گزارش سالانه دیجی‌کالا منتشر شد: نیمی از جمعیت ایران ماهانه از این پلتفرم بازدید می‌کنند

دیجی‌کالا گزارش سالانه ۱۴۰۱ را منتشر کرد که در آن فعالیت‌های سال گذشته خود را بررسی کرده و با انجام پیمایش ملی «نگرش و احساس مردم نسبت به دیجی‌کالا» داده‌هایی درمورد رفتار خرید اینترنتی مردم به‌دست آورده است. این پیمایش را ایسپا در بهمن ۱۴۰۱ انجام داده است و می‌تواند تصویری از وضعیت تجارت الکترونیک در کشور بدهد.

بر‌اساس داده‌های این پیمایش میانگین هزینه ماهانه خانوار پاسخ‌دهندگان در سال گذشته برابر با ۹.۸۵ میلیون تومان بوده است. حدود ۲۴ درصد پاسخ‌دهندگان هزینه‌ی کمتر از ۶ میلیون، حدود ۲۳ درصد ۶ تا ۹ میلیون، حدود ۲۴ درصد ۹ تا ۱۲ میلیون و حدود ۲۷ درصد ۱۲ و بیشتر را به‌عنوان هزینه خانوار خود اعلام کرده‌اند.

وضعیت ایران در تجارت الکترونیک در دهه گذشته رشد درخورتوجهی کرده و پیشگام کشورهای همسایه بود؛ اما امروز از آن‌ها عقب مانده است. دیجی‌کالا در‌زمینه دلایل عقب‌ماندگی تجارت الکترونیک در کشور به موانعی چون «حجم سرمایه‌گذاری اندک و موانع پیشِ روی آن، نبود حمایت مناسب از اقتصاد دیجیتال در لایه‌های قانون‌گذاری و تنظیمگری، اعمال محدودیت‌هایی که زیرساختی‌ترین نیاز کسب‌وکارهای آنلاین را هدف قرار می‌دهد، تحریم‌های بین‌المللی که مانع توسعه کسب‌وکارهای دیجیتال به بازار منطقه شده است، غیبت برندهای بزرگ بین‌المللی در کشور و بازار غیرشفاف ایجادشده به‌‌دلیل محدودیت واردات برخی گروه‌های کالایی در کشور، در‌کنار تورم و کاهش قدرت خرید مردم» اشاره کرده است.

بر‌اساس این گزارش، سهم خرده‌فروشی آنلاین به کل خرده‌فروشی در کشور ۴ درصد است. این نرخ برای چین ۴۶ درصد، انگلستان ۳۶ درصد، کره‌جنوبی ۳۲ درصد، دانمارک ۲۰ درصد، ترکیه ۲۰ درصد، اندونزی ۲۰ درصد، آمریکا ۱۶ درصد، فنلاند ۱۵ درصد، سوئد ۱۴ درصد، کانادا ۱۴ درصد، هند ۵ درصد است. تخمین سهم خرده‌فروشی آنلاین را بخش تحقیق و توسعه بازاریابی مالی دیجی‌کالا انجام داده و درصد تجارت‌ الکترونیک در کشورهای دیگر از داده‌های STATATISTO به‌دست آمده است.

دیجی‌کالا بر‌اساس داده‌های بانک مرکزی، حجم معاملات شاپرکی کسب‌وکارهای اینترنتی و سهم دیجی‌کالا تخمین می‌زند که از کل ۴ درصد سهم خرده‌فروشی آنلاین، ۲ درصد سهم فروشگاه‌های اینترنتی و ۲ درصد سهم شبکه‌های اجتماعی است و در این میان نیمی از سهم فروشگاه‌های اینترنتی به دیجی‌کالا اختصاص دارد.

راحتی، صرفه‌جویی در زمان، قیمت‌های ارزان‌تر و صرفه اقتصادی و تنوع کالاها مزیت خرید اینترنتی از نگاه کسانی که خرید اینترنتی انجام می‌دهند. به‌طور کلی ۶۸.۳ درصد پاسخ‌دهندگان خرید اینترنتی انجام می‌دهند و ۳۱.۷ درصد انجام نمی‌دهند. در انتخاب بین خرید اینترنتی و خرید از مغازه، ۲۱ درصد خرید اینترنتی و ۳۲ درصد خرید مغازه را ترجیح می‌دهند.

بین فروشگاه‌های آنلاین و شبکه‌های اجتماعی، تمایل مردم بیشتر به‌سمت فروشگاه‌های آنلاین است. ۶۱.۲ درصد پاسخ‌گویان گفته‌اند گزینه اولشان فروشگاه‌های اینترنتی‌اند و ۳۷ درصد شبکه‌های اجتماعی را به‌عنوان اولین گزینه انتخاب کرده‌اند.

۲۰ درصد این جامعه آماری گفته‌اند به‌دلیل اینکه به فروشگاه‌های اینترنتی اعتماد ندارند، خرید اینترنتی انجام نمی‌دهند. درمجموع، افرادی که خرید اینترنتی انجام نمی‌دهند، گفته‌اند می‌خواهند کالایی که می‌خرند از نزدیک ببینند، به فروشگاه‌های اینترنتی اعتماد ندارند، خرید اینترنتی را بلد نیستند یا دسترسی به اینترنت ندارند.

کسانی که از فروشگاه‌های اینترنتی خرید می‌‌کنند، بیشتر مایل به خرید پوشاک هستند. پس از پوشاک، محصولات سلامت و زیبایی، کتاب و لوازم تحریر و وسایل خانگی و آشپزخانه قرار دارد. این دسته از کالاها را بیشتر زنان می‌خرند.

موبایل و لوازم الکترونیکی و وسایل ورزشی و سفر پنجمین و ششمین گروه کالاهایی هستند که این دو گروه کالا را بیشتر مردان می‌خرند. در رتبه‌های بعدی کالاهای سوپرمارکتی و اسباب‌بازی و وسایل کودک قرار دارد که زنان بیشتر متمایل به خرید آن‌ها از فروشگاه‌های اینترنتی هستند.

ابزار و تجهیزات صنعتی گروه بعدی است که مردان بیشتر خریداری می‌کنند. در رتبه آخر هم محصولات بومی و محلی قرار دارد که مردان و زنان هر دو تمایل به خرید آن‌ها از فروشگاه‌های اینترنتی دارند.

همچنین، نتایج این پیمایش نشان داده است که فرزندان در خانواده‌ها سه برابر بیشتر از پدر و مادرها خرید اینترنتی انجام می‌دهند. در سال گذشته، ۳۶ درصد از کاربران دیجی‌کالا زن و ۴۶ درصد مرد بودند. به‌طور‌کلی، ۶۵ درصد کاربران این پلتفرم را متولدان اواخر دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۷۰ و اوایل ۱۳۸۰ تشکیل می‌دهند.

جدول کالاها و برندهای پرفروش دیجی‌کالا نشان می‌دهد که ده کالای اول پرفروش از‌نظر ریالی گوشی موبایل است. همچنین، عمده برندهای پرفروش تولیدکنندگان کالاهای دیجیتال خارجی هستند. کالاهای دیجیتال از معدود کالاهایی هستند که هنوز برندهای خارجی آن‌ها محدود نشده است؛ اتفاقی که در‌مورد لوازم خانگی خارجی افتاده و آن‌ها را از بازار فروش اینترنتی حذف کرده؛ با اینکه در بازارهای سنتی همچنان خرید و فروش می‌شوند.

در‌مقابل جدول پرفروش‌ها از‌نظر تعدادی نشان می‌دهد که غیر از هندزفری، بقیه کالاهای پرفروش کالاهای روزمره و سوپرمارکتی هستند. همچنین، برندهای ایرانی پرفروش از‌نظر تعداد درواقع برندهای سوپرمارکتی اند و گروه‌های کالایی دیگر در این فهرست جایی ندارد.

نبودن برندهای بزرگ بین‌المللی در کشور و بازار غیرشفافی که به‌‌دلیل محدودیت واردات برخی گروه‌های کالایی در کشور ایجاد شده، یکی از دلایلی است که گزارش دیجی‌کالا به‌عنوان دلایل عقب‌ماندگی تجارت الکترونیک در کشور آورده است. این موضوع در جدول برندهای پرفروش‌ قابل مشاهده است.

در گروه کالاهای دیجیتال، مردم همدان و کردستان و لرستان کالاهایی با میانگین قیمت گران‌تر خریدند. در گروه مد و پوشاک، مردم تهران و البرز و قزوین گران‌پوش‌تر بودند. در گروه زیبایی و سلامت، خراسان‌شمالی و بوشهر و خراسان‌جنوبی برای خرید کالا پوش بیشتری پرداخت کردند. در گروه لوازم خانگی، یزد و کرمان و گلستان کالاهایشان گران‌تر بود. در گروه لوازم خانگی برقی، مشتریان اردبیلی و تهرانی و البرزی کالاهایی با میانگین قیمتی گران‌تر خریدند.

در گروه‌های کالایی لوازم خانگی، زیبایی و سلامت، مد و پوشاک، میانگین قیمت کالاهای خریده‌شده در کل کشور اختلاف چندانی ندارد؛ اما در دو گروه کالاهای دیجیتال و لوازم خانگی برقی اختلاف میانگین قیمت کالا بین استان‌هایی که گران‌تر خریده‌اند، درمقایسه‌با استان‌هایی که ارزان‌تر خریده‌اند، حدود دو برابر بوده است.

بسیاری از کاربران برای خرید حضوری یا آنلاین کالای مدنظرشان را در دیجی‌کالا جست‌وجو می‌کنند. بررسی‌ها در موتور جست‌وجوی دیجی‌کالا نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۱، در تمام ماه‌های سال موبایل اولین رتبه جست‌وجوی کاربران بود و پس از آن هدفون و ساعت هوشمند جایگاه بالایی در جست‌وجوها داشتند.

سایت دیجی‌کالا ماهانه بیش از ۴۱ میلیون بازدیدکننده یکتا دارد و روزی ۳.۵ میلیون جست‌وجوی یکتا در آن انجام می‌شود؛ یعنی حدودا نیمی از جمعیت کشور ماهانه از دیجی‌کالا بازدید می‌کنند. ارزش خالص کالای فروخته‌شده در دیجی‌کالا در سال ۱۴۰۱ در‌مقایسه‌با سال قبل ۱۹ درصد رشد کرده و نرخ رشد مرکب سالانه CAGR ارزش خالص فروش ریالی دیجی‌کالا در ده سال گذشته ۷۷ درصد بوده است.

نمودار این گزارش نشان می‌دهد که رشد فروش ریالی سال گذشته درمقایسه‌با سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ کمتر بوده که از تغییر رفتار خرید مردم حکایت می‌کند. درواقع، فروش ریالی متناسب با شدت گرفتن تورم در سال گذشته نیست و احتمالاً بدین‌معنی است که مردم سبد خرید خود را کوچک کرده‌اند.

تعداد فروشنده‌های دیجی‌کالا درمقایسه‌با سال ۱۴۰۰ رشد ۲۳.۶ درصدی تجربه کرده که بر‌اساس نمودار، کمتر از رشد در سال‌های گذشته بوده است. با‌توجه‌به اینکه در سال گذشته اینستاگرام به‌عنوان شبکه‌ اجتماعی مهمی در فروش اینترنتی فیلتر شد، شاهد حضور فروشنده‌های این شبکه در پلتفرم داخلی دیجی‌کالا نیستیم.

به‌نظر می‌رسد سیاست دولت برای مهاجرت فروشگاه‌های اینستاگرامی به پلتفرم‌های داخلی در پی فیلتر این شبکه اجتماعی، موفقیت‌آمیز نبوده است. هر فروشنده فعال به‌طور متوسط در سال ۱۴۰۱، ۳۶۰ میلیون تومان فروش داشت و بیشترین فروش یک فروشنده در این سال ۲۴۴ میلیارد تومان بود.

دیجی‌کالا توانسته در سال گذشته ۹۳.۹ درصد سفارش‌ها در کل کشور را به‌موقع به مشتریان تحویل دهد. همچنین، ۸۳ درصد مشتریان به سؤال «چقدر احتمال دارد خرید از دیجی‌کالا را به دیگران پیشنهاد کنید؟» نمره ۷ تا ۱۰ داده‌اند.

در این نظرسنجی، دلایل رضایت و نارضایتی نیز پرسیده شده است. کیفیت کالاها، مغایرت اطلاعات مندرج با کالای دریافتی، مشکلات فنی و ظاهری کالا، تأخیر در ارسال سفارش و هزینه ارسال سفارش دلایل نارضایتی بود و کسانی که رضایت داشتند، هم دلایلی چون تنوع کالایی، قیمت کالاها، کیفیت کالاها، زمان تحویل و امکان مرجوعی و فرایند بازگشت کالا را عنوان کردند.

بخش دیگری از این گزارش شیوه‌های پرداخت مشتریان است. بر این اساس، ۶۶.۸ درصد مشتریان پرداخت آنلاین، ۲۴.۵ درصد پرداخت در محل، ۴.۷ درصد پرداخت اعتباری، ۳.۶ درصد کیف پول و ۰.۴ درصد کارت هدیه را برای پرداخت انتخاب کرده‌اند.

در اسفند سال گذشته، ۱۷ درصد از ارزش خالص کالای فروخته‌شده دیجی‌کالا از‌طریق اعتبار اقساطی بوده است. امکان دریافت اعتبار خرید اقساطی تا ۳۰ میلیون تومان بدون ضامن و با سفته الکترونیکی و اعتبار تا سقف ۵۰ میلیون تومان بدون ضامن و با چک در سال ۱۴۰۱ فراهم شد.

همچنین، گزارش سالانه دیجی‌کالا نشان می‌دهد روزهای رکورددار سال ۱۴۰۱ با روزهایی که اقتصاد ایران با جهش تورمی یا ارزی مواجه بوده، هم‌زمانی دارد. پرفروش‌ترین روزهای سال گذشته ۲ و ۳ خرداد، ۱۰ دی، ۱ و ۲ بهمن، ۱،۵،۶،۷ و ۱۳ اسفند بودند.

گران‌ترین سفارش سال گذشته سبد خریدی شامل ۳۰ کالا با ارزش بیش از ۴۹۲ میلیون تومان بود و پرکالاترین سفارش سال ۱۴۰۱ سبد خرید یک مشتری قدیمی شامل ۹۰۰ کتاب بود که بیش از ۵.۸ میلیون تومان ارزش داشت.