می‌شود بیش از دو سورس (تأمین‌کننده) در ساخت قطعات مشارکت نداشته باشند.
سخنگوی انجمن قطعه‌سازان در ادامه به اظهارات مدیرعامل سایپا درباره سهم داخلی‌سازی قطعات در قراردادهای پسابرجامی صنعت خودرو اشاره کرد و گفت:
در مذاکرات جدیدی که برای تولید خودرو با شرکت‌های خارجی انجام شد، ۵۰ درصد داخلی‌سازی مورد تأکید قرار گرفت و خودروسازان بر این مسئله پافشاری خواهند کرد. این بخش از اظهارات مدیرعامل سایپا در شرایطی است که قطعه‌سازان معتقدند در قراردادهای پسابرجامی صنعت خودرو، چندان به داخلی‌سازی و نقش قطعه‌سازان توجه نشده است و خودروسازان باید اهتمام بیشتری به این مسئله داشته باشند.
اما سخنگوی انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو به بخشی دیگر از اظهارات مدیرعامل سایپا اشاره و گفت:
جهرودی بابت مشکلاتی که در گذشته بابت پرداخت مطالبات قطعه‌سازان ایجاد شد، از شرکت‌های قطعه‌ساز عذرخواهی کرد.
به گفته به‌نیا، مدیرعامل سایپا البته خبری خوش نیز به قطعه‌سازان داد و عنوان کرد:
به‌زودی ۵۰۰ میلیارد تومان اوراق از سوی گروه خودروسازی سایپا منتشر می‌شود و سایپا تعهد می‌دهد تمامی پول حاصل از آن را برای پرداخت مطالبات قطعه‌سازان هزینه کند.
این در شرایطی است که ایران‌خودرو نیز پیش‌تر با انتشار اوراق مرابحه سعی کرد بخشی از بدهی معوق خود به قطعه‌سازان را صاف کند و حال باید دید سایپایی‌ها تا چه اندازه در این پروژه موفق عمل خواهند کرد. با توجه به چنین اقداماتی از سوی ایران‌خودرو و سایپا، به نظر می‌رسد خودروسازان به‌تدریج در حال کم کردن ارتباط خود با سیستم بانکی و دریافت تسهیلات از بانک‌ها هستند تا به واسطه روش‌های جایگزین، هزینه مالی کمتری دامان آن‌ها را بگیرد.
مجلس به دنبال خصوصی‌سازی خودروسازان
در مجمع هفته گذشته قطعه‌سازان، ولی ملکی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای‌اسلامی و عضو ناظر شورای رقابت نیز حضور داشت و بر خصوصی‌سازی خودروسازان تأکید کرد. به گفته سخنگوی انجمن قطعه‌سازان، ملکی در آغاز سخنان خود ابتدا از عدم ارائه مشکلات قطعه‌سازان به کمیسیون صنایع و معادن مجلس از جامعه قطعه‌سازی کشور گلایه کرد و در ادامه قول داد هرگونه درخواست و مشکلات مطروحه از سوی شرکت‌های قطعه‌ساز را به کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای‌اسلامی ارجاع دهد و با سرعت و نهایت جدیت پیگیری و حل کند.
به گفته به‌نیا، این نماینده مجلس همچنین به موضوع واگذاری سهام خودروسازان و تشکیل کنسرسیوم قطعه‌سازان (برای خرید سهام مربوطه) اشاره کرد و از طرح و پیگیری این مسئله در مجلس شورای اسلامی طی سال آینده خبر داد. سخنگوی انجمن قطعه‌سازان در انتها اظهار امیدواری کرد تمامی صحبت‌ها و وعده‌هایی که در مجمع سالانه قطعه‌سازان عنوان شده است، در سال آینده عملی شود تا چشم‌انداز روشنی پیش‌روی صنعت خودرو و قطعه‌سازی قرار گیرد.
نظرات