وام بانکی در برابر لندتکها؛ پایان عصر ضامن و سپردهگذاری؟
در شرایط اقتصادی کنونی که تورم نیاز به نقدینگی را افزایش داده، دریافت تسهیلات مالی به یکی از راهکارهای اصلی شهروندان تبدیل شده است. تا سالها، تنها مسیر موجود برای دریافت وام، مراجعه حضوری به بانکها و طی کردن فرآیندهای پیچیده و زمانبر بود. اما با ظهور شرکتهای فناوریمحور مالی یا «لندتکها»، معادله در حال تغییر است و متقاضیان اکنون با گزینهای سریعتر و آسانتر روبهرو هستند.
روش سنتی دریافت وام از بانکها، اغلب با پیششرطهای دشواری همراه است. بسیاری از بانکها متقاضی را ملزم به سپردهگذاری بلندمدت (معمولاً شش ماهه) به میزان مبلغ درخواستی میکنند. در موارد دیگر، وام بر اساس میانگین گردش حساب و اعتبار شغلی، بهویژه برای کارمندان و کسبه، پرداخت میشود.
مهمترین چالش در این مسیر، یافتن ضامن رسمی معتبر یا فردی با جواز کسب است که خود نیز باید فرآیند اعتبارسنجی بانکی را با موفقیت طی کند. ارائه مدارک متعدد مانند گواهی کسر از حقوق و در برخی موارد، وثیقههای سنگین ملکی، از دیگر موانع این روش محسوب میشود. هرچند این وامها مزایایی مانند مبالغ بالا و بازپرداخت طولانیمدت دارند، اما موانع ورود، بسیاری را از دریافت آنها منصرف میکند.
در مقابل این روش سنتی، لندتکها قرار دارند که از اواسط دهه ۹۰ شمسی، با هدف سادهسازی فرآیندهای مالی در ایران فعال شدهاند. این شرکتها با استفاده از فناوری، توانستهاند نیاز به سپردهگذاری و معرفی ضامن را به کلی حذف کنند. پلتفرمهایی مانند دیجیپی این امکان را فراهم کردهاند که کاربران بهصورت کاملاً آنلاین و تنها با ارائه یک برگ چک یا سفته بهعنوان ضمانت، برای دریافت وام بانکی اقدام کنند.
مدل کسبوکار این شرکتها بر پایه «اشتراک» استوار است. در این مدل، کاربر به جای مسدود کردن سرمایه خود در بانک یا جستوجو برای ضامن، هزینهای را برای خرید اشتراک پرداخت میکند و در ازای آن، فرآیند دریافت وام برای او تسهیل میشود. این بستههای اشتراکی گاهی خدمات جانبی مانند بیمه رایگان یا تخفیفهای ویژه را نیز شامل میشوند.
استقبال از این شیوه نوین به سرعت در حال افزایش است. بر اساس گزارش عملکرد سال ۲۰۲۳ دیجیپی، کاربران این پلتفرم در آن سال بیش از ۴ هزار میلیارد تومان (۴ همت) وام بانکی دریافت کردهاند؛ آماری که نشاندهنده تغییر ذائقه متقاضیان وام به سمت راهحلهای دیجیتال و فوری است. به نظر میرسد در رقابت میان سرعت و سهولت لندتکها با اعتبار و پیچیدگی بانکها، گزینه اول در حال تبدیل شدن به انتخاب اصلی مردم است.
