گزارش جاب‌ویژن: ۶۰ درصد از فارغ‌التحصیلان در ایران از انتخاب رشته تحصیلی‌شان پشیمان‌اند

گزارش «راهنمای انتخاب رشته؛ با نگاه به شرایط بازار کار» توسط جاب‌ویژن و با همکاری مکتب‌خونه تهیه و منتشر شده است. این گزارش با داده‌هایی که از بازار مشاغل در ایران و نسبت شغل با رشته تحصیلی به دست آورده می‌تواند یک راهنمای مناسب برای پذیرفته‌شدگان در کنکور باشد که این روزها در حال انتخاب رشته دانشگاهی‌شان هستند.

یافته‌های جاب‌ویژن در این گزارش از بررسی وضعیت شغلی ۵۰۰ هزار فارغ‌التحصیل و نظرسنجی از ۲۰ هزار نفر از آن‌ها تهیه شده که مهم‌ترین یافته‌اش این است که ۶۰ درصد از فارغ‌التحصیلان از انتخاب ‌رشته تحصیلی خود ناراضی‌اند. در میان فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف رشته مهندسی کامپیوتر/فناوری اطلاعات رشته‌ای است که فارغ‌التحصیلانش هم جزو راضی‌ترین‌ها از رشته تحصیلی‌شان هستند و هم جزو کسانی که بیشترین درآمد را در شغلشان دارند.

عوامل متعددی در بروز این نارضایتی تأثیرگذار است اما تحلیل‌های جاب‌ویژن نشان می‌دهد این نارضایتی عمدتاً به‌خاطر وجود مشکلات مرتبط در بازار کار است. فارغ‌التحصیلانی که در بازار کار موفق‌ترند، به این معنا که شاغل هستند و درآمد بیشتری دارند، نسبت به رشته تحصیلی خود رضایت بیشتری دارند.

«نبود فرصت‌های شغلی مناسب و دارای درآمد کافی»، بیشتر از «عدم تناسب رشته با علایق و روحیات» باعث نارضایتی افراد از رشته تحصیلی است. علاوه بر این، در مورد رضایت از دانشگاه محل تحصیل «عدم تسهیل ورود به بازار کار» در مقایسه با «سطح علمی اساتید»، «کيفيت دروس» و یا «عدم وجود امکانات رفاهی» عامل بسیار مهم‌تری‌ برای رضایت یا عدم رضایت افراد است.

در بخشی از گزارش جاب‌ویژن آمده: «نداشتن شغل مرتبط با تحصیل موجب نارضایتی از تحصیل می‌شود، به‌طوری‌که نارضایتی از تحصیلات دانشگاهی میان افرادی که مشاغل نامربوط با تحصیلات دارند، ۲٫۵ برابر بیشتر از سایر افراد است.»

افرادی که از رشته‌ تحصیلی‌شان ناراضی هستند اگر به گذشته برگردند، یکی از رشته‌های دارای بازار کار خوب را انتخاب می‌کنند. مهندسی کامپیوتر/فناوری اطلاعات، پزشکی و دندان‌پزشکی و داروسازی، مدیریت/ بازرگانی/ کسب‌وکار رشته‌هایی هستند که افراد ناراضی اگر به عقب برگردند انتخابشان می‌کنند.

علاوه بر این، جاب‌ویژن در این گزارش به این نتیجه رسیده است که هرچه حقوق ماهانه افراد بالاتر می‌رود، رضایت آن‌ها از رشته تحصیلی و دانشگاهی که در آن درس خوانده‌اند، به‌طور پیوسته بیشتر می‌شود.

همه این نکات اهمیت و نقش پررنگ بازار کار در رضایت بلندمدت تحصیلی را نشان می‌دهد و همچنین، حاکی از آن است که دانش‌آموزان برای انتخاب رشته تحصیلی و دانشگاهی خود باید وضعیت بازار کار رشته‌های مدنظرشان را مورد توجه قرار دهند.

جا‌ب‌ویژن در این گزارش رضایتمندی از رشته تحصیلی را به تفکیک رشته‌های تحصیلی نیز بررسی کرده و یافته‌هایش نشان می‌دهد که راضی‌ترین افراد کسانی هستند که در دانشگاه یکی از سه رشته‌ مهندسی صنایع، مهندسی کامپیوتر/فناوری اطلاعات و مدیریت را خوانده‌اند.

از لحاظ بیشترین سطح حقوق و درآمد نیز آمارهای این گزارش می‌گوید فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی مکانیک، کامپیوتر/فناوری اطلاعات و مهندسی هوافضا در صدر فهرست کسب درآمد ایستاده‌اند و بیشترین را به دست می‌آورند.

جاب‌ویژن در این گزارش رشته‌های تحصیلی گروه‌های تحصیلی انسانی و ریاضی را با معیارهای رضایت‌مندی و سطح درآمد دسته‌بندی کرده است که در رتبه‌بندی گروه انسانی رشته مدیریت کسب‌‌وکار در رتبه اول، مالی و حسابداری در رتبه دوم و حقوق در رتبه سوم قرار دارد. در رتبه‌بندی رشته‌های گروه ریاضی هم مهندسی کامپیوتر/فناوری اطلاعات، مهندسی مکانیک و مهندسی صنایع در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند.

بخش دیگری از یافته‌های این گزارش به دانشگاه محل تحصیل افراد پرداخته است. یافته‌های گزارش جاب‌ویژن نشان می‌دهد در رتبه‌بندی جاب‌ویژن از دانشگاه‌ها، فارغ‌التحصیلان دانشگاه امیرکبیر و پس از آن دانشگاه شریف و تهران بیشترین رضایت از دانشگاه را دارند. دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه شیراز نیز در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

البته بیشترین حقوق را فارغ‌التحصیلان دانشگاه صنعتی شریف دارد و دانشگاه امیرکبیر هم از این نظر در رتبه دوم ایستاده است. فارغ‌التحصیلان دانشگاه علم‌وصنعت هم در رتبه سوم کسب بیشترین درآمد هستند.

در این میان دانشگاه‌های مختلف، دانشگاه تهران وضعیت جالب توجهی دارد. این دانشگاه از نظر رتبه قبولی در رشته‌ ریاضی دومین دانشگاه و از نظر رتبه‌های قبولی در رشته انسانی رتبه اول است. این در حالی است که دانشگاه تهران از نظر میزان رضایت فارغ‌التحصیلان در رتبه سوم و از نظر میزان درآمد فارغ‌التحصیلان در رتبه چهارم قرار دارد. بنابراین، به‌نظر می‌رسد دانشجویان دانشگاه تهران هرچند رتبه کنکور بهتری دارند اما سطح رضایت پایین‌تری دارند و حقوق کمتری هم دریافت می‌کنند.