تشکیل شعب تخصصی برای رسیدگی به پرونده استارتاپها متوقف شد
تشکیل شعب تخصصی برای رسیدگی به پرونده کسب‌وکارهای فضای مجازی یا استارتاپی از جمله خواسته‌های دیرینه فعالان این صنف است که تاکنون به سرانجام نرسیده است. نبود این شعب تخصصی نیز تا به حال لطمه‌های جبران ناپذیر به بدنه اکوسیستم استارتاپی کشور زده است. در این زمینه می‌توان به پرونده آپارات در سال گذشته، پرونده مصطفی امیری از موسسان زرین پال و در نظر گرفتن یک سال زندان برای او یا حتی آخرین پرونده در این زمینه که سروصدای زیادی به پا کرد یعنی، دیوار پلتفرم آنلاین نیازمندی‌ها اشاره کرد.
افزایش مشکلات حقوقی و قضایی شرکت‌های استارتاپی با نهادهای قضایی، افزایش پرونده آن‌ها در نهادهای قضایی باعث شد اواسط آبان ماه سال گذشته محمدجواد حشمتی، رئیس کل دادگستری تهران در بخشنامهای به کلیه مراج قضایی استان در راستای حمایت قضایی از کسب‌وکارهای فضای مجازی، خواستار تشکیل شعب تخصصی برای رسیدگی به پرونده‌های کیفری و حقوقی فعالان این حوزه شد.
جواد جاویدنیا از زمان رفتن من از دادگستری اجرای بخشنامه ایجاد شعب تخصصی برای استارتاپها متوقف شده است
حشمتی در این بخشنامه که به مراجع قضایی استان ابلاغ شده بود، تاکیده کرده بود که شعب تخصصی برای رسیدگی به پرونده کسب‌وکارهای مجازی باید آموزش‌های لازم در خصوص جنبه‌های حقوقی و کیفری فضای مجازی (جرائم رایانه‌ای، ادله الکترونیکی و مستندسازی آن‌ها) را دیده باشند.
در همین زمینه، جواد جاویدنیا، رئیس کل دادگستری تهران، که در آن زمان پست معاون قضایی دادگستری کل استان تهران در پیگیری امور مجازی را داشت، مامور کرد تا در یک برنامه سه ماه همه قضات معرفی شده را از نظر تخصص ارزیابی و برای آنان کلاس‌های آموزشی لازم را برگزار کند. حالا بعد از گذشت یک سال جواد جاویدنیا، در گفت‌وگو با زومیت اعلام می‌کند که اجرای این بخشنامه متوقف شده است.
بخشنامهای که متوقف شد
جواد جاویدنیا که حالا خود را معاون سابق قضایی دادگستری کل استان تهران در پیگیری امور مجازی معرفی می‌کند، می‌گوید که از زمان رفتن او از این بخش، اجرای بخشنامه رئیس دادگستری متوقف شده است. جاویدنیا که در کارنامه کاری خود سرپرستی سابق معاون فضای مجازی دادستانی و رئیس کمیته فیلترینگ را هم دارد در این مورد به زومیت توضیح داد:
بعد از بیرون آمدن من از معاونت امور فضای مجازی دادگستری تهران راه‌اندازی دادگاه‌های تخصصی برای استارتاپها و آموزش قضات متوقف شد و هنوز هم برای این معاونت جایگزینی پیدا نشده تا کار دنبال شود. این نکته هم ضروری است که پست معاونت امور فضای مجازی دادگستری یک پست جدید و تازه بود که توسط من به خاطر تخصص و فعالیت‌هایی که در این زمینه کرده بودم به من واگذار شد و شاید به خاطر همین هم هست که هنوز کسی را در این پست جایگزین من نکرده‌اند.
طبق گفته جاویدنیا با این اتفاق‌ها متاسفانه بخشنامهای که سال گذشته رئیس دادگستری به نهادهای قضایی ارسال و در این زمینه او را مسئول آموزش قضات کرده نیز اجرا نمی‌شود. به باور او وقتی دغدغه‌ای نباشد و مسئول پیگیری هم برای این کار وجود نداشته باشد، موضوع از اجرا شدن دور می‌ماند.
مشکل قاضیان آموزش ندیده هستند
وقتی صحبت از حکم‌های سنگین و پرونده‌های تلنبار شده کسب‌وکارهای استارتاپی میشود، اولین دلیلی که برای آن از سوی اکوسیستم استارتاپی و مدیران این بخش مطرح میشود، نبود قضات آموزش دیده و شعب تخصصی در این زمینه است. نکته‌ای که جاویدنیا نیز آن را تأکید می‌کند و به زومیت می‌گوید:
با توجه به سوابقی که دارم، ارزیابی‌ام این است که مشکلاتی حقوقی و قضایی که این روزها استارتاپها دارند و روزانه هم به آن اضافه میشود به دلیل نبود قاضیان آموزش دیده و مراکز قضایی تخصصی برای استارتاپها است. همان زمان که من در امور فضای مجازی دادگستری تهران کار می‌کردم طرحی ارائه کرده بودم که یک مجتمع قضایی تخصصی برای استارتاپها راه‌اندازی شود.
براساس توضیحات او در کشور دادسرای تخصصی وجود دارد؛ اما دادگاه تخصصی در کشور فعال نیست: «ضمن اینکه در همان دادسرای تخصصی هم، شعب آن از نظر آموزش قضات در حد مطلوبی با مفاهیمی چون کاربر محور، استارتاپ و … آشنا نیستند.»
طبق گفته‌های او مشکلات شرکت‌های استارتاپی یا در دادگاه فرهنگ رسانه بررسی شده یا دادسرای ارشاد. جاویدنیا اعلام می‌کند: «قصد داشتیم در معاونت فضای مجازی دادگستری این تجمیع را انجام دهیم که متاسفانه انجام نشد. وقتی در معاونت فضای مجازی دادگستری تهران بودم طرح مجتمع ویژه دادگاهی فضای مجازی را پیگیری بودیم و تا یک مراحلی رسید ولی با خروج من از این واحد عملیاتی نشد.»
ایجاد معاونت جدید فضای مجازی در قوه قضاییه
جواد جاویدنیا معتقد است که آموزش ندیدن قضات و ایجاد مراکز تخصصی رسیدگی به پرونده استارتاپها در نهایت باعث سرخوردگی و ضعف شرکت‌های فعال در این اکوسیستم میشود. او پیشنهاد می‌دهد که معاونتی باید در حد ریاست قوه قضاییه وجودد داشته باشد تا به مشکلات این بخش رسیدگی کند.
او با ذکر مثالی می‌گوید: «برای مثال الان پلیس فتا یکی از بخش‌های مهم نیروی انتظامی است که زیر مجموعه مستقیم خود فرماندهی نیروی انتظامی اداره میشود و تشکیلات خیلی گسترده‌ای دارد و کارهای خوبی در آنجا انجام میشود، اما در دستگاه قضایی به تناسب گسترش فضای مجازی این کار انجام نشده است. الان ما معاونت فضای مجازی در حد به اصطلاح خود قوه‌قضاییه نداریم که پیگیری این موضوعات به صورت متمرکز باشد.»
جواد جاویدنیا: آموزش ندیدن قضات و ایجاد مراکز تخصصی رسیدگی به پرونده استارتاپها در نهایت باعث سرخوردگی در این اکوسیستم میشود.
او ادامه می‌دهد: « به نظر من حداقل کاری که در شرایط حاضر می‌توان کرد، چون راه‌اندازی معاونت در سطح قوه قضاییه به خاطر کارهای اداری، تصویب و .. کمی طولانی و زمان بر است، بهتر است یک دفتر حمایت از کسب‌و کارهای مجازی در سطح قوه قضاییه ایجاد شود.» به گفته او این دفتر در زمان اقای ریاست ابراهیم رییسی در قوه قضاییه قرار بود ایجاد شود که در نهایت اجرایی نشد.
جاویدنیا نبود قضات آموزش دیده و واحدهای قضایی تخصصی برای بررسی پرونده شرکت‌های استارت‌آپپی را بیشتر به ضرر استارتا‌پ‌های کوچک می‌داند تا بزرگ و زومیت می‌گوید: «در این زمینه استارتا‌آپ‌های کوچک به مشکل بیشتری میخورند. الان صدای شرکت‌هایی مانند آپارات و زرین پال و .. غیره که شناخته شده تر هستند بابت مشکلات قضایی شنیده میشود: اما صدای بسیاری از شرکت‌های کوچک و ناشناس شنیده نمی‌شود و همان اول کار مشکلات قضایی که براشون ایجاد میشود یا از بین می‌روند یا لطمات سنگین میخورند و نمی‌توانند قد راست کنند.»