پایان یک دهه تلاش: استارتاپ‌های «کی کجاس» و «سیدارمپ» برای همیشه تعطیل شدند

به‌گزارش زومیت در دورانی که فناوری و نوآوری به سرعت در حال تحول است، خبر تعطیلی دو استارتاپ پیشگام ایرانی، «کی کجاس» و «سیدارمپ»، به‌گوش می‌رسد. محسن طالب، بنیان‌گذار این دو پلتفرم، روز گذشته در رشته‌توییتی احساسی، پایان رسمی فعالیت این مجموعه را اعلام کرد. تصویری که او در این پست منتشر کرده، نمادی تلخ از این پایان است: لوگوی آشنای «کی کجاس» در کنار سطل زباله‌ای در خیابان.

آنطور که طالب نوشته، داستان «کی کجاس» و «سیدارمپ» از حدود یک دهه پیش آغاز شد، زمانی که محسن طالب، کارآفرینی جوان و پرشور، تصمیم گرفت با الهام از پلتفرم‌هایی نظیر Yelp و Foursquare، یک بانک اطلاعات شهری بومی برای ایران خلق کند. «کی کجاس» قرار بود به کاربران کمک کند تا به‌راحتی کسب‌وکارها و اماکن مورد نظر خود را پیدا کنند. اما این تنها آغاز ماجرا بود. نیاز به یک نقشه دیجیتال دقیق و بومی، تیم را به سمت توسعه «سیدارمپ» سوق داد؛ نقشه‌ای که به سرعت توانست جای خود را در اکوسیستم فناوری ایران باز کند.

سیدارمپ که در سال 1393 رسماً فعالیت خود را آغاز کرد، با تکیه بر داده‌های بومی و تلاش بی‌وقفه تیمی متشکل از 10 ویرایشگر تمام‌وقت، نقشه‌ای با کیفیت از شهرهای ایران تولید کرد. این پلتفرم نه‌تنها به «کی کجاس» قدرت بخشید، بلکه به سرعت به انتخاب اول بسیاری از استارتاپ‌های مطرح نظیر اسنپ، تپسی، الوپیک و کارپینو تبدیل شد. در اوج فعالیت، سیدارمپ روزانه 18 میلیون درخواست API را پاسخ می‌داد؛ آماری خیره‌کننده که نشان از اعتماد بازار به این سرویس داشت.

مسیر موفقیت سیدارمپ و کی کجاس اما همواره یک مسیر صاف و ساده نبود. طالب در رشته توییت خود اعلام کرده در سال‌های ابتدایی، نبود داده‌های باکیفیت در پلتفرم‌هایی نظیر OSM، تیم را وادار کرد تا به روش‌های دستی و خلاقانه‌ای نظیر اسکن نقشه‌های چاپی گیتاشناسی روی بیاورد. این تلاش‌ها سرانجام به تولید اولین نقشه دیجیتال ایرانی با قابلیت ارائه API منجر شد. حتی شرکت Yandex روسیه نیز پیشنهاد خرید این نقشه را داد، پیشنهادی که متأسفانه به سرانجام نرسید.

در سال 1394، با نزدیک شدن به توافق برجام، موجی از امیدواری در اکوسیستم استارتاپی ایران شکل گرفت. سیدارمپ با جذب سرمایه 750 میلیون تومانی از شرکت سرآوا (۲۲۰ هزار دلار آن زمان)، فعالیت خود را تحت برند «سیدار استودیو» گسترش داد. این سرمایه‌گذاری، همراه با خلاقیت تیم، منجر به توسعه محصولاتی نظیر اپلیکیشن مسیریابی «مسیرا» و برگزاری رویدادهای نوآورانه‌ای مانند نمایشگاه «تهران 4 حس» شد. در سال 1396، این مجموعه به عنوان برترین استارتاپ کشور از سوی وزارت ارتباطات انتخاب شد و جوایز متعددی از جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های فناوری کسب کرد.

اما این روزها برای طالب و تیمش دوام چندانی نداشت. خروج آمریکا از برجام در سال 1397، کاهش شدید ارزش پول ملی و از دست رفتن امید در بازارهای مالی ایران، ضربه سنگینی به سیدارمپ و کی کجاس وارد کرد. محسن طالب در توییت‌های خود به این نکته اشاره می‌کند که «امید» به عنوان موتور محرک کارآفرینی، در آن سال‌ها رو به خاموشی رفت. فشارهای مالی، همراه با مشکلات غیرمنصفانه مالیاتی و بیمه‌ای، تیم را به سوی تعلیق فعالیت‌ها سوق داد.

در سال 1398، با خروج سرمایه‌گذار از هیئت مدیره، سیدار وارد «خواب زمستانی» شد. طالب می‌گوید: «هزینه‌هایی که برای وکیل و حسابدار دادیم، تقریباً با هزینه پرونده‌ها برابر شد، اما حداقل خیالمان راحت است که پول به جای اشتباهی نرفت.» اکنون، پس از گذشت چهار سال و در حالی که شرکت سرمایه‌گذار سرآوا نیز در آستانه انحلال قرار دارد، طالب از تعطیلی کامل سیدارمپ و کی کجاس خبر داده است.

با وجود پایان فعالیت این دو پلتفرم، میراثی که سیدارمپ و کی کجاس از خود به جای گذاشته‌اند، غیرقابل انکار است. این مجموعه نه‌تنها راه را برای توسعه نقشه‌های بومی در ایران هموار کرد، بلکه به بسیاری از استارتاپ‌های ایرانی کمک کرد تا در سال‌های ابتدایی فعالیت خود، رشد کنند. طالب که اکنون در کشوری دیگر مشغول راه‌اندازی استارتاپ جدیدی است، در پایان رشته‌توییت خود با لحنی امیدوارکننده می‌نویسد: «به امید روزی که دوباره همه با اشتیاق به ایران برگردند و در کنار خانواده و دوستانشان، شاد زندگی کنند.»

تعطیلی کی کجاس و سیدارمپ، یادآور چالش‌های عمیقی است که کارآفرینان ایرانی با آن مواجه‌اند؛ از ناپایداری اقتصادی گرفته تا موانع قانونی و نبود حمایت کافی. باید پرسید آیا این پایان‌ها ممکن است تلنگری باشد برای سیاست‌گذاران و نهادهای مسئول تا با حمایت بیشتر از استارتاپ‌ها، از تکرار چنین سرنوشتی جلوگیری کنند؟