کارشناسان ارشد ایران بیشتر به کدام کشورها مهاجرت میکنند؟
در سالهای اخیر، سه کشور سوئد، دانمارک و نروژ، که بهطور مشترک حوزه اسکاندیناوی نامیده میشوند، به یکی از مقاصد اصلی مهاجرت کاری ایرانیها تبدیل شدهاند؛ منطقهای که قوانین جذب نیروی متخصص در آن با بسیاری از کشورهای اروپایی تفاوت دارد و روند دریافت جابآفر را برای رشتههای مهندسی، علوم پایه و مشاغل فنی سادهتر کرده است.
این سه کشور همگی در شمال اروپا قرار دارند و به واسطه نزدیکی جغرافیایی، در سیاستهای اقتصادی، مدل رفاهی و حتی قوانین کاری، چارچوب مشترکی ایجاد کردهاند که باعث شده بسیاری از تحلیلگران از آنها با عنوان «حوزه اسکاندیناوی» یاد کنند.
کشور دانمارک عضو اتحادیه اروپاست، نروژ نیست و سوئد در نقطه میانی تعاملات اروپایی قرار دارد؛ با این حال این سه کشور سالهاست مقررات سادهتر و مستقلی در حوزه اشتغال نیروی متخصص تصویب کردهاند.
چرا اسکاندیناوی به یکی از مقاصد مهاجرت کاری ایرانیها تبدیل شده؟
بر اساس دادههای ثبتشده در پروندههای فرصتهای شغلی نیلگام، سهم ایرانیهایی که در سالهای اخیر برای کار به سه کشور سوئد، نروژ و دانمارک مهاجرت کردهاند رشد قابل توجهی داشته است. جدول مقایسهای نشان میدهد میزان مهاجرت کاری ایرانیها به اسکاندیناوی در سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
تحلیل این دادهها نشان میدهد الگوی مشخصی میان متقاضیان ایرانی وجود دارد:
- گروه شغلی پرطرفدار: رشتههای علوم پایه و مهندسی، بهویژه مهندسی مکانیک و مکانیک خودرو، که در چند سال گذشته بالاترین نرخ پذیرش را داشتهاند.
- سابقه کاری متقاضیان: حداقل یک سال و حداکثر ۲۰ سال ثبت شده و بیشترین میزان پذیرش برای افرادی با سابقه بیش از ۱۰ سال بوده است.
- وضعیت تأهل: بیش از ۷۰ درصد متقاضیان متأهل هستند؛ یکی از دلایل انتخاب این مسیر، اجازه کار و مزایای کامل شهروندی برای همسر و خانواده پدیرفتهشدگان است.
- مقطع تحصیلی: بیشترین گروه پذیرفتهشده بر اساس مقطع تحصیلی در یک سال گذشته، فارغالتحصیلان کارشناسی ارشد بودهاند.\
افشین افشارنیا، قائم مقام مدیرعامل نیلگام، در این باره میگوید: «در مجموع، روند مهاجرت کاری به اسکاندیناوی، تصویری از بازاری را نشان میدهد که همچنان با کمبود نیروی متخصص روبهروست و برای جبران این فاصله، مسیرهای ورود را برای گروههای حرفهای سادهتر کرده است.» او در ادامه میگوید:
الگوی متقاضیان ایرانی نیز بیانگر همپوشانی میان نیازهای این کشورها و مهارتهای موجود در ایران است؛ موضوعی که میتواند در سالهای آینده نقش تعیینکنندهتری در جابهجایی نیروی کار ایفا کند. با توجه به تداوم این تقاضا و ثبات قوانین استخدامی، پیشبینی میشود اسکاندیناوی در کوتاهمدت یکی از مقاصد اصلی مهاجرت شغلی در منطقه اروپا باقی بماند.- افشین افشارنیا، قائم مقام مدیرعامل نیلگام
طبق اعلام شرکت نیلگام، سه عامل اصلی در انگیزه ایرانیها برای اقدام برای جابآفر اسکاندیناوی، دیده میشود:
اولین عامل، فرایندهای سادهتر نسبت به جابآفر آلمان یا اتریش است. بسیاری از مسیرهای کاری اروپایی الزام زبان آلمانی یا ارزیابیهای پیچیدهتری دارند؛ در حالی که اسکاندیناوی تمرکز اصلی را بر سابقه کار متخصصان و یا مدرک تحصیلی متقاضیان گذاشته است.
قوانین رفاهی و حمایت اجتماعی خانوادگی نیز عامل تاثیرگذار دیگری است. بیمه از ابتدای ورود، اجازه کار همسر، امکان تحصیل متقاضی و اجازه خرید ملک و خودرو جزو امتیازهایی است که از همان ابتدای دریافت ویزا قابل استفاده است.
سومین عامل نیز تطابق نیاز بازار کار اسکاندیناوی با تخصصهای رایج ایرانیها است؛ بخش عمده درخواستها مربوط به رشتههای مهندسی، علوم پایه و مشاغل فنی است؛ رشتههایی که دقیقاً در فهرست کمبود نیروی کار اسکاندیناوی قرار دارند.
حوزه اسکاندیناوی به دلیل ساختار جمعیتی خاص، جمعیت کم، میانگین سنی بالا و نیاز دائمی به متخصصان در رشتههای شغلی متفاوت، در اغلب گزارشهای اتحادیه اروپا به عنوان یکی از «مقصدهای مهاجرت کاری با کمبود نیروی متخصص پایدار» معرفی میشود.
همین نیاز زیرساختی، مبنای تفاوت جابآفر اسکاندیناوی با بسیاری از کشورهای دیگر اروپا است. این الگو تقریباً با روند جهانی مهاجرت کاری همسوست؛ کشورهایی که کمبود نیروی متخصص دارند، معمولاً به فارغالتحصیلان رشتههای فنی و افراد با تجربه عملی اقبال بیشتری نشان میدهند.