سودجویی از هوای آلوده؛ قیمت دستگاه تصفیه هوا سر به فلک کشید

قیمت‌گذاری دستگاه‌های تصفیه هوا در بازار ایران به‌جای این که از نرخ ارز نشأت بگیرد، تابعی مستقیم از شاخص آلودگی هوا است. بعد از افزایش قیمت ژنراتور با رسیدن به فصل گرما و قطعی‌های مکرر و سراسری برق در کشور با رسیدن فصل پاییز و گسترش آلودگی هوا در اکثر شهرهای کشور، دستگاه‌های تصفیه هوا هم گران می‌شوند.

در کنار افزایش قیمت دسنگاه‌های تصفیه هوای موجود در بازار آنلاین و آفلاین، بعضی مدل، به‌ویژه آن مدل‌هایی که اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه هستند تبدیل به کالای کم‌یاب و حتی نایاب شده و در فروشگاه‌های اینترنتی هم به حالت ناموجود درآمده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که همه این کاهش موجودی ناشی از افزایش تقاضا در بازار نیست و در مواردی، احتکار و نگاه داشتن محصول برای روزهای بعد و افزایش قیمت هم رخ می‌دهد. این الگوی احتکار و جایگزینی موجودی با قیمت بالاتر، علاوه بر خود دستگاه‌های تصفیه هوا برای لوازم جانبی آن هم اتفاق افتاده است.

نگاهی به فهرست قیمت‌ها در فروشگاه‌های آنلاین نشان می‌دهد با افزایش درخواست برای این محصول، قیمت فیلترهای تعویضی دستگاه‌های تصفیه هوا هم افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند. این موضوع از چشم کاربران شبکه‌های اجتماعی هم دور نمانده است و آن‌ها مدام این روند را با افزایش تقاضای استارلینک در زمان قطع شدن اینترنت و موتور برق در زمان قطعی‌های هرروزه مقایسه می‌کنند.

در جدول زیر قیمت آبان‌ماه و آذرماه چهار مدل از دستگاه‌های تصفیه هوا در کنار میزان افزایش قیمت‌شان آمده است:

بر اساس جدول بالا، بررسی محصولات پرفروش در دیجی‌کالا، ترب و ایمالز نشان می‌دهد که مدل‌های اقتصادی با رسیدن فصل آلودگی، افزایش قیمت قابل توجهی پیدا کرده‌اند.

نمودار مقایسه قیمت سه دستگاه تصفیه هوای محبوب شیائومی در ترب نشان می‌دهد در دوران آلودگی هوا قیمت این محصولات افزایش پیدا کرده است.

نمودار قیمت پرفروش‌ترین دستگا‌های تصفیه هوای دیجی‌کالا نیز نشان‌دهنده این است که با آلوده‌تر شدن هوا و تعطیلی شهرهای صنعتی، قیمت این محصولات افزایش پیدا کرده است.

مقایسه قیمت یورویی و دلاری دستگاه‌های تصفیه هوا با قیمت محصول در بازار ایران نشان می‌دهد که تغییرات نرخ ارز تاثیر چندانی بر قیمت این کالاها نداشته است. در بازارهای جهانی، با وجود افزایش شدید تقاضا، عموما حجم فروش بالا می‌رود اما قیمت واحد در خرده‌فروشی‌های اصلی و بزرگ ثابت می‌ماند. اگر تقاضا از عرضه پیشی بگیرد، ممکن است کالا ناموجود شود اما فروشندگان مجاز نیستند قیمت مصرف‌کننده را به‌صورت ناگهانی چند ده درصد افزایش دهند.

رقابت در بازارهای جهانی بر سر فناوری و کیفیت عرضه است، اما در ایران، سودجویی در بحران، قیمت‌گذاری را لحظه‌ای و بدون ضابطه تعیین می‌کند. در نتیجه، دستگاهی که یک کالای مورد استفاده عادی مردم است، دقیقا در روزهایی که نیاز به آن به اوج می‌رسد ناگهان تبدیل به یک کالای لوکس می‌شود.

در این میان، علاوه بر سازوکارهایی که خود فروشنده‌ها یا فروشگاه‌های اینترنتی برای افزایش قیمت و کسب سود بیشتر اعمال می‌کنند، نبود نظارت دقیق و مستمر بر فرایند قیمت‌گذاری و فروش این محصولات هم به گرانی بیش از اندازه و بی‌دلیل این محصولات دامن می‌زند.

در جایی که قیمت دلاری محصول افزایش پیدا نکرده و اصلا کالا پیش از هر گونه تغییر در قیمت کالا یا نرخ ارز خریداری شده چرا باید قیمت یک دستگاه دو برابر و حتی بیشتر شود؟

شهروندان برای تامین نیازهای ابتدایی‌شان از یک سو باید مدام راهکار تازه‌ای پیدا کنند تا به آب، برق و هوای نبستا سالم برسند و از سوی دیگر برای رسیدن به همین نیازها باید هزینه بسیار بیشتری پرداخت کنند، فقط به خاطر این که عده‌ای می‌خواهند از نیازهای ضروری افراد سوءاستفاده کنند و سود بیشتری ببرند.