تنظیمگری فناورانه؛ آنچه در حوزه قانونگذاری و نظارت نیاز داریم
رگتک یا آنچه تنظیمگری فناورانه خوانده میشود یکی از حوزههایی است که در عرصه فناوری اطلاعات ایران مهجور مانده است. این در حالی است که برخی مسئولان این حوزه اعتقاد دارند در جهان دیجیتالیشده امروز و در شرایطی که بسیاری از ارکان زندگی و جامعه به تکنولوژی وابسته شده، تنظیمگری فناورانه ضروری است.
رضا باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، اعتقاد دارد چارهای جز تنظیمگری فناورانه برای اداره امور وجود ندارد و البته معتقد است دولت هم تمایل دارد رویکرد تنظیمگری جایگزین رویکرد تصدیگری شود.
باقری اصل در دومین سمینار رگتک ایران که در آکادمی ایرانسل برگزار شد گفت: «تحولات کشور در حوزه فناوری نشاندهنده این است که دولت دوست دارد از حوزه تصدیگری به سمت تنظیمگری روی بیاورد چون تا حدی به سمت دیجیتالیشدن حرکت کردهایم که چارهای جز این نداریم که از تنظیمگری برای اداره امور استفاده کنیم. پس هم فشار تقاضا هست که خود دولت میخواهد تحول ایجاد کند و هم فشار عرضه؛ بنابراین، در حوزه عرضه فناوری فرصتهای جدیدی برای حرکت به سمت تنظیمگری شکل گرفته است.»
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در همین راستا به دیدگاههای مبتنی بر رگتک در قانون هفتم توسعه هم اشاره کرده و توضیح داد: «در قانون هفتم توسعه بهصورت ویژه به لزوم وجود تنظیمگر فناورانه تأکید شده، اما مطمئن هستیم اجرای این قانونها با مقاومت بخشهایی از بدنه دولت و نگاههای سیستمی مواجه خواهند شد.»
به زعم او، این نوع از تنظیمگری تا امروز، چه در دنیا و چه در ایران بیشتر در حوزه فناوریهای پولی و مالی رخ داده است، چراکه این حوزه چابکتر از سایر بخشها است و اضافه کرد: «تنظیمگری در حوزههای فرهنگی، آموزشی و غیره با تأخیر وارد این عرصه شده است.» البته باقری اصل به این مسئله هم اشاره کرده است که حتی تنظیمگری فناورانه در عرصه فناوریهای مالی هم در ایران دیرتر از سایر کشورهای دنیا اتفاق افتاده است.
تنظیمگری باید جایگزین تصدیگری شود
او در صحبتهای خود به شکلگیری نبردی میان دو دیدگاه تصدیگری و تنظیمگری اشاره کرده و گفت: «نبردی بین تصدیگری دولتی و دولت تنظیمگر شروع شده که در این نبرد باید دولت تنظیمگر برنده شود.» او اعتقاد دارد با پیروزی دیدگاه تنظیمگر است که دولت پاسخگوتر از پیش خواهد شد:
«تفکیک بین نظام تصدی و عرضه خدمت از نظام نظارت و ارزیابی باید به کمک فناوری شکل بگیرد تا به سمت نظام پاسخگوتر حرکت کنیم. شاید کمی در این زمینه کند باشیم، اما حرکتی است که شروع شده و شاید نفسهای آخر مقاومت امضاهای طلایی در این حوزه باشد.»
باقری اصل اعتقاد دارد در نگاه دولتیها بعضا رویکرد سامانهمحور شدن دستگاهها و خدمات جایگزین رویکرد تنظیمگر و تسهیلگر بودن دولت شده است و تصریح کرد: «بعضی مواقع دولتیها راهکارهایی را پیدا میکنند، برای این که به سمت تنظیمگری روی نیاورند و از سامانهمحوری برای استفاده از این کار بهره میبرند. در حقیقت سامانه را جایگزین رویکرد میکنند که لزوماً بد نیست، ولی سامانه فقط یک واسط است و در بازه زمانی کوتاهی میتواند کارکرد داشته باشد.»
به گفته او، با ادامه پیدا کردن این رویکرد یک جا و یک زمانی به این نتیجه خواهیم رسید که همین سامانهها هم باید تنظیم شوند؛ بنابراین شاید همان رویکرد رگتک و واگذاری امور به بخشهایی که میتوانند جایگزین شوند جذابتر باشد.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات در تشریح این موضوع که چه چالشهایی در حوزه رگتک وجود دارد، اظهار کرد: کیفیت داده مهمترین چالش است. در واقع، برای انجام تنظیمگری دادهها باید کیفیت داشته باشد و از آنها باید به نفع گزارشدهی و تنظیمگری استفاده شود. دادهها باید در فرایند خودشان، هم اصلاح شوند و هم متقن شوند تا تنظیمگر با این داده و به کمک فناوری فناوری کار خود را بهتر انجام دهد.
او در پایان به تلاشهایی که برای ارتقای کیفیت دادهها انجام گرفته اشاره کرده و گفت: «در این راستا دو اپراتور برای مرکز ملی تبادل اطلاعات گذاشتهایم و از کسانی که از طریق هوش مصنوعی احراز هویت انجام میدهند بهتر بهره میبریم.»
با رگتک مشکلات نظارتی کاهش پیدا میکند
در نشست اختتامیه دومین سمینار رگتک ایران مجتبی توانگر، نماینده مجلس و رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس، نیز حضور داشت. او در این نشست به تحلیل و توضیح نقشی که رگتک در موضوع قانونگذاری و نظارت در کشور میتواند ایفا کند پرداخت.
توانگر با بیان این که رگتکها روی راهحلهای مبتنی بر فناوری تمرکز دارند که موجب کاهش یا حل مشکلات نظارتی و قانونگذاری میشود، توضیح داد که این حوزه هرچند بیشتر بر عرصه فینتک تمرکز دارد اما لازم است میدان عمل آن گستردهتر شود و تبدیل به راهکاری برای تغییر نگاه رگولاتوری و همگام کردن آن با فناوری شود.
رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس در همین خصوص توضیح داد: «در رگتکها مانند سایر حوزههای فینتک سه عنصر کلیدی دادهها یعنی سرعت بالا، تنوع زیاد و حجم فراوان وجود دارد. در چنین شرایطی، ترکیبی از فناوریهای نوآورانه به منظور مدرنیزه کردن، جمعآوری و تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از هوش مصنوعی و در راستای تطبیق قانونی بهموقع و بهبود عملکرد مدیریت ریسک در موسسات مالی به کار گرفته میشود که حوزه موضوعی رگتک را نیز به وجود میآورد.»
توانگر توضیح داد که دادههای دیجیتالی و شبکههای دیجیتال در حوزه رگتک به کار میروند و میتوانند جایگزین فرایندها، ساختار سازمانی، فناوری اطلاعات و ابزار تحلیل قدیمی شوند و در نتیجه موجب بهبود فرایندهای تصمیمگیری شوند.
این نماینده مجلس اعتقاد دارد رگتک قرار است به ما کمک کند تا بتوانیم در کنار یکدیگر راحتتر زندگی کنیم و فعالیتهای مالی سالمتری داشته باشیم. او در ادامه افزود: «در هر صورت ما در مجلس شورای اسلامی و بهطور مشخص کمیته دانشبنیان و اقتصاد دیجیتال مجلس، بهشدت نیازمند همفکری و همکاری در خصوص بحث تنظیمگری مخصوصاً در حوزههای فینتکی هستیم.»
نظرات