تبلیغات زودهنگام و غیرقانونی با موضوع انتخابات مجلس شورای اسلامی در فضای مجازی

این روزها شاهد هستیم که برخی گروه‌ها و کانال‌های شبکه‌های اجتماعی تبلیغات زودهنگامی را با موضوع مجلس شورای اسلامی در فضای مجازی آغاز کرده‌اند. تبلیغاتی که قبلا روی کاغذ‌های کوچکی چاپ و در سطح شهر پخش می‌شد، حال‌وهوای جدیدی پیدا کرده و بیشتر به سمت شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی کشیده شده است. گروه‌ها و کانال‌هایی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام هستند که فعالیت خود را با عضوگیری، آن هم از نوع خرید اعضا شروع کرده‌اند. ادمین‌های این گروه‌ها تعرفه‌های مختلفی برای اضافه کردن اعضا در نظر گرفته‌اند؛ به‌عنوان مثال برای عضو کردن ۱۰۰ نفر در گروه مبلغ یک میلیون تومان را در نظر گرفته‌اند که رقم آن به‌صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند. روش کار به این صورت است که هر شخصی که ۱۰۰ نفر عضو واقعی در این گروه‌ها اضافه یا اد کند، با دادن شماره‌ی کارت خود به ادمین گروه مبلغ یک میلیون تومان دریافت می‌کند. این روش کسب درآمد اگرچه جذاب به‌نظر می‌رسد اما نوعی کلاهبرداری است و تا به حال هیچ شخصی این مبالغ را دریافت نکرده است.

برای اد کردن اعضا نیازی به هماهنگی و اجازه نیست. فقط کافی است چند نفر را اد کنید و با فرستادن پیغامی خصوصی حاوی کلمه‌ی اد به‌همراه شماره کارت به ادمین، مبلغ وعده داده شده را دریافت کنید. به این ترتیب هر شخصی با معرفی چند ده نفر از مخاطبان گوشی خود می‌تواند درآمد چند میلیون تومانی داشته باشد که پیشنهاد وسوسه‌انگیزی به‌نظر می‌آید اما روشی برای کلاهبرداری است.

یکی از کاربران این گروه‌ها می‌گوید در ازای معرفی حدود ۲۰۰ نفر حتی یک ریال هم دریافت نکرده و تنها اطلاعات خود را در اختیار یک ربات تلگرامی قرار داده است. او می‌گوید:

حدود ۲۰۰ نفر را اد کردم و بعد از این کار حتی پیغامی در گروه انتخابات آمد که می‌گفت مشخصات خود را به این شماره ارسال کنید تا بتوانیم مبلغ یک میلیون و خورده‌ای را برای شما واریز کنیم. من تمام کارها را انجام دادم ولی ربات پذیرش مرحله‌ی نهایی را نداشت و اصلا پیغام من توسط ربات پذیرش نشد و تیک نخورد.

سرهنگ پاشایی، معاون اجتماعی پلیس فتا می‌گوید با نگاهی به این کانال‌ها از جهات مختلف می‌توان گفت که زمینه‌ی تخلفات انتخاباتی و همچنین تخلفات مالی در آن‌ها مشهود است که با آن‌ها برخورد خواهد شد. او می‌گوید:

براساس اطلاعاتی که ما داریم و تا الان به دست ما رسیده است، فعالیت این گروه‌ها زمینه‌ی تخلفاتی و رأی‌سازی دارد. این افراد به هیچ عنوان تا به حال این مبالغ را به هیچ شخصی پرداخت نکرده‌اند. یک رباتی ساخته‌اند که این تخلفات را انجام می‌دهد و اطلاعات شخصی و مالی هموطنان را می‌دزدد و این اطلاعات می‌تواند زمینه‌ساز جرایم مالی علیه قربانیان شود. توصیه‌ی من این است که مردم از عضویت در این کانال‌ها و سایت‌هایی که به این شکل اقدام به تبلیغات می‌کنند حتما خودداری کنند.

اگر از کلاهبرداری‌هایی که در این فضا صورت می‌گیرد بگذریم و بنا را به سلامت مالی این روش عضوگیری بگذاریم، جمالی، سخنگوی هیئت نظارت بر رفتار نمایندگان می‌گوید این نوع فعالیت‌ها مصداق خرید رأی بوده که مغایر قانون انتخابات است. او می‌گوید:

انجام این کار مصداق رأی خریدن است و تا روز انتخابات یا آخرین ساعات تبلیغات، حتی بعد از اینکه نتایج آرا اعلام شود، هیئت‌های محترم نظارت می‌توانند کاندیدها را رد صلاحیت کرده و با آن‌ها برخورد کنند. حتی کسانی که تأیید صلاحیت شده‌اند و اقدام به خریدن رأی می‌کنند باید بدانند که ممکن است با این اقدام غیرقانونی آن‌ها برخورد شود.

کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان می‌گوید مشخص نبودن وضعیت تبلیغات در فضای مجازی، موضوعی است که باید بیشتر مورد توجه دست‌اندرکاران انتخابات حتی شورای نگهبان قرار بگیرد و اگر قرار باشد تبلیغات خارج از عرف باشد با آن برخورد خواهد شد. او می‌گوید:

ما همیشه مدعی بودیم که وضعیت تبلیغات در انتخابات باتوجه به قانون فعلی روشن نیست و نه‌تنها در فضای مجازی، حتی در فضای واقعی هم باتوجه به تحولاتی که در حوزه‌های مختلف صورت گرفته، خیلی مواقع معلوم نیست که آیا این‌ها مصداق تبلیغات است یا خیر و وظایف دستگاه‌های ذی‌ربط نیز خیلی مشخص نیست. اما اگر عرف از آن تعبیر به تبلیغات داشته باشد، به‌نظر من وظیفه‌ی دستگاه‌های ذی‌ربط است که با آن‌ها برخورد کند و اگر شورای نگهبان نیز به این نتیجه برسد قطعا اعلام نظر خواهد کرد.

از طرفی کارشناسان حقوقی این حوزه می‌گویند،‌ اصلا این معاملات و این مبادلات در فضای مجازی وجه قانونی ندارد. آقای پورمندی حقوقدان و کارشناس فضای مجازی می‌گوید:

این نوع معاملات و مراوداتی که در ارتباط با قدرت کاربران فضای مجازی ایجاد می‌شود خصوصا فعالان گروه‌های تلگرامی و اینستاگرامی که بعضا یک میلیون دنبال‌کننده دارند، نفس این قضیه و نفس ورود آن‌ها به بازار مالی صرف‌نظر از انتخابات از نظر من از لحاظ حقوقی غیرقانونی بوده و غیرموجه است.

سرهنگ پاشایی، معاون اجتماعی پلیس فتا در خصوص فعالیت برخی از کانال‌های ناشناس در فضای مجازی با موضوع انتخابات هشدار داد و گفت:

پلیس هرگونه تخلفات تبلیغاتی انتخابات را به مراجع ذی‌صلاح قانونی گزارش می‌کند. پلیس فتا برحسب مأموریت‌های ذاتی و قانونی خود و باتوجه به نزدیک شدن به ایام انتخابات مجلس شورای اسلامی ضمن رصد فضای مجازی، در صورت مشاهده‌ی موارد مبنی بر تخلفات انتخاباتی و تبلیغاتی کاندیدها موضوع را جهت پیگیری به ستاد برگزاری انتخابات وزارت کشور و سایر مراجع ذی‌صلاح قانونی منعکس خواهد کرد. نکته‌ای که می‌توان از آن به‌عنوان عمده‌ترین تخلف انتخاباتی یاد کرد، آغاز تبلیغات زودهنگام کاندیداها در فضای مجازی است. طبق روال قانونی، کاندیدهای محترم مجاز به انجام هرگونه تبلیغات خود در زمان‌های اعلام شده از سوی ستاد مرکزی برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی هستند و هرگونه تبلیغات زودهنگام و خارج از محدوده‌ی زمانی اعلام شده تخلف است و این موارد حتما از سوی پلیس فتا رویت، رصد و به مراجع ذی‌صلاح قانونی اعلام خواهد شد.