ایران رتبه‌ ۱۰ جهان را در شاخص‌های نوآوری و تشکیل سرمایه به‌دست آورد

سازمان بین‌المللی مالکیت فکری (WIPO) گزارش سال ۲۰۲۰ شاخص جهانی نوآوری را با ارزیابی ۱۳۱ کشور دنیا منتشر کرد. در این گزارش، ایران در شاخص‌های «نوآوری» و «نرخ تشکیل سرمایه» جایگاه دهم جهانی را کسب کرده است.

نوآوری و نرخ تشکیل سرمایه جزو شاخص‌هایی محسوب می‌شوند که آمادگی کشور را برای توسعه‌ی فناوری و نوآوری بیان می‌کنند. بر اساس گزارش جدید سازمان WIPO، ایران در بین ۱۰ کشور منطقه آسیای میانه و جنوبی رتبه دوم را کسب کرده است. طبق آمارهای جهانی ارائه‌شده در این گزارش، ایران از کشورهایی مانند قطر، کویت، آرژانتین، اندونزی و اروگوئه بالاتر قرار گرفته است.

در منطقه‌ی آسیای میانه و جنوبی، هند (رتبه ۴۸)، ایران (رتبه ۶۷) و قزاقستان (رتبه ۷۷) به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم را کسب کرده‌اند. ایران در میان ۳۷ کشور با درآمد متوسط به بالا نیز در رده‌ی ۱۹ قرار دارد.

براساس گزارش جدید WIPO، ایران در شاخص‌ جهانی «نوآوری» فاصله‌ی معنادار و زیادی با کشورهای منطقه دارد. برای مثال ایران در شاخص «تعداد درخواست‌های ثبت علائم تجاری» دارای رتبه‌ی اول جهان و ترکیه، عربستان و قطر به ترتیب رتبه‌ی ۱۷، ۱۱۱ و ۱۲۵ جهان را کسب کرده‌اند. ایران در شاخص‌های سرمایه‌ی انسانی از جمله «سهم فارغ التحصیلان علوم پایه و مهندسی از کل فارغ التحصیلان آموزش عالی» نیز به دلیل برخورداری از جمعیت جوان، دارای انگیزه و تحصیلکرده در سطح آموزش عالی، دارای رتبه‌ی ۳ و در «نرخ ثبت‌نام‌آموزش عالی» نیز در رتبه‌ی سی‌ویکم قرار دارد.

در شاخص ثبت نام در آموزش عالی کشورهای منطقه نظیر عربستان و کویت به ترتیب رتبه‌های ۳۲ و ۵۴ را کسب کرده‌اند که فاصله‌ی زیادی از ایران ندارند.

در شاخص «سهم تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از کل تولید ملی» ایران رتبه‌ی ۲۶ را کسب کرده است که وضعیت بهتری در مقایسه با اکثر کشورهای منطقه مانند عربستان (رتبه ۳۳)، قطر (رتبه ۳۶) و ترکیه (رتبه ۴۲) دارد. ایران در شاخص «نرخ تشکیل سرمایه» که سهم سرمایه‌گذاری جدید در کشور از تولید ناخالص داخلی را نشان می‌دهد نیز جایگاه دهم جهان را به دست آورده است که در مقایسه با کشورهای منطقه وضعیت مطلوبی را نشان می‌دهد.

براساس اعلام مرکز اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ایران در شاخص «اندازه‌ی بازار داخلی» که همان سرانه‌ی تولید ناخالص داخلی است نیز در رتبه‌ی ۱۸ قرار گرفته است. قرار گرفتن کشورمان در این رتبه و در بین اقتصادهای با درآمد متوسط به بالا، مزیت بازار بزرگ داخلی برای فناوری و نوآوری را نشان‌ می‌دهد. در همین راستا دکتر مجید دهبیدی پور، رئیس پارک علم و فناوری ناحیه‌ی نوآوری دانشگاه شریف از راه‌اندازی دو برج فناوری خصوصی در این ناحیه خبر داد که یکی از آن‌ها هم‌اکنون به بهره‌برداری رسیده است. به گفته‌ی دهبیدی پور، در راستای هم‌افزایی بیشتر، هدف پارک علم و فناوری، استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان در این ناحیه و تجمیع آن‌ها در مجتمع‌های فناوری است.

رئیس پارک علم و فناوری ناحیه‌ی نوآوری دانشگاه شریف با بیان اینکه در این ناحیه ۵۰۰ شرکت فناوری و دانش بنیان مستقر شده‌اند، به فعالیت ۶ صندوق خطر پذیر، ۸ مرکز نوآوری، ۱۵ شتاب‌دهنده و مرکز رشد، ۲ مرکز فضای کار اشتراکی و ۱۲ ارائه‌دهنده‌ی سرویس در منطقه‌ی نوآوری شریف‌ نیز اشاره کرد. دهبیدی پور، با اشاره به عوامل موفقیت نواحی نوآوری دنیا اعلام کرد که پارک علم و فناوری پس از مطالعه‌ی ۲۱ ناحیه‌ی نوآوری دنیا به داده‌های مفیدی دست پیدا کرد. به گفته‌ی دهبیدی‌پور، داده‌های به‌دست‌آمده نشان‌دهنده‌ی چهار عامل تأثیرگذار در موفقیت‌های نواحی نوآوری بوده است که عبارت‌اند از:

• استقرار نواحی نوآوری درکنار زندگی و تفریح مردم
• دارا بودن المان‌های شهری
• حضور رهبران نوآور
• مشوق‌های دولت محلی و ملی

وی همچنین نبود مناظر و المان‌های شهری، عدم دسترسی به داده‌ها و برق منطقه‌ای را از چالش‌های این منطقه نام برد.

مهدی صفاری‌نیا، رئیس پارک فناوری پردیس در اولین نشست مجمع فناوری و نوآوری استان تهران، شتاب‌دهنده‌ها، مراکز رشد، پارک‌های فناوری و شهرک‌های صنعتی را از جمله زنجیره‌های تجاری سازی ایده تا محصول و توسعه‌ی بازار ذکر کرد.

به گفته‌ی رئیس پارک فناوری پردیس، ۵۰ درصد از اعضای بنیاد ملی نخبگان و ۵۰۰ دانشگاه و پژوهشگاه در  استان تهران مستقر شده‌اند، همچنین ۵۸ شتاب‌دهنده، ۵۸ سرمایه‌گذار خطرپذیر و ۴۲ مرکز نوآوری و فضای کار اشتراکی نیز در تهران و استان تهران مشغول فعالیت هستند. مهدی صفاری‌نیا با بیان اینکه ۵۴ مرکز رشد و هزار و ۲۲۷ تیم نوپا و نوآفرین در تهران و استان تهران مشغول به فعالیت هستند، خاطرنشان کرد که درحال‌حاضر بیش از ۱۰ پارک علم و فناوری و ۲۸۲۶ شرکت دانش‌بنیان جزو زنجیره‌ی تجاری‌سازی در تهران و استان تهران به شمار می‌روند. صفاری‌نیا همچنین یادآور شد که طبق آخرین آمار، ۲۰ درصد از صنایع کشور در شهر بزرگ تهران و استان‌های آن مستقر هستند و ۱۹ شهرک صنعتی نیز در استان‌های تهران فعالیت می‌کنند.

به عقیده‌ی رئیس پارک فناوری پردیس برخی موارد در ایجاد تعامل بیشتر بین اجزای زیست بوم فناوری و نوآوری در تهران و استان تهران مؤثر بوده‌اند. این موارد به شرح ذیل است:

• ایجاد راهکارهای توسعه‌ی اشتغال در حوزه‌های فناوری و نوآوری ازطریق مدل‌های توسعه کارآفرینی
• ایجاد راهکارهای رفع موانع تولید فناورانه و اصلاح قوانین مرتبط
• به وجود آوردن راهکارهای جذب سرمایه بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه‌های فناورانه
• ایجاد راهکارهای رفع نیازهای صنایع و نهادهای حاکمیتی استان به فناوری‌ها با رویکرد تمرکز در توان تولیدی شرکت‌های نوپا