آینده سرمایه‌گذاری در ایران: از بازار بدهی و طلا تا پل CeFi و DeFi

در دومین پنل رویداد «فین‌تک ایران ۱۴۰۴» که پنجشنبه ۴ دی ۱۴۰۴ در تهران با همت تکراسا برگزار شد، مدیران چند بازیگر مطرح بازار سرمایه و دارایی‌های دیجیتال از آینده سرمایه‌گذاری در ایران گفتند؛ آینده‌ای که به‌گفته سخنرانان، از یک‌سو با رشد ابزارهای بازار سرمایه (به‌ویژه اختیارها و ایده برون‌سپاری سرمایه‌گذاری) و از سوی دیگر با گسترش بازار بدهی تحت فشار شکاف درآمد و مصرف و همچنین توکنایزیشن و پیوند سیفای–دیفای شکل خواهد گرفت.

پنل «سرمایه‌گذاری در عصر دیجیتال» در حاشیه رویداد «فین‌تک ایران ۱۴۰۴» برگزار شد؛ در این پنل رامین ربیعی (گروه مالی فیروزه)، بردیا احمدنیا (والکس)، مصطفی اکرمی (میلی) و محمد قاسمی (مزدکس) به‌عنوان پنلیست حضور داشتند و رضا خانکی مدیریت پنل را برعهده داشت.

رامین ربیعی در این پنل با اشاره به شتاب تأمین مالی از مسیر بازار سرمایه، گفت تا پایان سال جاری مجموع تأمین مالی انجام‌شده از بازار سرمایه به حدود ۸۰۰ همت رسیده است. او همچنین از افزایش جذابیت صنعت مالی برای نیروی انسانی و «نخبگان» سخن گفت و یکی از مگاترندهای مهم را برون‌سپاری سرمایه‌گذاری (سپردن تصمیم/مدیریت سرمایه‌گذاری به نهادها و ابزارهای تخصصی) دانست؛ روندی که به‌گفته او در فین‌تک نیز قابل مشاهده است.

ربعی همچنین به رشد صندوق‌های کالایی طلا اشاره کرد و مدعی شد سه صندوق سرمایه‌گذاری طلا در ایران در میان ۲۰ صندوق برتر جهان قرار دارند؛ نکته‌ای که به باور او نشان می‌دهد مقیاس برخی ابزارهای مالی در ایران «عددهای کوچک» نیست. او در ادامه، بازار اختیارها را یکی از حوزه‌هایی دانست که در آینده بیش از پیش مورد توجه بازیگران فین‌تک قرار خواهد گرفت و تأکید کرد رسالت بازار سرمایه در ایران هنوز به ظرفیت نهایی خود نرسیده، اما در سال‌های آینده می‌تواند دقیق‌تر و کارآمدتر محقق شود.

بردیا احمدنیا بحث را از یک واقعیت اقتصادی شروع کرد: به گفته او در بخش قابل‌توجهی از جامعه، سبد مصرف با سبد درآمد همخوان نیست و همین شکاف، «بدهی» ایجاد می‌کند. احمدنیا پیش‌بینی کرد بازار بدهی در ایران در سال‌های آینده رشد کند؛ مشابه مسیری که در بسیاری از اقتصادهای دیگر طی شده است.

او توضیح داد اگرچه امروز بازار بدهی در ایران عمدتاً در اختیار شرکت‌های بزرگ است، اما ترکیب شرایط اقتصاد کلان و رشد ابزارهایی مانند BNPL (الان بخر، بعداً پرداخت کن) می‌تواند به تدریج این بازار را به سمت کاربران نهایی (End User) هم توسعه دهد. در عین حال، او نگرانی اصلی را این دانست که اگر نسبت مصرف به درآمد همچنان افزایش یابد، بدهی می‌تواند از «راه‌حل» به «مسئله» تبدیل شود.

محمد قاسمی از زاویه تحول فناوری به سرمایه‌گذاری نگاه کرد. او گفت نگاه سنتی در خدمات مالی معمولاً به سمت تجمیع همه خدمات در یک «سوپراپ مالی» می‌رود، اما نگاه مدرن بیشتر بر اتصال‌پذیری و معماری‌های باز و شکل‌گیری یک پل بین سیفای (CeFi) و دیفای (DeFi) تمرکز دارد؛ پلی که می‌تواند در آینده، امکانات جهانی وام‌دهی و پرداخت را با منطق دارایی‌های دیجیتال به هم نزدیک کند.

قاسمی با تفکیک «الکترونیکی‌شدن» از «دیجیتالی‌شدن» تأکید کرد دیجیتالی‌سازی صرفاً آنلاین‌کردن خدمات نیست، بلکه باید به دسترسی «هرجا/هرزمان» و امکان جابه‌جایی و مدیریت دارایی بدون اصطکاک‌های سنتی منجر شود؛ چیزی که به باور او کریپتو آن را به اقتصاد مدرن وارد کرد. او همچنین RWA (توکن‌سازی دارایی‌های دنیای واقعی) را یکی از ترندهای مهم جهانی دانست؛ رویکردی که درباره این پرسش است که چگونه می‌توان دارایی‌های واقعی را در قالب توکن وارد زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری دیجیتال کرد.

مصطفی اکرمی نیز با تمرکز بر طلا گفت در جهان دوباره توجه به ذخایر طلا افزایش یافته و برخی کشورها با جدیت بیشتری خود را به این دارایی مجهز می‌کنند. او با اشاره به یک نظریه تاریخی-اقتصادی، گفت بشر دوره‌ای طلا و فلزات گران‌بها را به‌عنوان ابزار مبادله کنار گذاشت و پول را جایگزین کرد، اما امروز دوباره نقش «دارایی واقعی» پررنگ شده است—بدون اینکه لزوماً به معنای حذف پول باشد.

اکرمی در ادامه روی یک نکته اجتماعی دست گذاشت: به باور او سواد مالی عمومی در ایران به اندازه کافی رشد نکرده و معمولاً کسانی که دارایی بیشتری داشته‌اند، زودتر به ابزارهای سرمایه‌گذاری مدرن دسترسی پیدا کرده‌اند. او نقش پلتفرم‌های آنلاین را در «ساده‌سازی» و عمومی‌کردن سرمایه‌گذاری برجسته دانست؛ مسیری که می‌تواند سرمایه‌گذاری را از حالت تخصصی خارج و برای دارایی‌های خرد قابل‌دسترس‌تر کند.

به گفته پنلیست این رویداد، خروجی پنل «سرمایه‌گذاری در عصر دیجیتال» یک تصویر چندلایه بود:

• بازار سرمایه با ابزارهایی مثل اختیارها و مدل‌های برون‌سپاری سرمایه‌گذاری می‌تواند پررنگ‌تر شود.
• بازار بدهی احتمالاً تحت فشار واقعیت شکاف درآمد/مصرف و رشد BNPL بزرگ‌تر خواهد شد، هرچند ریسک‌های خودش را دارد.
• توکنایزیشن، پیوند سیفای–دیفای و RWA مسیرهای آینده سرمایه‌گذاری دیجیتال را شکل می‌دهند.
• و در نهایت، طلا و پلتفرم‌های آنلاین به‌عنوان دارایی/ابزار قابل‌فهم برای عموم، نقش مهمی در فراگیرسازی سرمایه‌گذاری پیدا کرده‌اند.