اپل و لحظه های ماندگار در طول ۴۰ سال فعالیت (قسمت اول)
۴۰ سال پیش اپل بهعنوان یک استارتاپ خانگی آیندهدار کار خود را از صفر شروع کرد و اکنون با گذراندن فرازوفرودهای فراوان؛ از مبارزه سرسختانه با ورشکستگی گرفته تا سرمایهگذاری ریسکی با تکیه بر اعتماد سهامداران که به درآمدی ۲۳۳.۷ میلیارد دلاری منجر شد، تاریخچهای جذاب و هیجانانگیز دارد. ۴۰ مورد از بهیادماندنیترین لحظهها و رویدادهای تاریخ اپل به شرح زیر هستند:
۱. تولد اپل
روز اول آوریل سال ۱۹۷۶، استیو جایز، استیو وازنیاک و رونالد وین رسما کار خود را در شرکت کامپیوتر اپل (Apple Computer Company) آغاز کردند. این شرکت در ۱۰ سال اول فعالیت خود هویت حقوقی نداشت و در روز ۳ ژانویهی ۱۹۷۷ با نام صنایع کامپیوتر اپل (Apple Computer, Inc) ثبت شد.
۲. کنارهگیری رونالد وین
تنها ۱۲ روز بعد از آغاز به کار اپل، وین که از جابز و وازنیاک مسنتر بود، از ادامهی کنار منصرف شد و سهم خود را با دریافت فقط ۸۰۰ دلار واگذار کرد. او میگوید:
من ۴۰ ساله بودم و این بچهها در اوایل سومین دههی عمر خود به سر میبردند. این دو نفر مانند طوفان بودند و کار کردن با آنها مثل این بود که بخواهید یک ببر را با گرفتن دمش متوقف کنید. حتی اگر من در اپل مانده بودم، احتمالا به ثروتمندترین مرد قبرستان تبدیل میشدم.
۳. اپل I
اولین کامپیوتر اپل با نام Apple I به تعداد محدود تولید و به علت علاقهی استیو وازنیاک به اعداد تکراری با قیمت ۶۶۶ دلار عرضه شد. در حال حاضر یک دستگاه اپل I سالم تا ۹۰۵ هزار دلار قیمتگذاری میشود.
عرضهی اپل I که تفاوت زیادی با محصولات خوشساخت و براق فعلی اپل داشت، تجربه ارزشمندی برای جابز و وازنیاک محسوب میشد.
۴. اپل II
Apple II اولین کامپیوتر پرفروش اپل بود و در زمان خود یک محصول انقلابی محسوب میشد. این کامپیوتر بسیار گرانقیمتتر از محصول قبلی اپل بود و تا رسیدن به بازار حدود ۲۰۰ هزار دلار هزینه در برداشت. اپل II اولین کامپیوتری بود که واقعا در ردیف لوازمخانگی قرار میگرفت چراکه مشتری میتوانست بعد از خرید آن را به خانه برده و فورا مورداستفاده قرار دهد. علاوه بر این با توجه به رایج بودن مانیتورهای سیاهوسفید در آن زمان، اپل II با مانیتور رنگی خود محصولی بیهمتا و منحصربهفرد بود.
۵. خلق لوگوی اپل
سیب گاز زدهی مشهور اپل اولین لوگوی این شرکت نیست و برای اپل I از تصویر آیزاک نیوتون استفاده شد که راب جنوف (Rob Janoff) در سال ۱۹۷۷ آن را طراحی کرده بود. این مسئله شایعهی ارتباط لوگوی اصلی اپل و خودکشی تراژیک آلن تورینگ با خوردن سیب آلوده به سیانور را تا حد زیادی منتفی میکند. اپل در طول عمر خود از چند لوگوی دیگر نیز استفاده کرده است.
۶. بازدید از زیراکس پارک
اگر بازدید ساده و غیررسمی استیو جابز از آزمایشگاه تحقیقاتی مشهور زیراکس پارک (Xerox PARC) در سیلیکون ولی انجام نمیشد، شاید هیچوقت رابط کاربری گرافیکی را در محصولات مکینتاش و بعد از آن ویندوز نمیدیدیم، داس هنوز سلطان مطلق کامپیوترهای شخصی بود و آیفون یک کیبورد سختافزاری کوچک داشت.
۷. واگذاری عمومی سهام
در ۱۲ دسامبر ۱۹۸۰ و بعد از مدتها انتظار مشتاقان سرمایهگذاری در اپل، سهام آن بهصورت عمومی عرضه شد و در نتیجهی آن، استیو جابز و استیو وازنیاک و بقیه شرکا بهسرعت میلیونر شدند. بر اساس گزارشهای والاستریت ژورنال از این رویداد؛ از زمان عمومی شدن شرکت فورد در سال ۱۹۵۶، این همه شور و اشتیاق برای خرید سهام دیده نشده بود.
البته بسیاری از مهندسان اپل گزینهی سهام خود (بخشی از مزایای پیشنهادی شرکتهای خصوصی به کارکنانی که قبل از واگذاری عمومی سهام استخدام میشوند) را تا مدتی بعد دریافت نکردند.
۸. دیسک II
در روزگار ذخیرهسازی ابری و آیپد پروی ۲۵۶ گیگابایتی، باور اینکه در گذشته کامپیوترهای اپل بهشدت با مشکل کمبود حافظه روبهرو بودند؛ کمی سخت است؛ ولی عرضهی فلاپی درایو ¼5 اینچی Disk II برای اپل II و رفع دردسر نوار کاست که ابزار ذخیرهسازی رایج آن زمان بود، یکی از بزرگترین نقاط قوت اپل محسوب میشد.
اپل با ارائهی دیسک II به قیمت ۴۹۵ دلار و تجهیزات جانبی ضروری آن که ۱۴۰ دلار قیمت داشتند، به سود چشمگیری دست پیدا کرد و اولین گام را در شکستن مداوم محدودهی سوددهی بازار تجهیزات کامپیوتری برداشت.
۹. ویزیکَلک
دیسک II برگ برندهی سختافزاری اپل II بود و ویزیکَلک (VisiCalc) تکخال نرمافزاری آن. ویزیکَلک مزایای نرمافزار صفحه گسترده را به دنیا معرفی کرد و توانست کامپیوتر شخصی را از وسیلهای جذاب و تجملی به یکی از لوازم اداری ضروری تبدیل کند. این نرمافزار سرانجام راه خود را در سایر پلتفرمها از جمله کامپیوترهای پرطرفدار IBM باز کرد و حدود یکمیلیون نسخه از آن به فروش رسید، ولی نام آن همیشه مترادف و یادآور اپل II است.
۱۰. لیزا
کامپیوتر شخصی لیزا (Lisa) در ژانویهی ۱۹۸۳ به بازار آمد ولی موفقیت چندانی نداشت و بعد از ۳ سال، تولید آن متوقف شد؛ بااینوجود یکی از محصولات چشمگیر و باکیفیت اپل محسوب میشود.
گذشته از همنام بودن این محصول با دختر استیو جابز که سوژهی سینمایی دلچسبی به شمار میآید و هیچکس از حقیقت داستان آگاه نیست، لیزا اولین کامپیوتر شخصی اپل بود که رابط کاربری گرافیکی و موس در آن به کار گرفته شدند. در حال حاضر اگر مایل به خریداری یک دستگاه لیزای اصل باشید، باید دهها هزار دلار بابت آن پرداخت کنید.
۱۱. اپل مکینتاش
بسیاری از افراد اپل مکینتاش یا مک 128K را بارزترین نماد ایدهی کامپیوتر شخصی در تمام دوران میدانند. اپل مکینتاش، اولین کامپیوتر شخصی با رابط کاربری گرافیکی و موس نبود ولی هیچکدام از سایر محصولات این شرکت نمیتوانند بهاندازهی آن روح اپل و تعهد آن به نوآوری و ابتکار را به تصویر بکشند.
نخستین کامپیوترهای مک ارائهشده در بازار مشکل سختافزاری جدی داشتند ولی بااینوجود خریداران بسیار از آن راضی بودند. داگلاس آدامز (نویسندهی کتاب راهنمای مسافران کهکشان) در این مورد میگوید:
چیزی که من (و فکر میکنم هرکسی که مک را در روزهای اول خرید) عاشق آن شدم؛ خود ماشین نبود، بلکه ایدهی رمانتیک متجلیشده در آن بود. اپل مکینتاش امکان تحقق، حفظ ظرافتها و انتقال این ایدهی رمانتیک را فراهم میکرد.
۱۲. تیزر تبلیغاتی اپل در سال ۱۹۸۴
۲۲ ژانویهی سال ۱۹۸۴، تیزر تبلیغاتی معروف اپل مکینتاش که ریدلی اسکات آن را ساخته بود، بعد از کوارتر سوم مسابقهی ملی سوپر بول هجدهم از شبکهی CBS آمریکا پخش شد. این شاهکار هنر تبلیغات و رویداد کلیدی تاریخ اپل، در آن شب به داغترین سوژهی برنامههای خبری بدل شد و هنوز هم مبنای سنجش رویکرد بهدقت کنترل شدهی اپل در قبال غیرخودیها محسوب میشود.
۱۳. پیوستن جان اسکالی به اپل
میخوای بقیهی عمرتو آبقند بفروشی یا با من بیای و آینده رو عوض کنی؟
این جملهای است که استیو جابز با گفتن آن به جان اسکالی که در آن موقع مدیرعامل شرکت پپسی بود، او را مجاب کرد تا به اپل بپیوندد. اسکالی در طول یک دهه فعالیت خود فروش اپل را از ۸۰۰ میلیون به ۸ میلیارد دلار رساند ولی حضور او عواقب خوبی برای استیو جابز نداشت ...
۱۴. زبان طراحی «سفیدبرفی» اپل
مدتها قبل از اینکه جانی آیو (طراح سرشناس محصولات اپل) همکاری خود را با اپل آغاز کند، شرکت فراگ دیزاین (Frog Design) متعلق به یک طراح خوشذوق به نام هارتموت اسلینگر زبان طراحی «سفیدبرفی» اپل را پایهریزی کرد. این زبان طراحی خاطرهانگیز از ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۰ در محصولات اپل مورداستفاده قرار میگرفت و ویژگی بارز آن نوارهای عمودی و افقی بود که محصولات اپل را کوچکتر از اندازهی واقعی جلوه میداد.
طراحی سفیدبرفی اپل در مقایسه با طراحی آیمک فوقالعاده باریک و شکیل امروزی حرفی برای گفتن ندارد؛ ولی در زمان خود انقلابی در طراحی صنعتی محسوب میشد و نقش مهمی در موفقیت اپل بازی کرد.
۱۵. اخراج استیو جابز از اپل
در تاریخ چهلسالهی اپل اشتباهات زیادی نمیبینیم ولی مطمئنا خطای هیئتمدیرهی آن در باز گذاشتن دست جان اسکالی برای اخراج جابز از شرکتی که خود تأسیس کرده بود، بهتنهایی با مجموعهای از اشتباهات بزرگ تاریخی برابری میکند. جابز دوران جدایی از اپل را با تأسیس شرکت نکست (NeXT) و خریدن پیکسار (Pixar) گذراند و اپل بدون جابز بعد از روبرو شدن با تاریکترین دوران عمر خود تا مرز ورشکستگی پیش رفت.
اسکالی در مورد این اتفاق میگوید:
این موضوع میتوانست به شکل دیگری رقم بخورد. ما باید وقت بیشتری برای حل مشکلات در روابطمان صرف میکردیم تا بتوانیم به کار با یکدیگر ادامه دهیم.
۱۶. هایپرکارد
یکی از ابزارهای بسیار پرکاربرد و مفید کامپیوترهای مکینتاش، نرمافزار هایپرکارد (Hypercard) بود که اوایل سال ۱۹۸۷ منتشر شد و به کمک آن همه میتوانستند بدون نیاز به هیچ پیشزمینهای برنامهنویسی کنند. با هایپرکارد توسعهی نرمافزار سهولت چشمگیری داشت و هزاران اپلیکیشین از جمله بازی محبوب و موفق Myst به کمک آن ایجاد شدند.
۱۷. نیوتون
اپل در سال ۱۹۹۳ دستیار دیجیتال نیوتون را به بازار عرضه کرد که حرکتی بسیار پیشتر از زمان خود بود و استیو جابز بعد از بازگشت تولید آن را متوقف کرد. نیوتون با عکسالعملهای متفاوتی روبرو شد و حتی در کارتون سیمپسونها مورد تمسخر قرار گرفت ولی بسیاری از دوستداران اپل از آن با تحسین یاد میکنند و بهطور قطع راه را برای بسیاری از نوآوریهای سالهای بعد اپل در گجتهای همراه هموار کرد.
۱۸. خریدن شرکت نکست
مانند بسیاری از موضوعات مورد توجه استیو جایز در نیمهی نخست فعالیت حرفهایاش، نکست نیز جلوتر از زمان خود بود. او بعد از اینکه نتوانست این شرکت سازندهی سختافزار را به سوددهی برساند، سرانجام آن را به همراه سیستمعامل انقلابی NeXTSTEP با قیمت کمی بیشتر از ۴۰۰ میلیون دلار به اپل فروخت. این واگذاری یکی از بزرگترین اخبار فناوری در سال ۱۹۹۶ بود.
۱۹. بازگشت استیو جابز به اپل
پیوستن دوباره جابز به اپل بهنوعی بزرگترین داستان با موضع بازگشت در تاریخ مدرن است. جابز بعد از بازگشت به شرکت خودش، به رهبری بسیار پختهتر و کاملتر تبدیل شده بود. او اپل را از خطر نابودی و ورشکستگی نجات داد و آن را به سودآورترین شرکت دنیا تبدیل کرد.
۲۰. تفکر متفاوت
شعار تبلیغات محوری اپل برای بازگشت استیو جابز، «متفاوت فکر کن» بود. اپل تا قبل از معرفی آیمک هیچ محصول جدیدی برای عرضه و درخشش دوباره نداشت ولی صرفا با تکیه بر این شعار و به رخ کشیدن آن در بیلبوردهای تبلیغاتی و آگهیهای تلویزیونی، دوباره به برند محبوب کاربران تبدیل شد. این شعار بعد از گذشت چندین دهه و بیرنگ شدن همهی ابزارهای تبلیغاتی که همزمان با آن مورداستفاده قرار میگرفتند، هنوز یکی از سوژههای داغ بحث و گفتگو در دنیای فناوری است.
این مقاله ادامه دارد ...
نظرات