انبساط ذهن و انقباض مغز در سفر فضایی
رفتن به فضا بیشتر از اینکه صرفاً یک تغییر در دیدگاه فرد نسبت به جهان ایجاد کند، مغز وی را تغییر میدهد. در مطالعهای جدید، یک تیم پژوهشی آلمانی، بلژیکی و روسی تغییراتی را در مغز ۱۰ کیهاننورد قبل و بعد از یک مأموریت طولانی مدت به فضا شناسایی کردند. آنها تغییرات وسیعی را در ماده سفید و خاکستری مغز دریافت کردند. این مطالعه ۲۴ اکتبر به صورت نامهای به سردبیر New England Journal of Medicine چاپ شد.
مفهوم این تغییرات برای کیهاننوردان هنوز هم مبهم است و به صورت یک پرسش باز باقیمانده است. دکتر پیتر زو النبرگ یکی از نویسندگان ارشد، عصبشناس و استاد تصویربرداری عصبی در دانشگاه لودوینگ-ماکسیمیلانس مونیخ در آلمان است. وی در بیانیهای اظهار داشت تغییرات وسیع مشاهدهشده در مادهی خاکستری و سفید، درصورتی که منجر به تغییراتی در معرفت و شناخت بشوند، هنوز برای پژوهشگران نامعلوم است. با این حال، آنها دریافتند که گردش مایع مغزی-نخاعی پس از سفر طولانی مدت فضایی دچار تغییر میشود. مایع مغزی نخاعی مایعی شفاف است که بهعنوان یک بالشتک یا بافر برای مغز و طناب نخاعی عمل میکند. زو النبرگ میگوید:
رویهمرفته، نتایج ما به تغییرات ممتدی در الگوی گردش مایع مغزی-نخاعی میانجامد که در یک بازهی زمانی حداقل ۷ ماهه به همراه برگشت به زمین رخ میدهد.
قبل و بعد
در مطالعهی تغییرات مربوط به مغز، پژوهشگران از اسکنهای MRI استفاده میکنند و به این ترتیب مغز کیهاننوردان را قبل از سفر فضایی ارزیابی میکنند. مدتی بعد، بهطور معمول پس از ۹ روز و سپس تقریباً ۷ ماه در بازگشت از سفر به اسکن مغز کیهاننوردان میپردازند. هر ۱۰ کیهاننورد در دو اسکن اولیه شرکت کردند و هفت کیهاننورد در اسکن آخر. همهی کیهاننوردان مرد بودند و میانگین عمرشان ۴۴ سال بود. مقصد سفر آنها، ایستگاه فضایی بینالمللی بود. میانگین زمانی که آنها در فضا سپری کردند ۱۸۹ روز یا معادل آن تقریباً ۶ ماه طول کشید.
پژوهشگران بر سه متغیر در اسکن مغز متمرکز شدند: حجم مادهی خاکستری، حجم مادهی سفید و حجم مایع مغزی-نخاعی. مادهی خاکستری لایهی بیرونی مغز را تشکیل میدهد و شامل جسمهای سلولی از نورونها و دیگر سلولهای پشتیبان میشود، در حالی که ماده سفید شامل آکسونها است. آکسونها رشتههای بلند و باریکی هستند و نورونها را به هم وصل میکنند.
در مقایسه با حجم مادهی خاکستری قبل از پرواز فضایی، پژوهشگران به کاهش همهجانبهای در حجم مادهی خاکستری پس از بازگشتشان به زمین پی بردند. پژوهشگران گزارش دادند با برگشت کیهاننوردان از سفر طولانی مدت، حجم مادهی خاکستری کاهشیافته در مغزشان، دوباره به مقداری که قبل از سفر فضایی بود، بهبود یافت. بهعبارت دیگر، این تغییرات همیشگی نیست.
مادهی سفید داستان دیگری داشت. در مقایسه با اندازهگیریهای قبل از سفر فضایی، حجم مادهی سفید در بخشی از مغز کاهش یافت. وقتی کیهاننوردان پس از ۷ ماه برای اسکن MRI بازگشتند، حجم مادهی سفید حتی کمتر شده بود.
حجم مایع مغزی-نخاعی نیز پس از مأموریت کاسته شد. در اولین اسکن مغزی پس از سفر فضایی، حجم مایع مغزی-نخاعی (CSF) در برخی نواحی افزایش یافت و در برخی دیگر نسبت به سطوح قبل از پرواز کاهش یافت. با اسکنهای بعدی، حجم مایع مغزی-نخاعی در مرکز مغز به سطح قبل از پرواز بازگشت در حالی که مقدار مایع موجود در فضای بین مغز و جمجمه بیشتر شد.
نظرات