مسئله رگولاتوری و قانون‌گذاری مهم‌ترین چالش حوزه فین‌تک است

دی ماه سال ۱۴۰۱ بود که با برگزاری انتخابات، اعضای جدید هیئت مدیره انجمن فین‌تک ایران اعلام و معرفی شدند. این انجمن که هدف خود را «قدرت بخشیدن به شرکت‌های فن‌آور مالی بخش خصوصی» می‌داند بیش از ۶۰ عضو دارد که همگی شرکت‌ها و در واقع اشخاص حقوقی فعال در حوزه‌های مختلف فین‌تک، اعم از حوزه مالی، بانکی، بیمه، پرداخت، وام‌دهی، رمزارز و... هستند.

پس از پنج ماه از روی کار آمدن اعضای جدید هیئت مدیره این انجمن، امروز ۲۴ اردیبهشت ماه اولین نشست خبری هیئت مدیره جدید این انجمن برگزار شد. محمدمهدی فاطمیان، رئیس هیئت مدیره انجمن فین‌تک؛ مصطفی امیری، دبیر انجمن فین‌تک؛ نوید رجائی‌پور، احمد منصوری، سعید قدوسی‌نژاد، مهدی مومنی و علیرضا هوشمند از اعضای هیئت مدیره این انجمن در این جلسه حضور داشتند.

اعضای جدید انجمن فین‌تک ایران امیدوارند با اعتمادسازی و تعامل با نهادهای بالادستی بتوانند موانع موجود بر سر راه توسعه حوزه فین‌تک در کشور برداشته و به پیشرفت آن کمک کنند. هیئت مدیره این انجمن همچنین وجود بازیگران از بخش‌ها و حوزه‌های مختلف عرصه فین‌تک در ترکیب انجمن را مؤثر دانسته و اعتقاد دارند حضور این جمع به حوزه فین‌تک قدرت و نفوذ می‌بخشد.

محمدمهدی فاطمیان، رئیس هیئت مدیره انجمن فین‌تک، در این نشست درباره اهداف، مأموریت‌ها و چشم‌انداز انجمن فین‌تک توضیحاتی را ارائه کرد. به گفته او «قدرت بخشیدن به شرکت‌های فن‌آور مالی بخش خصوصی با هدف رشد اقتصادی و از طریق حمایت از شرکت‌های فن‌آور» را ماموریت این انجمن دانست. بهبود فضای کار با هدف استفاده از توان نخبگان نیز ماموریت دیگری است که اعضای هیئت مدیره برای انجمن در نظر گرفته‌اند.

فاطمیان در تشریح اهداف انجمن فین‌تک نیز ایجاد زمینه‌های همکاری و توسعه ارتباطات و همچنین، حمایت از توسعه کسب‌وکارهای نوین مالی و بهبود فضای کسب‌وکار را از مهم‌ترین موارد دانست. « آینده‌پژوهی و ترسیم نقشه راه فناوری‌های نوین مالی و آگاهی افزایی عمومی و اطلاع‌رسانی شفاف نیز از دیگر اهدافی است که دنبال می‌کنیم.»

به گفته رئیس انجمن فین‌تک ایران، در حال حاضر دسته‌های مختلفی از صنعت فین‌تک کشور در این انجمن عضویت دارند و تا امروز پنج کمیسیون پرداخت، بانکی، رمزارز، وام‌دهی و بیمه در انجمن تشکیل شده و فعال هستند. فاطمیان همچنین اعلام کرد که انجمن قصد دارد در سال جاری حوزه‌هایی همچون مدیریت سرمایه و پراپ‌تک را هم به ساختار خود اضافه کند.

تعداد اعضای انجمن فین‌تک نیز در حال حاضر بیش از ۶۰ است که بنا به گفته رئیس هیئت‌مدیره‌اش تعداد آن در شهریور ماه امسال به حدود ۸۰ شرکت و تا پایان سال به حدود ۱۰۰ شرکت خواهد رسید. در همین راستا فاطمیان از تلاش انجمن برای «تسهیل روند عضویت در انجمن با این هدف که بازیگران بیشتری بتوانند در انجمن عضو شوند و حضور داشته باشند» خبر داد.

تعامل و همکاری با وزارت اقتصاد و ایجاد کارگروه مشترک با بانک مرکزی از جمله اقداماتی است که فاطمیان به آن‌ها اشاره کرده و به طور کلی راه اصلی برای تاثیرگذاری و ایفای نقش در حوزه فین‌تک را همین تعاملات و البته اعتمادسازی در طول زمان می‌داند.

رئیس انجمن فین‌تک در مورد امکان و میزان اثرگذاری این انجمن در عرصه فین‌تک نیز این طور توضیح داد: «در بخش‌هایی که تعاملات و ارتباطات بیشتری داریم تاثیرگذارتر هستیم اما در برخی حوزه‌ها اثرگذاری ما کم است. به همین دلیل است که می‌خواهیم تعاملاتی را شکل بدهیم. تا امروز هم به‌عنوان انجمن صنفی بخش خصوصی پذیرفته شده‌ایم و در جلسات نهادها دعوت می‌شویم اما با برقراری تعاملات بیشتر می‌توانیم تاثیرگذارتر باشیم.»

محمدمهدی فاطمیان در بخشی از صحبت‌های خود به موضوع اصلاح نظام کارمزد که اخیرا ابلاغ شده نیز اشاره کرد و ضمن مثبت دانستن این تغییرات نقدی هم به این مسئله وارد کرد: «انجمن فین‌تک در جریان طرح اصلاح نظام کارمزد بانک مرکزی نبوده و به این مسئله نقد داریم اما چون این طرح به‌طور کلی تغییر مثبتی است، از آن حمایت می‌کنیم.»

هرچند رئیس انجمن فین‌تک از کلیت این طرح استقبال کرده و با آن موافقت می‌کند اما درباره نحوه اجرایی شدن اظهار نگرانی کرد: «با طرح اصلاح نظام کارمزد موافق هستیم و به نظرمان این تغییر که هزینه تراکنش بر عهده پذیرنده یا دارنده کارت بانکی باشد و هزینه‌ها را بانک‌ها پرداخت نکنند تغییر مثبتی است. فقط امیدواریم در عمل و در زمان اجرا هم بانک مرکزی عملکرد مناسبی داشته باشد و بتواند به‌خوبی این طرح را اجرایی کند.»

فاطمیان همچنین به مسائل و مشکلات موجود در حوزه رمزارز اشاره کرده و از تلاش انجمن برای حل مشکلات این حوزه، که عمدتا مربوط به چالش‌های رگولاتوری و قانون‌گذاری است، خبر داد. یکی از این مسائل مسدود شدن درگاه‌های پرداخت شرکت‌های رمزارز بود که برای رفع آن انجمن فین‌تک اقداماتی را انجام داده است: «شرکت‌های حوزه رمزارز مشکلات بسیاری داشتند و با دردسرهای فراوان بالأخره موفق شدیم موضوع اینماد آن‌ها را به نتیجه برسانیم و برایشان نماد بی‌ستاره بگیریم تا درگاه‌های پرداختشان دچار مشکل نشود.»

به گفته او، رمزارزها و شرکت‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند هنوز مورد پذیرش نهادهای بالدستی قرار نگرفته‌اند. این در حالی است که رمزارزها در حال حاضر در دنیا پذیرفته‌شده و بسیار کاربردی هستند. یکی از کارکردهای رمزارزها می‌تواند فراهم کردن امکان جابه‌جایی پول به خارج از کشور باشد که با وجود تحریم‌ها علیه کشورمان این جابه‌جایی‌ها به شیوه دیگر ممکن نیست. فاطمیان در این خصوص تصریح کرد:

«برای جابه‌جایی بین‌المللی پول می‌توان از رمزارزها استفاده کرد که به دلیل ماهیت غیر متمرکزی که دارند می‌توانند تحریم‌ها را دور بزنند و صادرات را تسهیل کنند.» با این وجود، به گفته او این امکان هنوز فراهم نیست. البته فاطمیان اعلام کرد که انجمن فین‌تک در حال رایزنی برای فراهم کردن این امکان است: «در حال پیگیری این موضوع هستیم اما این طرح هم در خارج از ایران و در داخل کشور مخالفان بسیار زیادی دارد. با این حال، در سطح کلان دولتی موافقت‌های اولیه را گرفته‌ایم و همچنان هم پیگیر این مسئله هستیم.»

مصطفی امیری، دبیر هیئت مدیره انجمن فین‌تک، نیز رویکرد اعضای جدید این انجمن برای حل چالش‌ها و مسائل همیشگی حوزه فین‌تک را تشریح کرده و گفت: «رویکردی که انجمن در دوره جدید دارد این است که امکان گفت‌وگو را در بخش خصوصی فراهم کند و با نهادهایی که به حوزه‌های پولی و بانکی مرتبط هستند تعامل داشته باشد. با این رویه مسائلی که چندین و چند سال‌ مطرح بوده اما زمینه‌ای برای پرداختن به آن‌ها وجود نداشته، انشاءالله حل خواهد شد.»

دبیر هیئت مدیره انجمن فین‌تک قدرت انجمن را در تشکیل جمعی از اعضا، بازیگران و فعالان عرصه فین‌تک در قالب یک انجمن دانسته و اعتقاد دارد تا زمانی که این اجتماع پابرجا بماند این افراد می‌توانند اثرگذاری داشته باشند. امیری این مسئله را این طور توضیح داد:

«از اجتماع است که قدرت شکل می‌گیرد. کنار هم قرار گرفتن اعضای این حوزه در انجمن و اضافه شدن بازیگران و فعالان عرصه‌های مختلف فین‌تکی می‌تواند به انجمن قدرت بدهد و اثرگذاری را بالا ببرد. هرچه بازیگران متفاوت و بیشتری در انجمن حضور داشته باشند باعث نفوذ و تاثیرگذاری بیشتر خواهد شد.»

مهدی مومنی، عضو هیئت مدیره انجمن فین‌تک، دغدغه رگولاتوری، توسعه بازار و توانمند کردن حوزه فین‌تک و تمام شاخه‌های آن را مهم‌ترین مسائل امروز این صنعت دانست که به زعم او مانع از توسعه فین‌تک در ایران می‌شوند.

او عدم توسعه این صنعت را علت عدم تاثیرگذاری کشور در حوزه فین‌تک دنیا دانسته و گفت: «بازار جهانی پیش روی ما حجم و اعداد و ارقام قابل توجهی دارد اما ایران هیچ سهمی از این بازار ندارد و توسعه هم در آن اتفاق نمی‌افتد. رگولاتور در کشور ما به جای توسعه نقش سرکوب را ایفا می‌کند.»

این عضو انجمن به یکی از مسائل مهمی که سال گذشته در حوزه اینشورتک رخ داد و کل صنعت فین‌تک را هم تحت تاثیر قرار داد، اشاره کرد. موضوع سوییچ بیمه آمیتیس از سوی بیمه مرکزی مطرح شده بود که بنا بود بازوی بیمه مرکزی باشد و به‌صورت انحصاری نقش ناظر بر مجموعه‌های بیمه آنلاین را ایفا کند، باعث مشکلات بسیاری شده بود.

مؤمنی در پاسخ به این سؤال که موضوعات مربوط به سوییچ بیمه آمیتیس در نهایت به چه نتیجه‌ای رسید، اظهار کرد: «مجموعه‌های مختلف حاکمیت، دولت، مجلس و... به این موضوع ورود کردند و بخش‌نامه‌ای هم صادر و نظرات مختلفی مطرح شد. با این حال، هنوز تکلیف این مسئله مشخص نیست. ما اعتقاد داریم این رفتار بیمه مرکزی در خصوص سوییچ رگولاتوری از نوع پیشینی است که راه نوآوری را به روی اینشورتک‌ها می‌بندد.»

او در ادامه به این نکته هم اشاره کرد که آنچه در کارگروه اقتصاد دیجیتال در مورد موضوع سوییچ بیمه آمیتیس مصوب شده مورد تایید اینشورتک‌ها و انجمن فین‌تک است و ما در کمیسیون اینشورتک همچنان در حال پیگیری این موضوع هستیم که هر زمان به قطعیت برسد نتیجه آن را اعلام و رسانه‌ای می‌کنیم.

وحید شامخی، عضو هیئت مدیره انجمن فین‌تک ایران، از دیگر افراد حاضر در این نشست بود که به چالش‌ها و مسائل موجود در حوزه رمزارز اشاره کرد. او معضل رگولاتوری و قانون‌گذاری را اصلی‌ترین چالش دانست و با انتقاد از این وضعیت گفت: «کریپتوکارنسی، بلاکچین، خدمات مالی غیر متمرکز و... از جمله حوزه‌های جدید در جها محسوب می‌شوند که کشورها به دنبال آن هستند. امروز ۱۰ درصد ارزش بازار طلای دنیا متعلق به بازار رمز ارز است. ارزش بازار طلای جهان ۱۳ تریلیون دلار و ارزش بازار رمزارزها حدود ۱۳۰۰ میلیارد دلار است که اهمیت بازار کریپتوکارنسی را نشان می‌دهد. درحالی‌که ما هنوز در کشور با عدم شفافیت قوانین و دستورالعمل‌ها در حوزه رمزارز مواجه هستیم.»

او با اشاره به این که این روزها کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله امارات متحده عربی در راستای توسعه صنعت رمزارز فعالیت می‌کند و به دنبال آن است که پایتخت دیجیتال منطقه و دنیا در این حوزه باشد، به عقب‌ماندگی کشور ما در این عرصه اشاره کرد. شامخی البته اظهار امیدواری کرد که انجمن فین‌تک در دوره جدید بتواند در بحث قانون‌گذاری و حمایت‌های این حوزه کمک کند تا شرایط حوزه رمزارز بهبود پیدا کند.

احمد منصوری، دیگر عضو هیئت مدیره انجمن فین‌تک، نیز به موضوع عدم چابکی رگولاتوری در قانون‌گذاری و ناتوانی از همراهی با نوآوری اشاره کرد و این مسئله را مشکل چندین ساله‌ای دانست که در حوزه فین‌تک وجود دارد و تا امروز هم رفع نشده است.

منصوری به مقایسه وضعیت حوزه فین‌تک در ایران با دیگر کشورها پرداخته و توضیح داد: «در بسیاری از کشورها حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل عربستان، امارات متحده عربی، قطر و عمان در نگاه به صنعت فین‌تک یک تغییر رویکرد جدی داشته‌اند و همین مسئله باعث شده در این عرصه پیشرفت کنند. این تغییر رویکرد همان نکته‌ای است که ما هم به آن نیاز داریم.»

او در ادامه به عدم امکان رشد در حوزه فین‌تک نیز اشاره کرده و با ذکر مثالی گفت: «برای مثال در کشورهای دیگر پرداخت‌یارها این امکان را دارند که تا تبدیل شدن به بانک رشد کنند اما در ایران اصلا چنین زمینه و امکانی فراهم نیست.»

به گفته منصوری در گام اول، تغییر نگرش در حوزه رگولاتوری و قانون‌گذاری و در گام دوم، حرکت به سمت خصوصی‌سازی می‌تواند در پیشرفت حوزه فین‌تک اثرگذار باشد. او همچنین توضیح داد که بخش خصوصی در سایر کشورها در عرصه نظارت و قانون‌گذاری نیز کمک‌کننده و اثرگذار است و می‌تواند به داشتن یک بازار نوآور کمک کند.