همه چیز درباره ارز مسافرتی

ارز مسافرتی به‌عنوان کمک هزینه‌ای برای سفر زیارتی یا سیاحتی به خارج از ایران، امکانی است که بانک مرکزی برای مسافران فراهم کرده تا ارز را با نرخی کمتر از بازار آزاد خریداری کنند. احتمالاً شما هم در مورد این نوع ارز سؤالات بسیاری دارید و اگر تا امروز حتی یک بار برای دریافت آن اقدام کرده باشید، می‌دانید که گرفتن ارز مسافرتی پیچیدگی‌ها و دردسرهایی دارد.

البته نگران نباشید! ما در این مطلب قصد داریم همه اطلاعاتی را که درباره ارز مسافرتی لازم دارید، به شما بگوییم. صفر تا صد مراحلی که باید برای دریافت ارز مسافرتی طی کنید نیز در همین مطلب در این مطلب توضیح داده شده است. قبل از هر موضوع دیگری لازم است بدانید ارز مسافرتی چیست و چه تفاوتی با ارزهای دیگر دارد.

این مطلب در تاریخ ۹ اسفند ۱۴۰۲ به‌روزرسانی شده است.

همان‌طور که در ابتدای مطلب هم اشاره کردیم ارز مسافرتی ارزی است که برای مسافران سفرهای خارج از کشور در نظر گرفته شده است. از سال‌ها پیش بانک مرکزی میزان مشخصی ارز به کسانی که قصد سفر سیاحتی یا زیارتی به خارج از ایران را دارند، اختصاص می‌دهد. قوانین ارز مسافرتی طی این سال‌ها تغییرات بسیاری داشته است.

میزان ارزی که به مسافران تعلق می‌گیرد، شرایط لازم برای دریافت ارز مسافرتی و همچنین مدارکی که لازم است برای دریافت ارز مسافرتی ارائه دهید طی سال‌های مختلف متفاوت بوده است. همچنین، همه بانک‌ها هم از سوی بانک مرکزی موظف به اعطای ارز مسافرتی به مشمولین این طرح نیستند و فقط از چند بانک مشخص می‌توانید این ارز را تهیه کنید.

این ارز پیش‌تر فقط به سفرهای هوایی تعلق می‌گرفت اما از سال ۱۴۰۲ ارز مسافرتی به سفرهای ریلی، زمینی و دریایی هم تعلق می‌گیرد. در ادامه این مطلب به‎‌روزترین اطلاعات درباره ارز مسافرتی و قوانینی که برای این طرح اعمال می‌شود، به تفصیل برایتان توضیح داده شده است.

هرچند از نام ارز مسافرتی مشخص است که صرفاً برای افرادی که قصد سفر به خارج از مرزهای کشور را دارند تعلق می‌گیرد، با این حال بسیاری از افراد تفاوت آن را با سایر ارزها نمی‌دانند و اطلاع ندارند که دریافت ارز مسافرتی چه مزیتی نسبت به دیگر ارزهای موجود، مثل ارز بازار آزاد یا ارز دانشجویی یا ارز سهمیه‌ای دارد.

اولین تفاوت ارز مسافرتی با سایر انواع ارزی که می‌توانید تهیه کنید این است که برای دریافت ارز مسافرتی نیاز به ارائه مدارک سفر دارید تا به بانک مورد نظر خود ثابت کنید که سفری به خارج از ایران در پیش داشته و به این کمک هزینه نیاز دارید. در ادامه این مطلب تمام مدارکی را که برای دریافت ارز مسافرتی نیاز دارید، توضیح داده‌ایم.

دومین تفاوت ارز مسافرتی با ارز آزاد تفاوت قیمت آن است. با توجه به این که این ارز دولتی است و بانک مرکزی تأمین‌کننده آن است، طبیعتاً با ارزی که در بازار آزاد خریداری می‌کنید تفاوت دارد. بنابراین، مزیت استفاده از ارز مسافرتی این است که برای تهیه ارز سفر خود نیاز به صرف هزینه کمتری دارید.

ارز مسافرتی با ارز دانشجویی هم تفاوت‌هایی دارد. دریافت ارز دانشجویی شرایط خاصی دارد. وزارت علوم اعلام کرده است که دانشجویان برای دریافت ارز دانشجویی باید این شرایط را داشته باشند: ۱. در یکی از آزمون‌های زبان نمره مورد تأیید وزرات علوم را دریافت کرده باشند؛ ۲. دارای پذیرش قطعی و غیرمشروطی از دانشگاه خارجی مورد تأیید وزرات علوم باشند؛ ۳. دارای گواهی اشتغال به تحصیل در دانشگاه مذکور باشند؛ ۴. ارائه کارت پایان خدمت برای آقایان.

یک تفاوت ارز مسافرتی با ارز سهمیه‌ای هم این است که برای دریافت ارز سهمیه‌ای صرفاً نیاز به ارائه کد ملی خود به بانک دارید اما دریافت ارز مسافرتی مستلزم ارائه مدارک سفر است. تفاوت دیگر ارز سهمیه‌ای با ارز مسافرتی هم در میزان آن‌ها است. سقف ارز سهمیه‌ای برای سال ۱۴۰۲، پنج هزار یورو است اما این میزان برای ارز مسافرتی متفاوت است.

برای این که مسافرانی که قصد سفر به کشورهای خارجی دارند بتوانند ارز دولتی را که بانک مرکزی برای این امر در نظر گرفته است، دریافت کنند، باید از دو شرط برخوردار باشند. شرط اول این است که شخص بلیت پرواز به مقصد مورد نظر خود را در اختیار داشته باشد و آن را به بانک ارائه دهد.

شرط دوم این است که شخص در یک سال فقط یک بار از سهمیه ارز مسافرتی خود استفاده کند. در واقع در مدت ۳۶۵ روز فقط برای یک سفر به خارج از مرزهای کشور سهمیه ارز مسافرتی به شما تعلق می‌گیرد.

همچنین، اگر در یک سفر خود قصد رفتن به چند کشور را داشته باشید، نمی‌توانید برای هر یک از مقاصد مورد نظر خود ارز مسافرتی جداگانه دریافت کنید. با وجود سهمیه یک بار در سال برای دریافت ارز مسافرتی بدیهی است که تنها برای یک مقصد می‌توانید ارز مسافرتی دریافت کنید.

علاوه بر شرایط کلی‌ای که برای دریافت ارز مسافرتی توضیح داده شد، مواردی هم وجود دارد که افراد مشمول دریافت این ارز را از افراد غیرمشمول متمایز می‌کند. بنابراین، اگر سه شرطی را که در قسمت قبل توضیح داده شد، داشته باشید اما از شرایط لازم برای افراد مشمول این طرح برخوردار نباشید نمی‌توانید برای مسافرت خود به سایر کشورها ارز دولتی دریافت کنید.

افراد مشمول دریافت ارز مسافرتی باید شرایط زیر را داشته باشند:

• فرد باید ایرانی مقیم کشور باشد؛ بنابراین به ایرانیان مقیم کشورهای خارجی ارز مسافرتی تعلق نمی‌گیرد
• سن فرد باید بیشتر از ۵ سال باشد
• افراد غیر دو تابعیتی باشند؛ به افراد دو تابعیتی ارز مسافرتی تعلق نمی‌گیرد
• افراد نباید گذرنامه سیاسی داشته باشند؛ در واقع، به افراد دارای گذرنامه سیاسی ارز مسافرتی تعلق نمی‌گیرد

با وجود این که در بسیاری از سایت‌ها اعلام شده است که ارز مسافرتی در نظر گرفته‌شده توسط بانک مرکزی توسط پنج بانک مختلف ارائه می‌شود، آخرین اخبار اعلام‌شده از سوی معاون مرکز مبادلات حاکی از آن بود که ارز مسافرتی فقط از سوی بانک ملی و بانک ملت به متقاضیان ارائه می‌شود. به تازگی، بانک سامان نیز به بانک‌های عرضه‌کننده ارز مسافرتی اضافه شده است. بنابراین، از شعب منتخب سه بانک عامل ملی، ملت و ‎سامان می‌توان ارز مسافرتی دریافت کرد.

بنابراین، کسانی که می‌خواهند ارز مسافرتی دریافت کنند باید به شعب منتخب ارزی دو بانک ملی و ملت مراجعه کنند. متقاضیان باید با مدارک لازم به این شعب ارزی مراجعه کرده، در ازای پرداخت معادل ریالی ارز مسافرتی یک رسید (حواله ارزی) را دریافت می‌کنند که باید آن را در فرودگاه تحویل باجه‌های ارزی بدهند و ارز خریداری‌شده را دریافت کنند.

به این نکته مهم توجه داشته باشید که ارز مسافرتی برای سفرهای هوایی فقط در گیت ارائه بلیت فرودگاه قابل دریافت است و بانک‌‎ها مبلغ ارز مورد نظر متقاضی را به او ارائه نمی‌کنند.

برای درخواست ارز مسافرتی حداقل هفت روز قبل از تاریخ بلیت خود باید به شعب ارزی منتخب مراجعه کنید و مدارک لازم را تحویل دهید. به یاد داشته باشید که دریافت ارز فقط توسط شخص مسافر و با حضور در مبادی خروج امکان‌پذیر است.

برای درخواست ارز مسافرتی علاوه بر مراجعه به شعب بانک‌های ملی و ملت، می‌توانید از طریق سامانه‌های در نظر گرفته‌شده برای دریافت ارز مسافرتی هم اقدام کنید. فقط این نکته را در نظر داشته باشید که سامانه دریافت ارز مسافرتی برای مسافران سفرهای زیارتی متفاوت از مسافران سایر کشورهای خارجی است. شما برای دریافت ارز مسافرتی به قصد سفر زیارتی، باید از طریق سایت سازمان حج و زیارت اقدام کنید.

اگر قصد سفر سیاحتی دارید و مایلید برای آن ارز مسافرتی دریافت کنید می‌توانید به‌صورت آنلاین برای ثبت نام اقدام کنید و درخواست خود را ارائه دهید. برای این کار به سامانه بازار متشکل ارزی به نشانی www.my.ice.ir مراجعه کنید. بعد از ورود به صفحه اصلی سامانه باید گزینه «ورود به سامانه» را انتخاب کنید.

در این صفحه لازم است کد ملی، شماره موبایل و کد امنیتی را وارد کرده و در نهایت روی گزینه «ورود» کلیک کنید. در صفحه جدیدی که به شما نمایش داده می‌شود، کدی را که برای شماره موبایل شما پیامک شده وارد کنید. به این ترتیب، شما وارد سامانه خواهید شد.

در ابتدای ورود بخشی را می‌بینید که قوانین سامانه به شما شرح داده شده است. در قسمت پایین روی کادر مربع کلیک کنید تا تیک موافقت با قوانین ثبت شود. در ادامه لازم است با وارد کردن اطلاعات شخصی و هویتی، نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره شناسنامه و... مراحل ثبت نام را کامل کنید. با کلیک روی گزینه «تأیید و ادامه» ثبت نام شما در سامانه تکمیل خواهد شد.

پس از این که ثبت نام شما در سامانه بازار متشکل ارزی تکمیل شد، می‌توانید برای دریافت ارز مسافرتی ثبت نام کنید. برای این کار وارد حساب کاربری خود در سامانه شوید و متناسب با نوع سفر خود یکی از این بخش‌ها را انتخاب کنید:

• درخواست ارز سفر هوایی به همراه ویزا
• درخواست ارز سفر هوایی بدون ویزا
• درخواست ارز سفر غیرهوایی مانند سفر ریلی، دریایی و…

در ادامه هم استانی را که در آن می‌خواهید ارز مسافرتی خود را دریافت کنید، وارد نمایید. در ادامه و در صورت نیاز باید از سامانه سنا هم استعلام بگیرید. پس از آن، لازم است تصویر مدارک سفر خود، مانند بلیت، گذرنامه و ویزا (در صورتی که مقصد شما نیازمند ویزا است) را در سامانه بازار متشکل ارزی بارگذاری کنید.

این مدارک بررسی خواهد شد و در صورتی که مورد تأیید قرار بگیرد نشانی شعب منتخب ارزی بانک که می‌توانید از آن‌ها رسید ارز خود را دریافت کنید، به شما نمایش داده می‌شود. شعبه مورد نظر خود را انتخاب می‌کنید و پس از آن، زمان مراجعه حضوری شما به شعبه موردنظر در یک پیامک به شما اعلام خواهد شد. عدم مراجعه شما به بانک در زمان تعیین‌شده به منزله انصراف از دریافت ارز مسافرتی خواهد بود.

اگر به قصد سفر زیارتی قصد خروج از کشور را دارید و می‌خواهید برای این سفر ارز مسافرتی دریافت کنید، باید در سامانه حج و زیارت به نشانی www.haj.ir ثبت نام کنید. در این سامانه وارد بخش «میز خدمت» شوید و در سمت راست صفحه روی گزینه «ارسال درخواست» کلیک کنید.

در صفحه جدید فرمی به شما نمایش داده می‌شود که لازم است در آن اطلاعات هویتی، مشخصات فردی و نوع سفر خود را انتخاب کنید. در نهایت روی گزینه «ثبت درخواست» کلیک کنید. پس از این که درخواست شما ثبت شد، مدارک بررسی خواهد شد و در صورت تأیید، ارز مسافرتی به شما تعلق خواهد گرفت. برای این که از نتیجه درخواستتان مطلع شوید هم می‌توانید در میز خدمت سامانه حج و زیارت بخش «پیگیری درخواست» را انتخاب کنید و نتیجه را ببینید.

برای این که بتوانید برای سفرهای خود به شیوه حضوری یا غیرحضوری درخواست دریافت ارز مسافرتی بدهید لازم است مدارکی را ارائه کنید. این مدارک عبارت‌اند از:

• نسخه اصل و کپی گذرنامه متقاضی دریافت ارز با حداقل ۶ ماه اعتبار
• نسخه اصل و کپی کارت ملی متقاضی
• نسخه اصل و کپی بلیت مسافرت همراه با تأیید آژانس مسافرتی
• رسید واریز مبلغ عوارض خروج از کشور
• افتتاح حساب ارزی توسط متقاضی
• تکمیل و ارائه فرم درخواست ارز مسافرتی

همان طور که پیش‌تر هم توضیح داده شد قیمت ارز مسافرتی از نرخ ارز در بازار آزاد پایین‌تر است و همین نکته باعث مزیت این ارز می‌شود. با توجه به نوسانات نرخ ارز در کشور، قیمت ارز مسافرتی ثابت نیست و متناسب با نوسانات قیمت در بازار آزاد ارز، قیمت آن مشخص می‌شود.

قیمت ارز مسافرتی ۱۴۰۲ روزانه از ساعت ۹:۳۰ الی ۱۲:۳۰ توسط بانک مرکزی مشخص می‌شود و می‌توان این نرخ را از شعب بانک‌ها استعلام گرفت. فرمی که برای درخواست ارز مسافرتی لازم دارید هم هر روز از ساعت ۹:۳۰ در بانک‌ها ارائه می‌شود و قابل تکمیل است.

حداکثر مبلغی که از سوی بانک مرکزی برای ارز مسافرتی در نظر گرفته شده است متناسب با کشور مقصد و نوع سفر شما متفاوت است. در واقع، برای اعطای ارز مسافرتی این موضوع که سفر شما زمینی یا دریایی یا هوایی باشد در میزان ارزی که به شما تخصیص داده می‌شود تأثیرگذار است.

بر همین اساس و طبق آخرین اخبار اعلام‌شده در اسفند ۱۴۰۲، برای مسافرت‌های زمینی ۳۰۰ یورو و برای مسافرت‌های هوایی ۱۰۰۰ یورو اختصاص داده می‌شود. این مبلغ پیش از این ۵۰۰ یورو اعلام شده بود اما در جدیدترین تصمیم‌گیری این رقم دو برابر شد. بنابراین، از روز ۷ اسفند ۱۴۰۲ مسافران برای دریافت ۱۰۰۰ یورو ارز مسافرتی ویژه سفر هوایی باید با مدارک لازم به شعب منتخب یکی از بانک‌های ملی، ملت یا سامان مراجعه کنند. طبق اخبار منتشرشده از روز هفتم اسفند عرضه ارز مسافرتی آغاز شده است.

مسافرانی هم که سفر زمینی، دریایی یا ریلی دارند و ارز مسافرتی ۳۰۰ یورویی می‌خواهند باید بلیت سفر خود، گذرنامه معتبر، ویزای کشور مقصد (در صورت نیاز)، و عوارض خروج از کشور را به باجه‌های بانکی ارائه دهند. لازم به ذکر است که ارز مسافرتی یا به یورو به متقاضیان پرداخت می‌شود یا معادل یورویی آن با سایر ارزها اعطا می‌شود.

هرچند پیش از این میزان ارز مسافرتی که به افراد تخصیص داده می‌شد متناسب با این که کشور مقصد نیازمند دریافت ویزا باشد یا نه متفاوت بود، اما برای سال ۱۴۰۲ این موضوع در میزان ارز مسافرتی تخصیص‌یافته به افراد تأثیری ندارد. ملاک فعلی برای تعیین میزان ارز مسافرتی نوع سفر شما است.